Pneumotoraks je stanje koje karakteriše prisustvo, odnosno prodor vazduha u pleuralni prostor. Posledica je kolaps pluća, sa posebnim rizikom za pacijente sa plućnom insuficijencijom i životno ugrožavajućim potencijalom.
Šta je pneumotoraks i kako do njega dolazi
Kada vazduh iz spoljne sredine dospe u plućni pleuralni prostor, uzrok je najčešće poremećaj funkcije pleuralne membrane, odnosno ruptura visceralne pleure. Prekid kontinuiteta može da pogodi viscrealnu, parijetalnu ili medijastinalnu pleuru.
Rezultat prodora vazduha u pleuralni prostor je kolaps pluća, koji može biti parcijalni ili kompletan.
Koji tipovi pneumotoraksa postoje
Postoji više podela i tipova pnemuotoraksa. Najpre, može da bude otvoreni, zatvoreni i tenzioni.
Spontani poneumotoraks nastaje bez traume ili nekog drugog razloga, za razliku od traumatskog, koji prouzrokuje trauma grudnog koša. Usled traume može doći do rascepa bronha, pluća i visceralne pleure, jednjaka, zida grudnog koša ili parijetalne pleure. Spontani pneumotoraks deli se na primarni i sekundarni.
Za primarni je karakteristično da se javlja uglavnom kod zdravih osoba bez dijagnostikovanih plućnih bolesti.
Sekundarni spontani pneumotoraks je komplikacija neke postojeće bolesti pluća, najčešće HOBP (hronične opstruktivne bolesti pluća). Najčešće je unilateralan, dok se bilateralni javlja retko.
Ko je u izraženom riziku da dobije penumotoraks a koje osobe su sklonije određenom tipu
Primarni spontani pneumotoraks pogađa pre svih zdrave muškarce (8:1 u odnosu na žene). Incidenca je od 18 do 28 na 100.000 osoba godišnje u muškoj populaciji, a 1.2 do 6 na 100.000 ženskih osoba na nivou godine. Najveći broj obolelih je mlađi od 45 godina života.
Bilateralni pneumotoraks je nešto ređi i javlja se kod manje od 10 odsto pacijenata.
Simptomi primarnog spontanog pneumotoraksa
Za primarni spontani pneumotoraks karakteristično je da se najčešće javlja kod mlađih osoba (od 20 do 30 godina života) u fazi mirovanja. Značajno ređe pogađa populaciju stariju od 40 godina. Najčešće se manifestuje bolom u grudnom košu (akutno nastaje, lokalizovan je na strani kolapsa pluća) i tahipnejom, ali može se pojaviti i bez simptoma.
Lokacija primarnog sponatanog pneumotoraksa je češće desno plućno krilo.
Izuzetno rizične grupe pacijenata za pojavu ovog tipa pneumotoraksa su visoke mršave mlade osobe, pušači, ljudi izloženi čestim klimatskim promenama.
Kako se postavlja dijagnoza u odnosu na simptome
Za postavljanje dijagnoze potrebna je detaljna anamneza, fizički pregled i radiografski test grudnog koša (pleuralne linije). Na pregledu se često konstatuje tahipneja, a drugi simptomi mogu da izostanu.
Na strani pluća na kojoj je došlo do kolapsa, često se ne čuje disajni šum. Kada postoje simptomi kakvi su cijanoza, tahikardija i hipotenzija, moguće je da se radi o tenzionom pneumotoraksu.
Lečenje pneumotoraksa
Za lečenje pneumotoraksa najčešće je metoda izbora operativno lečenje, odnosno torakalna drenaža, kao i video asistirana torakalna hirurgija (VATS metoda), sa torakotomijom. Ređe se bira dalja opservacija, strogo mirovanje i pleuralna aspiracija (eksuflacija).
Većina recidiva se javlja u periodu prve godine od ispoljavanja simptoma.
Indikacija za operativno lečenje pneumotoraksa su:
- hronični gubitak vazduha
- recidivi (stalno vraćanje pneumotoraksa sa pratećom simptomatologijom).
