Bolesti srca i krvnih sudova vodeći su uzrok umiranja u Srbiji, od kojih je u 2018. godini preminulo 52.663 osoba.
Akutni koronorni sindrom u koji spadaju infarkt miokarda i nestabilna angina pektoris, činio je 48,8 % svih smrtnih ishoda od ishemijskih bolesti srca u 2018. godini. Ostalih 51,2% smrtnih ishoda činile su ostale ishemijske bolesti srca.
Ishemijska bolest srca ili koronarna bolest obuhvata grupu oboljenja srca koja nastaju usled smanjenog protoka krvi kroz srčane arterije, koje dopremaju krv i kiseonik do srca. Smanjen protok kroz koronarne arterije je u 95% slučajeva uzrokovan aterosklerozom krvnih sudova.
Međutim, u proces ishemije ne mora biti uključen samo jedan faktor već više mehanizama koji se međusobno dopunjuju.
Ateroskleroza je proces koji počinje rano, već u drugoj deceniji života, a podrazumeva taloženje lipida, tj. masnih naslaga u krvnim sudovima.
Važno je razumeti da ovaj proces na svom početku širi krvni sud ka spolja, i ne ugrožava njegov lumen. Zbog toga nijedna dijagnostička metoda osim intravaskularnog ultrazvuka u ovoj fazi ne može da otkrije tu promenu. Kako proces ateroskleroze napreduje dolazi do sužavanja lumena srčanih arterija, što se može otkriti koronarnom arteriografijom, i u nekim slučajevima manje invazivnom emisionom komjuterizovanom angiografijom (EBCT).
Kada aterosklerotični plak dovede do suženja lumena srčanog krvnog suda na 50%, tada je promena vidljiva i metodama scintigrafije miokarda i PET snimanjem.
Tek kada više od 75% lumena krvnog suda srca bude suženo, to se može otkriti testom fizičkog opterećenja.
Proces nastanka ateroskleroze je podmukao jer se relativno kasno otkriva neinvazivnim metodama, a do pojave samih komplikacije ne daje nikakve simptome.
Šta se dalje dešava sa aterosklerotičnim krvnim sudovima?
Glavna podela ateroma (ateroklerotičnih plakova) je na stabilne i nestabilne.
Stabilni ateromi imaju dobro razvijen fibrozni omotač koji ih štiti od mogućih komplikacija poput fisura, erozija i ulceracija. A nestabilni ateromi imaju tanak fibrozni omotač i lako može doći do komplikacija tipa ulceracija ili ruptura tankog fibroznog omotača, zbog čega dolazi do tromboze.
Može se desiti da lumen koronarnog krvnog suda bude značajno sužen ateromom koji ima deblju fibroznu kapu ali da zbog toga on predstavlja manju opasnost od onog kod koga je lumen manje sužen ali ima tanku fibroznu kapu, koja je sklonija pucanju.
Aterosklerotični krvni sudovi podložni su brojnim komplikacijama poput:
- Kalcifikacije – uzrokuje gubitak elastičnosti krvnog suda koji trpi veći pritisak
- Ulceracije, fisure i rupture – dolazi do oslobađanja tromba koji putuje do vitalnih organa i izaziva njihovu ishemiju (nekrozu)
- Krvarenje – smanjuje lumen krvnog suda i povećava rizik od pucanja
- Stvaranja aneurizme – proširenje zida krvnog suda – koji onda skloniji pucanju
Faktori rizika za ishemijsku bolest srca
- Pušenje cigareta
- Gojaznost i abdominalna gojaznost (u pedelu stomaka)
- Fizička neaktivnost
- Porodična istorija ishemijske bolesti srca u ranijem životnom dobu
- Povišen krvni pritisak
- Povećan serumski totalni i LDL holesterol
- Nizak HDL cholesterol
- Dijabetes
- Muškarci starosti iznad 55 godine i žene posle menopauze
- Konzumacija alkohola
Kliničke manifestacije ishemijske bolesti srca
Ishamijska bolest srca se može ispoljiti u više kliničkih oblika, kao što su:
- Angina pektoris
- Akutni infarkt miokarda
- Poremećaji ritma i sprovođenja srca
- Srčana insuficijencija (Srčana slabost)
- Asimptomatska (nema) ishemija
- Iznenadna smrt
