Rak jetre, odnosno nevirusni hepatocelularni karcinom, koji se smatra najčešćim tipom karcinoma jetre, povezan je sa izloženošću organizma sintetičkoj hemikaliji koja se nalazi u svugde oko nas u životnoj sredini, navodi nova studija koju su sproveli istraživači sa Keck School of Medicine of USC, a objavljenoj u JHEP Reports. Hemikalija, nazvana perfluooktan sulfat ili PFOS, jedna je od veštačkih hemikalija, koje se nazivaju per-i polifluoroalkil supstance ili PFAS. Koriste se u širokom spektru potrošačkih i industrijskih proizvoda i ponekad se nazivaju i „neuništivim hemikalijama“ jer se veoma sporo razgrađuju i akumuliraju u životnoj sredini i ljudskom tkivu, uključujucći i jetru.
Prva studija izvedena na ljudima dokazuje uticaj hemikalija na rak jetre
Prethodno istraživanje na životinjama pokazalo je da izloženost PFAS hemikalijama povećava rizik od dobijanja raka jetre, ali, studija Keck School of Medicine of USC prva je koja je potvrdila ovu povezanost radeći ispitivanje na ljudima.
– Naša otkrića nadovezuju se na postojeće istraživanje, ali idu korak dalje. Rak jetre jedna je od najozbiljnijih krajnjih tačaka bolesti jetre i ovo je prva studija na ljudima koja pokazuje da je PFAS povezan sa ovom bolešću – rekao je dr Jesse Goodrich, naučnik sa Keck School of Medicine of USC.
Veća izloženost hemikalijama uzrokuje i veći rizik za rak jetre
Naučni tim bio je u mogućnosti da koristi ljudske uzorke prikupljene u okviru velike epidemiološke studije, koja je pratila više od 200.000 stanovnika Los Anđelesa i Havaja, zbog razvoja raka i drugih bolesti. Ova baza uzoraka ljudske krvi i tkiva omogućilo je istraživačkom timu da pronađe 50 učesnika koji su na kraju razvili rak jetre, procene uzorke krvi koji su uzeti pre njihove dijagnoze raka i uporede ih sa 50 ljudi koji nisu razvili karcinom, a svi su učestvovali u istoj studiji.
– Deo razloga zbog kojih je bilo malo studija izvedenih na ljudima je taj što su vam potrebni pravi uzorci. Kada analizirate izloženost organizma životnoj sredini, potrebni su vam uzorci mnogo pre dijagnoze, jer je potrebno vreme da se rak razvije – objasnila je profesroka na Keck School of Medicine of USC dr Veronica Wendy Setiawan.
Istraživači su pronašli nekoliko tipova PFAS u uzorcima krvi, koji su uzeti pre nego što je učesnik razvio rak jetre. Takođe, istraživanje je otkrilo da je najjača povezanost između PFOS i raka jetre i da su ljudi, koji su samo 10 odsto više izloženi PFOS hemikalijama imali 4,5 puta veću verovatnoću da će razviti rak jetre od onih sa najnižim nivoima PFOS u krvi.
Hemikalija remeti normalnu funkciju jetre
Tim naučnika uspeo je da rasvetli moguće načine na koje je PFOS promenio normalnu funkciju jetre. Njihovom procenom uzoraka pronađeni su dokazi da perfluooktan sulfat PFOS menja normalan proces metabolizma glukoze, metabolizma žučne kiseline i metabolizma vrste aminokiselina koje se nazivaju aminokiseline razgranatog lanca u jetri.
Poremećaj normalnih metaboličkih procesa u jetri može da uzrokuje nakupljanje više masti u jetri i izazove stanje poznato kao nealkoholna masna bolest jetre ili NAFLD. Poslednjih godina došlo je do dramatičnog i neobjašnjivog porasta NAFLD širom sveta, što je zabrinjavajuće, jer ljudi sa ovom bolešću imaju mnogo veći rizik od razvoja raka jetre. Prema nacionalnoj statistici, očekuje se da će, na primer, NAFLD pogoditi 30 odsto odraslih u SAD do 2030. godine.
Sintetičke hemikalije pronađene čak i u vodi za piće
Sintetičke hemikalije PFAS, koje se koriste u širokom spektru potrošačkih i industrijskih proizvoda, prvi put su otkriveni u krvi ljudi koji su bili izloženi ovim hemikalijama na radnom mestu negde oko 1970. Do 1990. hemikalije su pronađene u krvi opšte populacije, što je dovelo do porastu svesti o potencijalnim zdravstvenim rizicima. Neki proizvođači su postepeno ukinuli upotrebu PFOA i PFOS, ali, s obzirom na to da je reč o veštačkim materijama koje su toliko dugotrajne, i skoro neuništive, PFAS je pronađen u vodi za piće, mnogim prehrambenim proizvodima, kao i u krvi više od 98 procenata odraslih u SAD.
Istraživači sa Keck School of Medicine of USC sproveli su veliki deo istraživanja o vezama između izloženosti PFAS i oštećenja jetre, bolesti jetre, a sada i karcinima jetre i očekuju dalje potvrde nalaza o vezi sa rakom jetre i to u vćoj studiji kasnije ove godine.
– Verujemo da naš rad pruža važan uvid u dugoročne zdravstvene efekte koje ove hemikalije imaju na ljudsko zdravlje, posebno u pogledu toga kako mogu da oštete normalnu funkciju jetre. Ova studija ispunjava važnu prazninu u našem shvatanju pravih posledica izloženosti ovim hemikalijama – istakla je dr Leda Chatzi, sa Keck School of Medicine of USC.
