Morfološki ultrazvuk koristi se i kod višestrukih trudnoća, kao i za praćenje zdravstvenog stanja majke koje može uticati na tok trudnoće i razvoj ploda Shutterstock/Ivan Bojović/privatna arhiva
U drugom trimestru trudnoće (od 18. do 22. nedelje gestacije) radi se ključan ultrazvučni pregled – morfološki ultrazvuk, poznat i kao anatomski ili organ screening. Tokom ovog pregleda se detaljno pregledaju fetalne strukture, koje su u ovom periodu dovoljno razvijene da se mogu detaljno ispitati.
Prema rečima prim. dr Ivana Bojovića, specijaliste ginekologije i akušerstva, koji je za eKlinika portal nedavno detaljno i argumentovano objasnio zašto su ultrazvučni pregledi važni za zdravlje trudnice i bebe, ciljevi morfološkog ultrazvuka su višestruki:
– Njime se vrši procena fetalne anatomije radi otkrivanja urođenih anomalija, fetalnog rasta i razvoja, uz procenu rizika od hromozomskih nepravilnosti detektovanjem ultrazvučnih markera. Koristi se za praćenje višestrukih trudnoća, kao i praćenje zdravstvenog stanja majke koje može uticati na tok trudnoće i razvoj ploda (hipertenzija, preeklampsija, dijabetes, neslaganje Rh faktora majke i bebe …) – objašnjava naš sagovornik.
Ginekolog, koji je u jednoj od godišnjih anketa u kojoj su učestvovale trudnice i porodilje bio izabran za najboljeg stručnjaka na polju ginekologije i akušerstva, detaljno za naš portal navodi i korake u izvođenju morfološkog ultrazvučnog pregleda. To su:
„Gledaju se“ mozak, kičma, srce, pluća, dijafragma, jetra, bubrezi, mokraćna bešika, genitalije, morfologija lica, ekstremiteti, kao i moguće malformacije (npr. srčane anomalije, anomalije skeleta, defekti neuralne tube poput spine bifide, defekti prednjeg trbušnog zida, proširenje moždanih komora ili neadekvatnog razvoja pojedinih struktura mozga …).
Podrazumeva merenje obima glavice, biparijetalnog dijametra, prati obim abdomena, dužinu kostiju, a na osnovu ovih mera dobijamo procenjenu telesnu težinu bebe.
Posmatra se njen položaj (da li je prednjačeća), debljina i stepen zrelosti, stanje pupčanika (broj krvnih sudova u pupčanoj vrpci – normalno su prisutna 3 krvna suda, od kojih su 2 arterije i 1 vena, pripoj pupčanika na posteljici, ali i na prednjem trbušnom zidu bebe – da li postoji diskontinuitet struktura prednjeg trbušnog zida) i plodove vode (zapremina i izgled plodove vode).
Omogućava merenje protoka krvi kroz krvne sudove pupčane vrpce, fetalne krvne sudove, kao i arterije materice. Ovo je važno za procenu funkcije posteljice i dotoka krvi ka bebi, što je značajno za identifikaciju fetalnog distresa ili intrauterinog zastoja u rastu, ali i za procenu rizika za nastanak preeklampsije i eklampsije. Merenje protoka srednje moždane arterije fetusa koristi se za detekciju fetalne anemije i procenu rizika od hipoksije bebe.
Merenje njegove dužine važno je zbog rizika od prevremenog porođaja, što zahteva odgovarajući nadzor i terapiju.
Uključuje detaljan pregled struktura fetalnog srca, kako bi se identifikovale urođene srčane mane, srčana akcija, ali i protok krvi kroz srčane šupljine i glavne krvne sudove.
Vrši se identifikovanjem „soft markera“, a može da detektuje stanja poput povećane debljine vratnog nabora, kraćih dugih kostiju, povećane ehogenosti creva ili cista horioidnih pleksusa.
Prema rečima prim. dr Bojovića, važnost ultrazvučnih pregleda je i kod invazivnih procedura radi genetskih testiranja, poput biopsije horionskih čupica, amniocenteze (uzimanje uzorka plodove vode) i kordocenteze (uzimanje uzorka krvi iz pupčanika).
– Takođe, i za dobijanje uzoraka plodove vode ili krvi fetusa. One će se koristiti za biohemijske, hematološke, mikrobiološke ili imunološke testove. Važna uloga ultrazvučnih pregleda tokom trudnoće je i u proceni određenih komplikacija trudnoće i stanja fetusa u takvim situacijama (gestaciona hipertenzija, preeklampsija, dijabetes, Rh nepodudarnost …) – naglašava prim. dr Ivan Bojović i dodaje:
– Kada odlazite na morfološki ultrazvuk vi tamo ne odlazite da bi samo saznali da li je vaša beba bata ili seka, niti da biste dobili jednu lepu fotografiju za vaš porodični album. Vi tamo odlazite da bi ste dobili informaciju da li je sve u redu sa vašom trudnoćom i vašom bebom. Nakon ovog ultrazvuka vi možete uživati u fotografiji znajući da je vaša beba dobro – poentira specijalista ginekologije i akušerstva.
Obično se, kaže sagovornik eKlinika portala, obavlja u trećem trimestru i to od 28. do 40. nedelje trudnoće. Njegov cilj je da prati napredovanje trudnoće i pripreme za porođaj, te da osigura da fetus i majka budu u dobrom stanju do porođaja.
– Podrazumeva praćenje rasta (težinu bebe) i položaja fetusa (uzdužni glavom ili karlicom, kosi ili poprečni), što će nam biti značajno i u proceni načina porođaja – vaginalnim putem ili carskim rezom. Zatim, procenu zapremine plodove vode, jer smanjena zapremina, nedostatak (oligohydramnion) ili povećana zapremina (polyhydramnion) mogu ukazati na neke probleme i zahtevati dodatna ispitivanja i praćenja. Tu je i procena stanja pupčanika (da li je ispred prednjačećeg dela, obmotan oko vrata, ekstremiteta ili preko ramena), ili pak postojanje pravog čvora na pupčaniku, što nekada može stvarati probleme tokom vaginalnog porođaja. Gledamo položaj posteljice, jer niska ili prednjačeća posteljica (placenta praevia) zahtevaju poseban nadzor i oprez, kao i porođaj carskim rezom. Takođe se može ustanoviti i da li se posteljica počela prevremeno odvajati od materice, što predstavlja ozbiljnu komplikaciju i zahteva hitno reagovanje – ispričao je u razgovoru za eKlinika portal prim. dr Ivan Bojović, specijalista ginekologije i akušerstva.