Posteljica ili placenta je organ koji se usađuje u zid materice i razvija u trudnoći sa zadatkom da obezbedi bebi hranjive sastojke i kiseonik. Placenta uklanja otpadne materije iz bebine krvi i iz nje se formira pupčana vrpca. Posteljica može da bude usađena na zadnji, prednji deo materice, sa boka ili pri vrhu materice i retko u donjem delu materice. Na osnovu položaja posteljice ginekolozi akušeri određuju da li će porođaj biti vaginalnim putem ili carski rez.
Kako se razvija posteljica?
Posteljica počinje da raste kada se blastocista (rana faza razvoja embriona) implantira u matericu.
Blastocista se formira u roku od pet dana posle oplodnje, nakon čega se ćelije blastocista dele na unutrašnji sloj (embrioblast) iz kojeg se formira fetus, i spoljašnji (trofoblast) iz kojeg se obrazuje posteljica. Spoljašnji sloj placente ubrano raste i deli se na unutrašnje (citotrofoblasti) ćelije i spoljašnje (sincitiotrofoblasti). Ove unutrašnje ćelije placente preoblikuju krvne sudove u materici i placenta tako dobija krv koja obezbeđuje fetusu hranljive materije.
Raste sa fetusom
Posteljica može da se implantira na bilo koje mesto u zidu materice. Kada se pričvrsti za zadnji deo materice, zove se posteljica na zadnjem zidu materice.
Placenta raste zajedno sa fetusom i do trenutka porođaja može da teži do 500 grama i da bude dugačka 23 centimetra. Posle rađanja bebe, materica se naknadno kontrahuje kako bi se oslobodila posteljice.
Posteljica u zadnjem zidu materice
Svaki položaj posteljice, osim u par retkih izuzetaka, je normalan, s tim što će žene kod kojih je posteljica u zadnjem zidu materice verovatno ranije osetiti bebine pokrete.
S druge strane, ako je posteljica usađena u prednjem zidu materice, pokreti bebe mogu da budu slabiji. Beba je dobro samo što će majka malo kasnije da oseti bebine okrete. Oba položaja su dobra i ne utiču na zdravlje bebe i majke.
Najbolji položaj posteljice
Posteljica na prednjem ili zadnjom zidu materice ne mogu mnogo da utiču na tok porođaja, s tim što se smatra da je idealno da je posteljica u zadnjem zidu materice. Smatra se da je najbolje da posteljica bude usađena u gornji deo (fundalni) zadnjeg zida materice. Ovaj položaj omogućava bebi da se pomeri u prednji položaj pre rođenja i ne smeta rastu fetusa.
Položaj može da se promeni
Ginekolozi objašnjavaju da se tokom trudnoće, položaj placente može da promeni, zbog čega se savetuje ultrazvučni pregled u drugom tromesečju trudnoće ( 18 do 21 nedelja). Moguće je da će biti potreban još jedan pregled u trećem tromesečju, kako bi se pre porođaja ponovo proverio položaj placente.
Položaji posteljice koji zahtevaju oprez
Postoje retki položaji posteljice, koji zahtevaju dodatni oprez, kako kada se placenta razvija prema grliću materice. Ovo se naziva placenta previa, kada posteljica urasta iznad grlića materice, zbog čega je delimično ili potpuno onemogućen izlaz bebi. Na osnovu njenog položaja lekari odlučuju da će porođaj biti vaginalnim putem ili carskim rezom. U ovom položaju, placenta može da se odvoji od zida materice, izazove prevremeni porođaj ili unutrašnje krvarenje.
Još jedno opasno stanje je placenta akreta (accreta) kada se delovi placente previše duboko usade u zid materice. Umesto da se potpuno odvoji nakon porođaja, deo ili cela placenta ostaje u materici, što ponekad dovodi do krvarenja. U ovim slučajevima potrebna je detaljna ultrazvučna evaluacija uteroplacentarne cirkulacije (transvaginalno ili abdominalnom sondom). U ovakvim situacijama moguć je carski rez i postporođajna histerektomija.
