Može li muškarac da napipa rak testisa i kako se radi samopregled

Iako se kao i svaki rak smatra ozbiljnim oboljenjem, činjenica da se rak testisa u velikom broju slučajeva uspešno leči čini ga jednim od karcinoma kod kojih pravovremena reakcija ima presudnu ulogu

Rak testisa je najčešći oblik karcinoma koji pogađa muškarce između 15. i 35. godine života. Iako sama dijagnoza može zvučati zastrašujuće, važno je znati da je ovaj oblik raka jedan od najizlečivijih, naročito kada se otkrije na vreme.

Kako i gde nastaje rak testisa?

Preporučujemo

Testisi su dve male žlezde u obliku oraha, smeštene u skrotumu, kožnoj kesi ispod penisa. Njihova osnovna uloga je proizvodnja spermatozoida i muškog polnog hormona testosterona. Rak testisa nastaje kada se u tkivu jednog, ređe oba testisa, razviju maligne ćelije koje počinju nekontrolisano da rastu i šire se.

Iako se kao i svaki rak smatra ozbiljnim oboljenjem, činjenica da se u velikom broju slučajeva uspešno leči čini ga jednim od onih karcinoma kod kojih pravovremena reakcija ima presudnu ulogu. Edukacija, svest o simptomima i redovni samopregledi najvažniji su koraci u prevenciji.

Vrste i učestalost: Spermatozoidi i rak testisa

U oko 90 odsto slučajeva, rak testisa potiče iz germinativnih ćelija, onih koje se kasnije razvijaju u spermatozoide. Postoje dve glavne vrste:

• Seminom - sporije napreduje i najčešće se javlja kod muškaraca između četrdesete i pedesete godine
• Non-seminom - agresivniji oblik, obično pogađa mlađe muškarce u kasnim tinejdžerskim godinama, dvadesetim i ranim tridesetim.

Ponekad tumor može da sadrži obe vrste ćelija. Iako se radi o relativno retkom karcinomu (pogađa otprilike jednog od 250 muškaraca), on je najčešći malignitet kod mlađih muškaraca.

Simptomi i mogući uzroci

Najčešći znak koji ukazuje na rak testisa jeste bezbolna kvržica na jednom od testisa. Mogu se javiti i drugi simptomi, kao što su:

• osećaj težine u skrotumu
• otok ili nakupljanje tečnosti
• tup bol u preponama ili donjem stomaku
• bol ili nelagodnost u testisu
• smanjenje veličine testisa (atrofija).

Važno je napomenuti da ovi simptomi ne znače uvek da se radi o raku, ali ih nikako ne treba zanemariti. Rana dijagnoza u velikoj meri povećava šansu za potpuno izlečenje.

Uzroci raka testisa nisu potpuno razjašnjeni. Poznato je da bolest nastaje zbog abnormalnog rasta germinativnih ćelija, a faktori rizika uključuju: uzrast između 15 i 35 godina, nespušteni testis (kriptorkizam), porodičnu istoriju bolesti, neplodnost, genetske poremećaje poput Klajnfelterovog sindroma.

Rak testisa češće se javlja kod muškaraca bele rase.

Kako se postavlja dijagnoza?

Dijagnoza obično počinje jednostavno: samopregledom ili rutinskim pregledom kod lekara. Kada postoji sumnja na tumor, slede dijagnostičke procedure kao što su fizički pregled i razgovor o simptomima, ultrazvuk testisa, laboratorijske analize tumorskih markera (AFP, beta-HCG, LDH), a u nekim slučajevima i CT, rendgen ili magnetna rezonanca radi utvrđivanja širenja bolesti.

Definitivna dijagnoza postavlja se nakon ingvinalne orhiektomije (hirurškog uklanjanja testisa i uzimanja uzorka za analizu). Na osnovu rezultata određuje se stadijum bolesti:

• Stadijum 0: promene ograničene na testis
• Stadijum I: rak prisutan samo u testisu
• Stadijum II: širenje na limfne čvorove u stomaku
• Stadijum III: širenje na udaljenije limfne čvorove ili organe.

Terapija zavisi od tipa tumora, stadijuma i opšteg zdravlja pacijenta.

Lečenje i prognoza

Vesti su ohrabrujuće: rak testisa ima jednu od najviših stopa izlečenja među svim karcinomima. Više od 95 odsto obolelih se uspešno leči, dok rana dijagnoza donosi čak i do 98 odsto šanse za potpuno izlečenje.

Lečenje najčešće podrazumeva hirurško uklanjanje obolelog testisa, uz mogućnost dodatne hemoterapije ili zračenja, u zavisnosti od stadijuma.

Samopregled: Ključ ranog otkrivanja

Najbolja preventiva je jednostavna i dostupna svakom muškarcu, a to je samopregled testisa. Preporučuje se jednom mesečno, idealno nakon toplog tuša, kada je skrotum opušten.

Prstima obe ruke treba pažljivo opipati svaki testis i obratiti pažnju na kvržice, zadebljanja ili promene u veličini.

Normalno je da testisi nisu potpuno jednaki, ali svaka nova promena zaslužuje pregled kod lekara. Mlađim muškarcima savetuje se i redovan godišnji sistematski pregled.

Život posle lečenja

U većini slučajeva, uklanjanje jednog testisa ne utiče značajno na nivo testosterona, seksualnu funkciju ili plodnost. Kod pacijenata kojima su uklonjeni limfni čvorovi može doći do problema s ejakulacijom, ali erekcija i seksualni nagon najčešće ostaju očuvani.

Pre početka lečenja važno je razgovarati s lekarom o svim mogućnostima, naročito ako pacijent planira potomstvo. Često je moguće sačuvati uzorke sperme pre terapije.