Rak anusa izaziva abnormalni rast ćelija u analnom kanalu

Rak anusa ubija sve više ljudi širom planete. Analni rak je neuobičajen tip karcinoma koji se javlja u analnom kanalu – kratkoj cevi na kraju rektuma kroz koju se izbacuje stolica iz tela. Karcinom anusa može izazvati simptome kao što su rektalno krvarenje i analni bol. Većina ljudi sa analnim rakom leči se kombinacijom hemoterapije i zračenja. Iako kombinovanje tretmana analnog karcinoma povećava šanse za izlečenje, kombinovani tretmani takođe povećavaju rizik od neželjenih efekata. Rizik od analnog karcinoma veći je kod žena nego kod muškaraca, a opšti rizik od dobijanja analnog raka je oko 1 od 500-600 ljudi.

Šta je rak anusa?

Analni rak ili karcinom anusa je termin za abnormalni rast ćelija u analnom području ili analnom kanalu. Analni kanal povezuje anus (otvor) sa rektumom. Ovaj prolaz je dugačak do 5 cm. To je deo tela koji izlučuje čvrsti otpad (pražnjenje creva, feces). Bolest se takođe naziva i karcinom analnog kanala. Anus je kraj digestivnog sistema i sastoji se od tkiva kože i creva. Deo je digestivnog trakta koji omogućava varenje i apsorpciju hranljivih sastojaka iz hrane, i formiranje stolice. Analni kanal i okolina građeni su od nekoliko vrsta ćelija i u njima se mogu razviti mnogi tumori, maligni ili benigni. Rak anusa nije jedini tip analnog karcinoma, a  najčešći tip je karcinom skvamoznih ćelija (SCC), što je vrsta raka kože.

Koji su faktori rizika za pojavu analnog raka?

Izraz „faktor rizika“ odnosi se na činjenice zbog koje je veća verovatnoća da će neko dobiti bolest. Za analni karcinom, faktori rizika su:

• Infekcija humanim papiloma virusom (HPV). Postoji mnogo tipova HPV, koji takođe izazivaju genitalne bradavice. Neki tipovi virusa su verovatnije povezani sa rakom anusa, genitalija i određenim karcinomom glave i vrata. Žene koje imaju rak vulve, vagine ili grlića materice imaju veći rizik od pojave analnog raka
• Zaraza HIV virusom
• Imunosupresija
• Uroginekološka HPV bolest
• Praktikovanje analnog seksa, što važi i za muškarce i za žene
• Oralna HPV bolest
• Starost – većina dijagnoza analnog karcinoma postavlja se kod ljudi koji imaju 55 godina ili više
• Korišćenje duvana
• Oslabljen imuni sistem zbog bolesti ili upotrebe lekova. (Na primer, ljudi koji primaju organ moraju da uzimaju lekove kako bi sprečili odbacivanje organa.)
• Abnormalni otvor, koji se naziva fistula, koja ide od anusa do kože oko anusa ili povremeno do drugog mesta u telu.

Rak anusa nije tako čest kao rak debelog creva

Rak anusa nije čest kao karcinom debelog creva. Inače, uzroci raka debelog creva su i poznatiji nego analnog raka. Takođe, genetika može biti bitan faktor rizika za karcinom debelog creva, ali ne i za karcinom anusa. Faktori rizika karcinoma anusa uglavnom potiču od  načina života. Većina slučajeva raka anusa je povezana sa humanim papiloma virusom (HPV). Prema rezultatima više istraživanja, veruje se da je kod  čak 90 procenata ljudi, kojima je dijagnostikovan rak anusa, tumor razvijen kao rezultat prethodne HPV infekcije.

Analni karcinom je polno prenosiv

Određeni karcinomi, u koje spada i analni karcinom, u suštini  su polno prenosive bolesti. HPV infekcija transformiše normalne skvamozne ćelije, koje oblažu anus, u ćelije raka kod nekih osoba. Jedna nedavna studija otkrila je da čak oko 65 procenata odraslih Evropljana zapravo ne zna da ima HPV, jednu od najčešće seksualno prenosivih infekcija, koja uzrokuje rak anusa.

Ne postoji pravi metod za prevenciju raka, ali dobijanje HPV vakcine može značajno da smanji verovatnoću razvoja nekoliko tipova raka, uključujući  i rak anusa. Najefikasniji način da se smanji rizik od raka anusa je prevencija. Trebalo bi izbegavati rizične seksualne odnose i menjanje velikog broja partnera. Takođe i osobe koje upražnjavaju analni seks u većem su riziku od HPV i raka anusa.

Simptomi raka anusa

Neki pacijenti, koji imaju kancer anusa, nemaju simptome. Međutim, više od 50 procenata ima rektalno krvarenje tokom pražnjenja creva, što je obično prvi znak bolesti. Ostali simptomi raka anusa su sledeći:

• Promene u crevima, kao što su zatvor, dijareja ili proređivanje stolice
• Svrab rektuma
• Bol ili svrab u analnom predelu
• Nenormalno pražnjenje iz anusa
• Otečeni limfni čvorovi u analnom ili preponskom predelu.

Kako se postavlja dijagnoza

Nekoliko testova može nagovestiti da li oosba ima karcinom anusa, ali samo biopsija može pružiti tačnu dijagnozu.  Tokom postupka, hirurg uklanja ćelije ili tkivo, obično iglom ili malim makazama ili stezaljkama. Koristeći mikroskop, patolog pregleda ćelije ili tkivo da proveri da li ima abnormalnosti. Najčešće se vrše digitalni rektalni pregled i endoskopija. Vrste endoskopije podrazumevaju anoskopiju i proktoskopiju. Tokom anoskopije, lekar uvodi kratku, osvetljenu cev ili anoskop u anus i donji rektum, omogućavajući mu da pregleda to područje.

Kakve su prognoze za osobe koje imaju rak anusa?

Dobra vest je da ako se rak anusa otkrije rano, stopa preživljavanja je visoka. Lokalizovani karcinom ima veoma dobru prognozu, posebno kada je povezan sa HPV. Lečenje obično uključuje hemoterapiju i zračenje, sa hirurškim zahvatom koji je sačuvan za slučajeve u kojima hemozračenje nije efikasno. Više žena preživi rak anusa.  Oko 73 procenata žena se izleći od ove vrste karcinoma, nasuprot 61 procenata muškaraca, pa se pretpostavlja da su muškarci možda podložniji agresivnijim karcinomima.