Gangrena je opasno i potencijalno fatalno stanje koje se dešava kada se prekine dotok krvi u veliku površinu tkiva. To uzrokuje da tkivo počinje da odumire. Gangrena često pretvara zahvaćenu kožu u zelenkasto-crnu boju, međutim, reč gangrena se dovodi u vezu sa bojom tkiva, već sa stanjem tkiva s obzirom na to da termin gangrena potiče od grčkih i latinskih reči za ranu koja nagriza tkivo ili trulo tkivo.
Kako izgleda gangrena i zbog čega nastaje?
Gangrena se javlja u 2 oblika – kao suva i vlažna gangrena. Suva gangrena nastaje kada se prekine dotok krvi u tkivo. Područje postaje suvo, skuplja se i postaje crno. Vlažna gangrena nastaje ako bakterije napadnu zahvaćeno tkivo. Zbog toga to područje počinje da bubri i smrdi.
Gangrena se javlja kada se zaustavi dotok krvi u određena tkiva. To može da se dogodi zbog:
- Infekcija
- Povreda kao što je opekotina ili rana, kao i zbog ujeda životinje
- Hronična bolest.
Hronične bolesti, koje oštećuju cirkulatorni sistem su dijabetes, bolest perifernih arterija i Rejnoov sindrom. Ove bolesti često mogu da dovedu do gangrene. Traumatske povrede poput opekotina ili ugriza zaraženog psa takođe mogu da zaustave protok krvi. Teški slučajevi u kojima se koža smrzava (promrzline) takođe mogu dovesti do pojave gangrene.
Koji su simptomi gangrene?
Simptomi gangrene zavise od njene lokacije i uzroka. Suva gangrena obično počinje pojavom crvene linije oko zahvaćenog područja, a ta oblast zatim postaje suva i crna. Ostali, karakteristični simptomi gangrene su:
- Hladnoća i utrnutost u pogođenom području
- Bol u ili izvan zahvaćenog područja
- Crvenilo i otok oko rane (ovo je često prisutno kada se razvije vlažna gangrena)
- Rane koje se stalno pojavljuju na istom mestu
- Uporna, neobjašnjiva temperatura, viša od 38°C
- Rana neprijatnog mirisa
- Upadljiva promena boje kože, sa nijansama zelenkasto-crne, plave, crvene ili bronzane
- Pojava gnoja ili iscetka iz rane
- Pojava plikova i osećaj pucketanja ispod kože
- Konfuzija, bol, temperatura i nizak krvni pritisak, posebno ako je gangrena unutrašnja
- Šok.
Kako se dijagnostikuje gangrena?
Što gangrena počne ranije da se leči, to će lečenje verovatno biti uspešnije. Dakle, ako postoji bilo koji od gore navedenih simptoma, treba potražiti medicinsku pomoć. Ako imate simptome gangrene, lekari će obaviti fizički pregled kako bi se proverilo da li postoje znaci odumiranja tkiva. Takođe, rade se laboratorijski testovi kako bi se proverilo stanje gangrene. Na primer, veća količina belih krvnih zrnaca od normalne može značiti da postoji infekcija. Lekar može tražiti i laboratorijsku analizu uzoraka tkiva ili tečnosti sa zahvaćenog područja. Ukoliko lekar posumnja da je reč o unutrašnjoj gangreni, uradiće snimanje obolelog područja ili operaciju, kako bi bio siguran da je reč o gangreni.
Kako se leči područje zahvaćeno gangrenom?
Plan lečenja lekar određuje na osnovu:
- godina pacijenta, opšteg zdravlja i medicinske istorije
- drugih bolesti pacijenta
- koliko dobro pacijent podnosi određene lekove, tretmane ili terapije
- ako se očekuje da će se stanje pacijenta pogoršati
- mišljenja ostalih zdravstvenih radnika uključenih u negu pacijenta.
Lečenje gangrene obično se sastoji od jedne ili više sledećih procedura:
Antibiotici. Ovi lekovi se mogu koristiti za ubijanje bakterija u zahvaćenom području. Koriste se samo kada je prisutna vlažna gangrena.
Operacija uklanjanja mrtvog tkiva. Ovaj tretman se zove debridman. Može da pomogne da se gangrena ne proširi na zdrava tkiva u blizini. U slučajevima kada je gangrena široko rasprostranjena, možda će biti potrebno da se amputira prst na nozi ili čak ceo ud.
Debridman crvima. Ovo je nehirurška alternativa tradicionalnom debridmu. Tokom ove procedure, čiste larve muve se stavljaju na zahvaćeno područje da pojedu mrtvo tkivo i uklone bakterije. Koliko god zvučalo i izgledalo neprijatno, ova procedura smatra se bezbolnom.
Hiperbarična terapija kiseonikom. Tokom ove procedure, pacijent se smešta u posebnu komoru pod pritiskom koja daje kiseonik pod visokim pritiscima, terajući više kiseonika u zahvaćeno područje. Ovo može da ubrza zarastanje i pomogne da se ubiju bakterije i posebno je efikasan kod ljudi koji razviju gangrenu od čireva na dijabetičkom stopalu.
Vaskularna hirurgija. Ako je gangrena uzrokovana lošim protokom krvi, lekar može preporučiti operaciju za poboljšanje cirkulacije. Ljudi, koji su gangrenu dobili zbog zapušene arterije, na primer, mogu da se podvrgnu operaciji i ugradnji bajpasa ili angioplastici, kako bi rešili problem.
Kakve komplikacije može da izazove pojava gangrene?
S obzirom na to da gangrena može brzo da se proširi na veliku površinu tela, količina mrtvog tkiva može da bude prilično velika, a tretman ovih velikih područja može dovesti do:
- velike površine ožiljaka
- potrebe za rekonstruktivnom hirurgijom
- amputacije
- teški slučajevi gangrene mogu da dovedu do otkazivanja organa, pa čak i smrti.
