Biopsija prostate je medicinska tehnika kojom se uzimaju ćelija ili tkiva prostate radi ispitivanja. Za većinu pacijenata biopsija prostate više je neprijatna, nego bolna metoda. Ima za cilj da potvrdi ili otkloni potencijalnu sumnju na rak prostate. Stručnjaci naglašavaju da je reč o minimalno invazivnoj tehnici koja je napredovala u smeru ciljanih biopsija prostate kojima se poboljšava preciznost uzimanja delova sumnjivog tkiva prostate, što znači da se ne radi biopsija cele prostate već samo ciljanih područja.
Teži se ciljanim biopsijama prostate
Rak prostate je u Srbiji jedan od vodećih uzroka obolevanja i umiranja od malignih bolesti kod muškaraca. Prema relevantnim statistikama, karcinom prostate po učestalosti je odmah iza raka pluća i debelog creva, sa 2.300 do 3.000 obolelih muškaraca godišnje.
Reč je o lukavoj bolesti koje nije praćena specifičnim znacima upozorenja, pa lekari pozivaju sve muškarce koji primete neki poremećaj mokrenja (učestalo mokrenje, neodložni nagon, slabiji mlaz, terminalno kapanje) krv u urinu, obavezno da dođu na pregled kod urologa. Svi ovi simptomi su i pratioci čestog dobroćudnog uvećanja prostate i nisu obavezno simptomi raka. U ranoj fazi bolesti rak prostate ne mora da bude praćen jasnim simptomima, pa je biopsija sigurna metoda i najbolji način da se tačno utvrdi o čemu se radi.
– Biopsija prostate potpuno je sigurna metoda pomoću koje se može utvrditi prisustvo raka prostate, ili se pak otkloniti potencijalna sumnja. Postupak se zasniva na uzimanju uzoraka tkiva iz prostate, sa suspektnih mesta prethodno lociranih kako digitorektalnim pregledom tako i pregledom magnetnom rezonancom ili skenerom. Šematske biopsije svih zona prostate danas se sve ređe rade, već se teži što približnijem mapiranju suspektnih mesta, odnosno ciljanim biopsijama. Uzorci tkiva dobijeni biopsijom šalju se na patohistološku analizu. Patohistološka potvrda karcinoma prostate prvi je i svakako neophodan korak koji dalje usmerava tok i metod lečenja pacijenta – kaže za portal eKlinika urolog ass. dr sci. med. Milan Radovanović sa Klinike za urologiju Univerzitetskog kliničkog centra Srbije u Beogradu.
Kada je indikovana biopsija prostate?
Jedan od najznačajnijih razloga za potencijalnu biopsiju prostate je povišena vrednost prostata specifičnog antigena (PSA), suspektan nalaz digitorektalnog pregleda, a u današnje vreme sve češće i sumnjiv nalaz multiparametrijskog pregleda prostate magnetnom rezonancom, objašnjava dr Radovanović.
– Povišene vrednosti PSA u svakodnevnoj kliničkoj praksi najčešće se sreću kao posledica akutnih upala prostate (prostatitisa) i kod karcinoma prostate. Vrednosti PSA markera koje su prihvaćene kao uredne su od 0-4 ng/ml, vrednosti 4 do 10ng/ml smatraju se „sivom zonom” i zahtevaju pažnju i dalje ispitivanje od strane urologa. Vrednosti PSA markera veće od 10ng/ml, u slučaju kada isključimo kao mogućnost pridružene upalne procese prostate, svakako predstavljaju razlog za biopsiju prostate – naglašava dr Radovanović.
Kako se izvodi biopsija prostate i koliko postupak traje?
Biopsija prostate radi se u u ambulantno-polikliničkim uslovima. Čisti se debelo crevo, a jedan dan pre planirane biopsije prostate preporučuje se započinjanje antibiotske terapije, kako bi se sprečila eventualna infekcija. Antikoagulantna terapija (protiv zgrušavanja krvi) može da utiče na pojačano krvarenje, pa pacijenti koji uzimaju lekove protiv zgrušavanja krvi, prema uputstvu lekara, prekidaju na kratko terapiju i pripremaju se duže od jednog dana za biopsiju, kaže dr Radovanović.
– Pacijent zauzima ležeći položaj postavljen na bok sa kolenima privučenim ka grudima. Nakon čišćenja područja i nanošenja anestetske kreme ili infiltriranja lokalne anestezije, lekar će pažljivo ubaciti tanku ultrazvučnu sondu u rektum. Pristup prostati je transrektalni, a transrektalna ultrasonografija koristi ultrazvučne talase za stvaranje slika prostate. Slike ultrazvuka takođe se koriste za usmeravanje igle za biopsiju prostate ka pravom području. Pošto se željeno područje locira, lekar pomoću specijalne tanke igle uzima uzorke tkiva. Postupak obično izaziva vrlo kratku neprijatnost, kada se iglom sa oprugom uzima uzorak. Obično je, kako bi se mogućnost neuspešnog uzorkovanja svela na minimum, neophodno uzeti između 10 do 12 uzoraka tkiva – precizira dr Milan Radovanović.
Biopsija prostate najčešće traje oko 20 minuta. Dr Radovanović dodaje da se pored transrektalnog pristupa, koji je najzastupljeniji u našoj sredini, biopsija može sprovesti i transperinealnim putem, kada se igla za biopsiju ubacuje kroz područje kože između skrotuma i anusa
Moguće komplikacije, antibiotska terapija
Dr Radovanović navodi da kod većine pacijenata nema komplikacija, retko može da dođe do nadraženosti rektuma, pojave krvi u stolici ili mokraći, zbog čega se pacijentima savetuje smanjenje aktivnosti u prvih 24 časa nakon intervencije.
– Antibiotska terapija posle procedure je neophodna, obično se uzimaju dva antibiotika tokom 5 do 7 dana. Pored toga savetuje se mirovanje i pošteda od fizičkih aktivnosti – naglašava dr Radovanović.
Rezultati patohistološke analize najčešće se, kako kaže dr Radovanović, čekaju oko nedelju dana.
– Po dobijanju rezultata neophodan je razgovor sa urologom koji će u zavisnosti od rezultata biopsije preporučiti dalji tok lečenja ili kontrole i praćenja pacijenta – naglašava dr Radovanović.
Stručnjaci naglašavaju da je prognoza bolesti dobra za većinu pacijenata, naročito ako je tumor lokaliziran samo na prostatu ili je regionalan. Osobama koje u bližoj porodici imaju slučajeve raka prostate, većina lekara savetuje redovne preglede kod urologa posle 45. godine života.
