U vreme pandemije korona virusa, često čujemo izraze „saturacija“ i „pulsni oksimetar“. Šta je saturacija, zašto je tako važna u praćenju covid 19 i kako se meri?
Eritrociti, odnosno crvena krvna zrnca, služe da prenose kiseonik od pluća do tkiva i ugljen-dioksid od tkiva do pluća. Oba transporta se obavljaju uz pomoć hemoglobina, proteina koji vezuje kiseonik. Hemoglobin u krvi se „puni“ kiseonikom prilikom prolaska kroz pluća (venska krv), a zatim „otpušta“ kiseonik u tkiva (arterijska krv).
Saturacija kiseonikom predstavlja odnos saturisanog hemoglobina, odnosno hemoglobina „napunjenog“ kiseonikom, i nesaturisanog hemoglobina u krvi. Ljudski organizam na veoma precizan i specifičan način reguliše nivo kiseonika u krvi. Normalne vrednosti saturacije kiseonikom u arterijskoj krvi je 96-99 odsto. Ukoliko vrednost padne ispod 90 odsto, to stanje se naziva hipoksemija. Vrednosti ispod 80 odsto dovode do poremećaja funkcionisanja vitalnih organa, i do respiratornog i srčanog zastoja.
Organizam održava nivo kiseonika u krvi najvećim delom putem disanja, odnosno kako je već objašnjeno, hemoglobin se transportuje putem venske krvi do pluća gde se vezuje za kiseonik, koji potom nosi do organa.
Uzroci hipoksemije, odnosno niske saturacije krvi kiseonikom su:
- Covid-19
- akutni respiratorni distres sindrom (ARDS)
- astma
- HOBP (hronična opstruktivna bolest pluća)
- anemija
- emfizem pluća
- pneumonija (zapaljenje pluća)
- i mnoga druga plućna oboljenja
Simptomi hipoksemije su:
- glavobolja
- nedostatak daha
- lupanje srca
- kašalj
- konfuzija
- cijanoza – plava prebojenost kože
Kod težih slučajeva Covid-19, korona virus zahvata i oštećuje i pluća, odnosno izaziva pneumoniju, pa samim tim se detektuje i niska saturacija. Međutim, primećeno je da se kod nekih pacijenata niska saturacija javlja i bez jasnih simptoma oboljenja pluća, kao što su kašalj, visoka temperatura, bolovi u grudima. Odnosno, pacijenti počinju da razvijaju upalu pluća, ali se simptomi ne pojavljuju odmah, čak nekad danima izostaju. Pacijenti čak mogu da razviju simpome hipoksije koji se teško prepoznaju, kao što je neobjašnjiva euforija ili konfuzija. Naučnici ovaj fenomen nazivaju i „tiha“ ili „srećna hipoksija“.
Iako svi pacijenti sa težom kliničkom slikom imaju i nisku saturaciju kiseonika, još uvek nema studija da li je niska saturacija povezana sa lošijim ishodom bolesti.
Saturacija kiseonikom se meri na nekoliko načina. Prvi je pulsni oksimetar koji uz pomoć senzora koji se postavlja na prst pacijenta meri talasne dužine svetlosnih zraka koje proizvodi, čime utvrdjuje odnos saturisanog i nesaturisanog hemoglobina i daje vrednost u procentima. Pulsni oksimetar pored saturacije, najčešće pokazuje i vrednost pulsa. Drugi način je analizom gasova iz arterijske krvi, pri čemu se krv najčešće vadi iz radijalne arterije – arterije na ručnom zglobu. Poslednji način merenja saturacije je spirometrijom (disanje u cev), kojom se procenjuje i funkcija pluća.
Na tržištu su dostupni razni pulsni oksimetri koje svi mogu da koriste samostalno i u kućnim uslovima. Ukoliko ste vi ili neko iz vaše porodice oboleli od korone, možda nije loše uložiti u ovaj relativno jeftin aparat koji možete kupiti u skoro svakoj apoteci. Pulsni oksimetar nakon postavljanja na prst će vam na ekranu prikazati dva broja – jedan je saturacija krvi a drugi puls (brzina otkucaja srca). Normalna vrednost saturacije je iznad 96%, a normalna vrednost pulsa je 60-100 otkucaja u minutu. Ukoliko vidite da saturacija kiseonika u krvi opada ispod ove vrednosti, javite se odmah u dežurnu covid ambulantu.
