Osteomijelitis nastaje usled zapaljenja koštane srži izazvanog infekcijom. Infekcija dospeva u unutrašnjost kosti putem krvi, širenjem iz okolnog infektivnog žarišta ili pak direktnim prodorom mikroroganizama kroz otvoren prelom.
Pušači i pacijenti sa hroničnim oboljenjima, poput dijabtesa i bubrežne insuficijencije, imaju povišen rizik od nastanka osteomijelitisa.
Prodor infekcije u meko tkivo koštane srži karakteriše stvaranje otoka i pomeranje PH ka kiseloj sredini, što dovodi do njene nekroze i odumiranja sitnih krvnih sudova koji ishranjuju kost. Gnojno zapaljenje se difuzno širi kroz kost, ostavljajući za sobom šupljine ispunjene gnojem, ostacima nekrotične kosti i zonama nove kosti kojom organizam pokušava da ograniči infekciju.
U preko 90% slučajeva infekcija kod osteomijelitisa je prouzrokovana avitalnim zubom.
Simptomi
Kao i svaka akutna infekcija, osteomijelitis nastaje naglo, sa poremećajem opšteg stanja i slabo izraženim lokalnim nalazom. Znaci i simpromi koji ukazuju na osteomijelitis su:
- Visoka temperatura
- Topao otok i crvenilo kože u zahvaćenoj regiji
- Bol koji se pojačava ( ukoliko je u vilici, zub uzročnik je osetljiv na dodir )
- Pogoršanje opšteg stanja
- Gubitak apetita
- Ubrzan puls, povišen broj leukocita, povišena sedimentacija eritrocita
- Rasklaćenje većeg broja zuba
- Otok regionalnih limfnih čvorova
Faktori rizika
Koštano tkivo zdravog organizma je otporno na infekciju, međutim ova imunost slabi u toku starenja i nekih oboljenja.
Faktori koji mogu doprineti nastanku osteomijelitisa su:
- Nedavna povreda, otvoren prelom ili ortopedska hirurgija
- Poremećaji cirkulacije zbog loše kontrolisanog dijabetesa, perifernog oboljenja arterija ili srpaste anemije
- Pacijenti sa oboljenjima koja zahtevaju primenu katetera
- Zračna terapija
- Terapija kortikosteroidima
Dijganoza
Na osnovu razgovora i kliničkog pregleda zahvaćenog područja doktor će utvrditi da li postoji sumnja da se radi o osteomijelitisu. Važno je da na pregledu napomenete doktoru ukoliko ste bili izloženi bilo kakavoj povredi, operaciji ili ste imali bolove zbog zuba.
Lekar vas može uputiti na dodatna ispitivanja, kao što su:
- Analize krvne slike – utvrđuje se da li se organizam bori sa infekcijom
- Scintigrafija – proces zapaljenja u kosti se može otkriti već nakon 48h
- Rendgen snimak – osteomijelitični proces se može na rendgen snimku uočiti tek kada je došlo do razgradnje više od 50 % organske supstance, tačnije tek posle 3 nedelje
- Magnetna rezonanca
- Biopsija kosti – na ovaj način je omogućeno otkrivanje pravog uzročnika infekcije, i shodno tome indikacija odgovarajuće terapije
Terapija osteomijelitisa
Lečenje osteomijelitisa uglavnom počinje antibioticima širokog spektra delovanja, pogotovo kod veoma naglog toka. Antibiotska terapija ima smisla samo ako je ciljana, odnosno ako je data na osnovu uzročnika izolovonag iz kosti. Pacijent može biti upućen na bolničko lečenje, gde će antibiotike primati infuzijom, ili oralnim putem, uglavnom u trajanju od 4 do 6 nedelja a moguće je i do 12 nedelja. Izazov u terapiji antibioticima predstavlja činjenica da ako je došlo do obimnije razgradnje kosti i poremećaja u cirkulaciji, ne može se postići adekvatna koncentracija antibiotika na mestu infekcije.
Hirurško lečenje se obavlja da bi se uklonili odumrli delovi kosti, uklonio uzročnik i postigla drenaža u koštanom i mekom tkivu. Nekada je potreban imobilizacija i postavljanje šina, radi sprečavanja pojave patoloških preloma kosti.
Kod hroničnih osteomijelitisa metoda izbora u lečenju je hirurška sanacija – uklanjanje mrtve kosti, uzročnika, kiretaža i drenaža.
