Iako je svet bio ometen globalnim širenjem epidemije korona virusa, 2020. godina bila je godina eksplozije još jednog smrtonosnog patogena koji bi mogao da predstavlja pretnju globalnom javnom zdravlju. H5N8, tip visoko patogenog virusa ptičjeg gripa (HPAIV), identifikovan je pre nekoliko decenija, ali tokom 2020. godine niz novih i trajnih izbijanja H5N8 u ptičjim populacijama, u desetinama zemalja, doveo je do smrti ili klanja miliona ptica širom sveta.
Osim kod ptica, virus registrovan i kod ljudi
– Pogođeni geografski regioni kontinuirano se šire, a najmanje 46 zemalja prijavilo je visoko zarazne epidemije H5N8 AIV – saopštili su istraživači virusa Weifeng Shi i George F u magazinu Science upozoravajući na opasnosti H5N8, ukoliko se ne bude pažljivo pratio i obuzdavao ovaj zabrinjavajući trend. Iako su najosetljivije životinje na H5N8 različite vrste ptica (uključujući uzgajanu piletinu i patke, ali i divlje i ptice selice), u novije vreme su takođe otkriveni slučajevi virusa kod ljudi.
Izbijanje ptičijeg gripa u Rusiji, u decembru 2020, prešao je na radnike koji su se bavili živinom, dok je 7 ljudi na farmi, na jugu Rusije, pokazalo znake zaraze – što je prvi put da je H5N8 ikad pronađen kod ljudi.
– Do danas je ukupno 862 laboratorijski potvrđena slučaja zaraze ljudima virusom H5N1 prijavljena Svetskoj zdravstvenoj organizaciji, uključujući 455 smrtnih slučajeva. Ovi slučajevi su bili iz 17 zemalja, i to 76 procenata iz Egipta i Indonezije – objasnili su istraživači virusa Shi i Gao.
Brzo globalno širenje među pticama selicama
Ali, zoonotski rizici samo su deo problema sa H5N8 virusom i sličnim njemu. U većini nedavnih epidemija, soj H5N8 pod nazivom 2.3.4 postao je dominantni patogen u celom svetu, prvi put viđen na kineskim mokrim pijacama 2010. godine.
– Soj 2.3.4 H5 AIVs, posebno podtip H5N8, jasno je pokazao sklonost ka brzom globalnom širenju među pticama selicama – pišu istraživači, napominjući da ovi virusi takođe pokazuju dokaze o stalnom razvoju, genetski se reasortirajući sa delovima drugih virusa te podvrste. Shi i Gao, sa China’s Shandong First Medical University i iz Kineskog centra za kontrolu i prevenciju bolesti, bili su među prvim naučnicima koji su početkom 2020. godine dokumentovali novi korona virus. Oni su primetili da je naknadna pandemija covid 19, i mere prevencije i kontrole svetske populacije, donete kao odgovor na nju, zabeležila naglo smanjenje širenja sezonskih virusa A i B gripa u poslednjih godinu dana. Bez obzira na to, u istom vremenskom okviru, broj visoko patogenih H5Ni AIV, uključujući podtipove H5N1, H5N2, H5N5 i H5N8, proširio se širom Kine, Južne Afrike, Evrope, Evroazije i drugde.
Laka adaptacija na ćelije koje mogu da predstavljaju veće rizike za prenos sa čoveka
Istovremeno, istraživanje je pokazalo da virusi soja 2.3.4 pokazuju posebne adaptacije na ćelije koje mogu da predstavljaju veće rizike za prenos sa čoveka, uključujući potencijalnu prenosljivost sa čoveka na čoveka. Sve u svemu, istraživači kažu da sada moramo znatno da pojačamo nadzor nad HPAIV-ima na farmama živine, pre nego što ovi patogeni „prelete iz kokošinjca“.
– Zbog migracije divljih ptica na velike razdaljine, urođenog kapaciteta za prekomerno raspoređivanje AIV virusa, povećane sposobnosti vezivanja za receptor za ljudski tip i stalnih antigenih varijacija HPAIV virusa, imperativ je da globalno širenje i potencijalni rizik od H5N8 AIV na uzgajanu živinu, divlje ptice i globalno javno zdravlje ne budu zanemareni – naglasili su istraživači virusa pričjeg gripa Shi i Gao.
