Anemija je stanje u kojem nedostaje dovoljno zdravih crvenih krvnih zrnaca da bi sproveli dovoljanu količinu kiseonika do svih tkiva u organizmu. Anemija može učiniti da se osećate umorno i slabo. Postoji mnogo oblika anemije u zavisnosti od uzroka. Može biti privremena ili dugotrajna, a može varirati od blagog do teškog oblika. Vrste anemija: aplastična anemija, sideropenijska anemija , anemija srpastih ćelija, talasemija, anemija zbog nedostatka vitamina B i C.
Zašto nastaje anemija?
Organizam stvara tri vrste krvni ćelija: bela krvna zrnca (leukociti) za borbu protiv infekcije, krvne pločice (trombociti) koji sprečavaju krvarenje i crvene krvne ćelije (eritrociti ) da prenose kiseonik. Tri su rauloga zašto nastaje anemija:
- Ako koštana srž ne stvara dovoljno crvenih krvnih zrnaca (eritrocita)
- Krvarenje uzrokuje gubitak eritrocita brže nego što se oni mogu obnoviti
- Ako organizam uništama eritrocite
Eritrociti sadrže hemoglobin- protein bogat gvožđem koji daje crvenu boju. On omogućava eritrocitima da prenosi kiseonik iz pluća u sve delove tela i ugljen-dioksid nazad do pluća gde se vrši ramena gasova i na taj način oslobađa . Većina krvnih ćelija, uključujući eritrocite redovno se proizvode u koštanoj srži koja se nalazi u šupljinama mnogij velikih kostiju u organizmu. Da bi proizveo hemoglobin i eritrocite, organizmu je potrebno gvožđe, vitamin B12, folat i druge hranljive materije iz hrane koju jedete.
Različite vrste anemija imaju različite uzroke:
Sideropenijska anemija -njačešća vrsta anemije utrokovana je nedostatkom gvožđau organizmu bez kojeg ne može da se proizvede dovoljno hemoglobina za eritrocite. Ova vrsta anemije javlja se kod trudnica. Takođe je uzrokovana gubitkom krvi kod žena u toklu menstrualnog ciklusa, zatim čira, kancera, i redovne upotrebe sredstava za ublažavanje bolova(posebno aspirina).
Anemija zbog nedostatka vitamina– pored gvožđa organizmu su potrebni folat i B12 da bi proizveo dovoljnu količinu eritrocita, stoga njihov nedostatak dovodi do ove anemije.
Anemija zbog upale-mnoge bolesti poput kancera, side, reumatoidnog artritisa, bolesti bubrega, Kronove bolesti mogu ometati proizvodnju eritrocita.
Aplastična anemija- uzroci ove vrste anemije uključuju infekcije , određene lekove, autoimmune bolesti i izloženost toksičnim hemikalijama.
Anemije povezane sa bolestima kožtane srži razne bolesti poput leukenije i mijelofibroze mogu izazvati anemiju utičući na stvaranje eritrocita
Hemolitičke anemije – ova grupa anemija se razvija kada se krvne ćelije uništavaju brže nego što ih koštana srž može zameniti.
Anemija srpastih ćelija- ovo nasledno i ponekad ozbiljno stanje je hemolitička anemija, a uzrokovana je neispravnim oblikom hemoglobin koji primorava eritrocite da primaju abnormalni oblik polumeseca.
Faktori rizika
- dijeta kojoj nedostaju gvožđe,vitamin B12 i folati
- poremećaj creva –Kronova bolest i celijakija
- menstruacija
- trudnoća
- hronična stanja kao što su kancer , bubrežna insuficijencija, dijabetes
- porodična istorija
- istorija nekih infekcija, bolesti krvi i autoimunih poremečaja
- osobe starije od 65 godina
Simptomi
Znakovi i simptomi anemija variraju u zavisnosti od uzroka. Ako je uzrokovana hroničnom bolešću, bolest je može prikriti, tako da se anemija može otkriti tek testovima za neko drugo stanje.
- umor
- slabost
- bleda ili žućkasta koža
- nepravilan rad srca
- kratak dah
- vrtoglavica
- bol u grudima
- hladne ruke i noge
- glavobolja
Komplikacija
- snažan umor
- komplikacije u trudnoći
- srčani problemi
- smrt
Dijagnjoza
Za dijagnozu je bitna kompletna krvna slika , hematokrit (odnos plazme i krvnih ćelija-eritrocita) i hemoglobin. Povremeno može biti potrebno proučiti uzorak koštane srži.
Terapija
Lečenje zavisi od vrste anemije. Kod anemije uzrokovane nedostatkom gvožđa uključuju se suplementi gvožđa. Takođe kod anemija uzrokovanih nedostatkom vitamina uzimaju se suplementi. Kod nedostatka vitamina B12 mogu se davati injekcije. Kod aplastične anemije može se uključiti transfuzija krvi ili čak transplantacija koštane srži. Kod anemije srpastih ćelija lečenje uključuje kiseonik. Većina oblika talasemije su blage i ne zahtevaju nikakvo lečenje.
