Multipli mijelom je rak koji se formira u vrsti belih krvnih zrnaca – plazma ćelijama ili karcinom koštane srži. Zove se multipli mijelom jer rak često pogađa nekoliko delova tela, kao što su kičma, lobanja, karlica i rebra. Zdrave plazma ćelije pomažu nam u borbi protiv infekcija tako što stvaraju antitela koja umeju da prepoznaju i napadnu viruse. Kod višestrukog mijeloma, kancerogene plazma ćelije se akumuliraju u koštanoj srži i istiskuju zdrave krvne ćelije. Umesto da proizvode korisna antitela, ćelije raka proizvode abnormalne proteine koji mogu da izazovu komplikacije.
Multipli mijelom ima simptome koji mogu da variraju
Lečenje multiplog (višestrukog) mijeloma nije uvek odmah neophodno. Ako se multipli mijelom sporo razvija i ne izaziva znakove i simptome, lekar može da preporuči pažljivo praćenje razvoja karcinoma umesto trenutnog lečenja. Za osobe sa multiplim mijelomom, kojima je potrebno lečenje, na raspolaganju su brojne opcije koje pomažu u kontroli bolesti.
Simptomi multipli mijeloma mogu da variraju, i u ranoj fazi bolesti, možda ih neće ni biti. A kada se pojave, to su:
- Bol u kostima, posebno u kičmi ili grudima
- Mučnina
- Zatvor
- Gubitak apetita
- Konfuzija
- Umor
- Česte infekcije
- Nenamerni gubitak težine
- Slabost ili utrnulost u nogama
- Prekomerna žeđ.
Zašto nastaje multipli mijelom?
Medicina još uvek nema odgovor na pitanje šta uzrokuje multipli mijelom. Doktori znaju da mijelom počinje sa jednom abnormalnom plazma ćelijom u koštanoj srži – mekim tkivom, koje proizvodi krv i ispunjava središte većine kostiju. Abnormalna ćelija se brzo razmnožava. S obzirom na to da ćelije raka ne sazrevaju i zatim umiru kao normalne ćelije, one se akumuliraju, na kraju nadjačavajući proizvodnju zdravih ćelija. U koštanoj srži ćelije mijeloma istiskuju zdrave krvne ćelije, što dovodi do umora i nemogućnosti da se bore protiv infekcija.
Ćelije mijeloma nastavljaju da pokušavaju da proizvode antitela, kao što to rade zdrave plazma ćelije, ali ćelije mijeloma proizvode abnormalna antitela, koja telo ne može da iskoristi. Umesto toga, abnormalna antitela (monoklonski proteini ili M proteini) se nakupljaju u telu i izazivaju probleme kao što je oštećenje bubrega. Ćelije raka takođe mogu da izazovu oštećenje kostiju što povećava rizik od preloma kostiju.
Šta može da poveća rizik od multipli mijeloma?
Faktori koji mogu da povećaju rizik od višestrukog mijeloma su:
- Starost – rizik od multiplog mijeloma se povćava kako starimo, a većina ljudi susreće sa ovom bolešću oko 60. godine
- Muški pol – muškarci imaju veću verovatnoću da razviju bolest nego žene
- Crna boja kože – Crnci imaju veću verovatnoću da razviju multipli mijelom nego ljudi drugih rasa
- Porodična istorija multiplog mijeloma – ako brat, sestra ili roditelj imaju multipli mijelom, povećan je rizik od dobijanja bolesti
- Lična istorija monoklonalne gamopatije neutvrđenog značaja (MGUS) – višestruki mijelom skoro uvek počinje kao MGUS, tako da ako postoji ovo stanje povećava se rizik.
Koje komplikacije može da izazove multipli mijelom ?
Višestruki mijelom je bolest koja može da izazove ozbiljne komplikacije koje smanjuju kvalitet života, a najčešće su:
- Česte infekcije – ćelije mijeloma inhibiraju sposobnost našeg tela da se bori protiv infekcija.
- Problemi sa kostima – višestruki mijelom takođe može da utiče na kosti, što dovodi do bolova u kostima, stanjivanja kostiju i njihovog lomljenja
- Smanjena funkcija bubrega – višestruki mijelom može da izazove probleme sa funkcijom bubrega, pa čak i da bude uzročnik otkazivanja bubrega
- Nizak broj crvenih krvnih zrnaca (anemija) – kako ćelije mijeloma istiskuju normalne krvne ćelije, multipli mijelom takođe može da izazove anemiju i druge probleme sa krvlju.
