Bronhoskopija je dijagnostička metoda koja omogućava lekarima neposredan uvid u stanje disajnih puteva. Na taj način mogu da se dijagnostikuju sve promene na plućima, plućnom parenhimu (koji obuhvata alveole, alveolarne kanale, respiratorne bronhile) i u bronhu (disajnom putu). U pitanju je invazivna, ali i terapeutska metoda kojom se nekada daju pacijentu lekovi u pluća, ali i uklanja na primer delić hrane, koji je zalutao u disajne puteve.
Kako se radi bronhoskopija?
Bronhoskopija se radi pomoću bronhoskopa, aparata u obliku creva sa malom kamerom koja je povezana sa ekranom. Bronhoskop se plasira kroz sluzokožu nosa, do usne duplje, duž grla i glasnih žica, niz dušnik i bronhije, pa tako lekar, pulmolog, na ovaj način može na ekranu da vidi celokupni disajni put i sve detalje. Ova dijagnostička metoda je neophodna kod potvrde dijagnoze raka pluća, ali i za određivanje stadijuma karcinoma pluća. Lekar kada uoči neku anomaliju u plućima, uzima uzorak koji se potom analizira.
Uvid u stanje limfnih čvorova
Pulmolog dr Roberto Casal, iz MD Andercson Cancer Center, kaže da postoji i robotska bronhoskopija za biopsiju plućnih čvorova, ali i tehnika koja se zove endobronhijalni ultrazvuk (EBUS). Endobronhijalni ultrazvuk je minimalno invazivna procedura, koristi zvučne talase koji omogućavaju detaljniju sliku pluća, disajnih puteva, tkiva. U pitanju je kombinacija bronhoskopije s ultrazvukom koja može da pruži uvid u stanje limfnih čvorova, u stvarnom vremenu. Dr Casal tvrdi da u isto vreme robotska bronhoskopija daje bolji uvid u sitne i teško dostupne delove pluća.
– Koristimo i tehniku koja se zove bronhoalveolarna lavaža koja omogućava analizu perifernih delova plućnog parenhima. Često se primenjuje kod imunokompromitovanih pacijenata, kako bismo dijagnostikovali oportunističke infekcije pluća. Tokom postupka fiziološki rastvor se ubacuje kroz bronhoskop ispiraju se disajni putevi i „hvata“ uzorak tečnosti koji se potom analizira – objašnjava dr Casal.
Terapijska bronhoskopija
Uglavnom se izvodi na klasičan način. Primenjuje, se na primer, za uklanjanje tumora koji blokira dušnik. Na ovaj način radi se i kauterizacija (spaljivanje) tumora koji krvare. Ne može da se izleči kancer, ali može da se pacijentu olakša disanje, navodi dr Casal.
Koliko dugo traje bronhoskopija?
Najkraći postupak je bronhoalveolarno ispiranje – traje 10 do 20 minuta. Dijagnostička bronhoskopija u proseku traje 45 minuta do sat vremena, ukoliko se uzima i uzorak iz limfnih čvorova procedura se produžava na dodatnih 45 minuta.
– U zavisnosti od složenosti bolesti, bronhoskopija u terapeutske svrhe traje jedan do dva sata. Ovo su ipak samo procene, u proseku bronhoskopija traje 20 do 30 minuta – kaže dr Casal i dodaje da se posle postupka pacijent prati 2 do 4 sata.
Da li bronhoskopija boli?
Bronhoskopija se uglavnom radi u analgosedaciji, pacijent ne oseća bol, niti neprijatnost. Postupak je moguć i u opštoj anesteziji.
– Svaku proceduru koja zahteva opštu anesteziju smatram ozbiljnom. Moglo bi se reći da je bronhoskopija komplikovanija od kolonoskopije, ali manje teška od većine operacija – objašnjava dr Casal.
Kada bronhoskopija može da bude visokorizična?
Bronhoskopija za dijagnozu čvorića na plućima, analizu limfnih čvorova ili bronhoalveolarno ispiranje se karakteriše kao procedura umerenog rizika, navodi doktor.
– S druge strane, terapeutska bronhoskopija se uvek smatra visokorizičnom, jer je reč o pacijentima koju su već bolesni. Čest imaju plućni kolaps, začepljene disajne puteve, nizak nivo kiseonika ili aktivno krvare – naglašava dr Casal.
Moguće je krvarenje i infekcija
Doktor precizira da je, na primer, veći rizik od anestezije nego od same bronhoskopije, ako se radi dijagnostička bronhoskopija u opštoj anesteziji.
– Opšta anestezija može sa snizi krvni pritisak i izazove komplikacije kod kardiovaskularnih pacijenata. Moguće je slabljenje mišića koji pomažu disanje, dešava se da pacijent posle opšte anestezije ima otežano i plitko disanje i da dođe do pada nivoa kiseonika u krvi. Biopsija plućnih nodula (plućnih čvorića) ili limfnih čvorova ima minimalan rizik od krvarenja i infekcije, a sama biopsija nodula ponekada može da dovede do „pucanja pluća“ (pneumotoraksa). Zato i kada sve prođe u najboljem redu savetujemo pacijente da se uglavnom odmaraju i na izvesno vreme izbegavaju velika putovanja, posebno avionom – kaže dr Casal.
Preporuka je da se dođe sa pratnjom
Većina dijagnostičkih bronhoskopija se radi u ambulantnoj proceduri, pacijent ostaje na posmatranju nekoliko sati, prati se pritisak, puls, moguće komplikacije, ako je sve u redu ide se na kućno lečenje. Većina osoba se oseća umorno, ali već sledećeg dana simptom umora ili iscrpljenosti nestaje.
Dva sata posle bronhoskopije je zabranjena konzumacija pića ili obroka, dok se ne oporavi refleks gutanja i kašljanja. Preporuka je da pacijent dođe sa pratnjom i da ne vozi auto posle postupka. Pojedini pacijenti se posle bronhoskopije žale na bol u grlu, moguće je i iskašljavanje krvave sluzi u sledeća 2 do 3 dana.
Bronhoskopija ili CT skeniranje
Obe dijagnostičke metode su bitne. CT skeniranje (kompjuterska tomografija) uglavnom otkriva da nešto nije u redu, da postoji neka abnormalnost. Za tačnu dijagnozu potrebno je da se uzorak tkiva pregleda pod mikroskopom.
– Bronhoskopija omogućava da dobijemo taj uzorak i postavimo dijagnozu. U slučaju karcinoma pluća, tkivo koje dobijemo bronhoskopijom može da se koristiti i za molekularno profilisanje, s ciljem dobijanja preciznih, klinički značajnih dijagnostičkih i prognostičkih informacija. Na ovaj način može da se unapredi lečenje, pacijentu pruži najbolja terapija i poboljša ishod bolesti- kaže dr Casal.
Kojim pacijentima se savetuje bronhoskopija?
Bronhoskopija se savetuje pacijentima koji kašlju duže od 3 meseca, ukoliko je rendgen pluća bez znakova bolesti. Apsolutna indikacija je krvav ispljuvak, preporučuje se i pacijentima sa nodusima koji na rentgenu liče na tumorske senke.
