Tumor kože je abnormalni rast ćelija kože – najčešće se razvija na koži izloženoj suncu, ali može se pojaviti in a delovima tela, koji nisu bili izloženi suncu. Tri su glavne vrste karcinoma kože – karcinom bazalnih ćelija, karcinom skvamoznih ćelija i melanom. Proveravanje sumnjivih promena na koži može pomoći u otkrivanju raka kože u najranijim fazama. Rano otkrivanje raka kože daje najveće šanse za uspešno lečenje.
Vrste tumora kože
- Karcinom bazalnih ćelija
- Skvamozni karcinom kože
- Melanom
- Nemelanomski rak kože
Zašto nastaju tumori kože?
Tumor kože nastaje kada se dogode greške (mutacije) u DNK ćelijama kože. Mutacije uzrokuju da ćelije rastu van kontrole i formiraju masu ćelija karcinoma.
Rak kože započinje u gornjem sloju vaše kože – epidermis koji sadrži tri glavne vrste ćelija: skvamozne, bazalne i melanocite.
Utraljubičasti zraci iz sunčeve svetlosti predstavljaju potencijalni uzrok oštečenja DNK u ćelijama kože.
Simptomi
Rak kože pogađa ljude svih boja kože, uključujući i one tamnije puti. Kada se melanom javi kod osoba s tamnom bojom kože, verovatnije je da će se pojaviti na područjima koja nisu obično izložena suncu, poput dlanova i tabana.
Znakovi i simptomi karcinoma bazalnih ćelija (najčešće vrat i lice)
- Biserna ili voštana kvrga
- Ravna lezija boje mesa ili smeđeg ožiljka
- Bolna krvarenja ili krasta koja zarasta
Znakovi i simptomi karcinoma skvamoznih ćelija (najčešće lice, uši i ruke)
- Čvrsti, crveni čvor
- Ravna lezija sa ljuskavom, koričastom površinom
Znakovi i simptomi melanoma (najčešće na licu ili stomaku)
- Velika smeđkasta mrlja sa tamnijim tačkicama
- Mladež koji menja boju, veličinu i oblik ili koji krvari
- Mala lezija sa nepravilnom
- Bolna lezija koja svrbi ili peče
- Tamne lezije na dlanovima, tabanima, vrhovima prstiju ili nogu ili na sluznicama koje oblažu usta, nos, vaginu ili anus
Faktori rizika
Faktori koji mogu povećati rizik od raka kože uključuju:
- Svetla boja kože
- Istorija opekotina
- Preterano izlaganje suncu
- Mladeži
- Prekancerozne lezije kože(aktinske keratoze)
- Porodična istorija raka kože
- Oslabljeni imunološki sistem
- Izloženost zračenju
Dijagnoza
Da bi se dijagnostikovao rak kože potrebno je:
Ispitati kožu da bi se utvrdile promene na koži
Biopsija kože (ukloniti uzorak sumljive kože za laboratorijsko testiranje)
Terapija
Lečenje tumora kože i prekanceroznih lezija zavisi od veličine, vrste, dubine i lokacije lezija.
Opcije lečenja mogu biti:
- Zamrzavanje lezija tečnim azotom
- Ekscizija lezija- odstranjivanje kanceroznog tkiva i okolne ivice zdrave kože
- Mohsova operacija. Ovaj se postupak odnosi na veće karcinome kože koji se ponavljaju ili se teško leče (nos)
- Kiretaža i elektrodezikacija ili krioterapija
- Terapija radijacijom. Terapija zračenjem koristi snažne energetske zrake, poput X-zraka
- Hemoterapija. U hemoterapiji koriste se lekovi za ubijanje ćelija tumora
- Fotodinamička terapija. Ovaj tretman uništava ćelije tumora kože kombinacijom laserskog svetla i lekova
- Biološka terapija. Biološka terapija koristi imunološki sistem da ubije ćelije raka
