Parkinsonova bolest pogađa najmanje milion ljudi u Sjedinjenim Državama i 10 miliona širom sveta. To je druga najčešća neurodegenerativna bolest posle Alchajmerove bolesti i često dovodi do drugog oblika demencije, demencije sa Levijevim telima, takođe poznate kao demencija Levijevih tela. Kod ljudi sa Parkinsonovom bolešću, simptomi kao što su tremor, usporenost pokreta, ukočenost udova i problemi sa ravnotežom nastaju zbog nedostatka neurotransmitera dopamina. Drugi neurotransmiter, norepinefrin (noradrenalin), takođe se smanjuje kod Parkinsonove bolesti, utičući na funkcije simpatičkog nervnog sistema. Ovo može dovesti do umora, nepravilnog krvnog pritiska, smanjenog kretanja hrane kroz digestivni trakt i iznenadnog pada krvnog pritiska pri ustajanju. Jednom kada simptomi budu očigledni, dogodiće se značajno oštećenje nervnog sistema, tako da istraživači traže načine da identifikuju one koji su pod najvećim rizikom i da dijagnostikuju poremećaje pre nego što dođe do većih oštećenja.
Mogu li snimci srca ukazati na kasniju pojavu Parkinsonove bolesti
Jedan potencijalni put traži promene koje se ranije dešavaju u drugim delovima tela. Novo istraživanje koje koristi pozitronsku emisionu tomografiju (PET) skeniranja srca otkrilo je da su rizične osobe sa niskom radioaktivnošću dobijenom od 18F-dopamina (agensa za snimanje srca) u srcu vrlo verovatno da će razviti Parkinsonovu bolest ili demenciju sa Levijevim telima tokom dugotrajnog praćenja.
Studija koju su sproveli istraživači sa Nacionalnog instituta za zdravlje (NIH) objavljena je u časopisu The Journal of Clinical Investigation.
Dr Christopher Tarolli, vanredni profesor neurologije na Medicinskom centru Univerziteta u Ročesteru, koji nije bio uključen u istraživanje, objasnio je koji je bio zadatak studije.
– Studija je pratila relativno malu grupu pojedinaca sa visokim rizikom za razvoj Parkinsonove bolesti ili demencije sa Levijevim telima i to nekoliko godina kako bi procenila da li se upotreba srčanog PET-a može koristiti kao prediktor kasnijeg razvoja Parkinsonove bolesti ili demencije Levijevih tela – rekao je on.
Dr Tarolli smatra da su „rezultati bili prilično ubedljivi i da je kod osoba sa abnormalnim 18F dopaminskim srčanim PET-om na početku značajno veća verovatnoća da će im se u narednih 7,5 godina dijagnostikovati Parkinsonova bolest ili demencija sa Levijevim telima, u poređenju sa onima sa normalnim rezultatima skeniranja”.
Naučnici navode da bi ovo mogao biti metod za određivanje kod kojih je ljudi sa faktorima rizika za Parkinsonovu bolest i demenciju Levijevih tela najverovatnije da će se razviti jedno od ovih stanja.
PET ima potencijal za ranu dijagnozu
Dr Michael S. Okun, direktor Norman Fixel Institute for Neurological Diseases na University of Florida Health, i medicinski savetnik u Parkinsonovoj fondaciji, koji nije bio uključen u ovo istraživanje, objasnio je:
– Ako se može pokazati da biomarker koji koristi srčani noradrenergički nedostatak identifikuje proces bolesti koja će na kraju napredovati do demencije sa Levijevim telima, to bi moglo biti zaista korisno za buduća klinička ispitivanja u ovoj populaciji.
U ovoj studiji, naučnici su istraživali nivoe dopamina u srcima 34 osobe sa tri ili više faktora rizika za Parkinsonovu bolest ili demenciju sa Levijevim telima. Svi učesnici su podvrgnuti PET skeniranju srca sa 18F-dopaminom svakih 18 meseci tokom ukupno 7,5 godina. Jedan broj učesnika je odustao pre kraja studije.
Rizične osobe čiji su snimci pokazali nisku radioaktivnost u srcu izazvanu 18F-dopaminom mnogo je verovatnije da su razvili Parkinsonovu bolest ili demenciju sa Levijevim telima tokom dugotrajnog praćenja.
Od 20 učesnika koji su završili studiju, devet je imalo nisku radioaktivnost 18F-dopamina u ranim skeniranjima. Od njih, osam je kasnije dobilo dijagnozu Parkinsonove bolesti ili demencije sa Levijevim telima, dok je samo jednoj od 11 osoba sa normalnim nivoima dijagnostikovana kasnije. Svi oni koji su razvili demenciju sa Levijevim telima imali su nisku radioaktivnost u ranim skeniranjima ili prilikom postavljanja dijagnoze.
– Ovi nalazi su značajni, jer sugerišu da 18F dopamin srčani PET može biti pouzdan klinički biomarker za identifikaciju pojedinaca koji će razviti ova stanja, barem među onima koji su pod povećanim rizikom – rekao je Dr Tarolli.
Klinička upotreba je još daleko
Dr Tarolli je rekao da postoje prepreke koje treba prevazići pre nego što se ove vrste skeniranja mogu koristiti za kliničku dijagnozu Parkinsonove bolesti i demencije sa Levijevim telima.
– Prva je dostupnost samog skeniranja, koje je trenutno dostupno samo na osnovu istraživanja na veoma malom broju lokacija. Osim toga, ostaju pitanja o tome kako identifikovati ispravne pacijente za pregled pomoću skeniranja – rekao je dr Tarolli i dodao:
– Dok razmatramo kako bismo mogli da koristimo skeniranje za skrining pojedinaca sa povećanim rizikom, bilo bi važno da znamo da li su ovi rezultati održivi samo u ovoj grupi sa povećanim rizikom od razvoja Parkinsonove bolesti iz drugih razloga, ili visoka predvidljivost abnormalnog skeniranja ostaje među opštijom populacijom.
On je, međutim, naveo da bi ovi nalazi mogli da utiču na klinička istraživanja: „Trenutno nemamo lekove koji mogu da modifikuju tok ovih bolesti, tako da ranija identifikacija sa 18F dopamin srčanim PET, kako je opisano u ovoj studiji, možda neće imati neposredan uticaj na kliničku negu danas.”
– Međutim, ono što bi moglo da ima veliki uticaj u kliničkim je istraživanjima – identifikacija pojedinaca sa ‘prodromalnom Parkinsonovom bolešću’ godinama pre njihove kliničke dijagnoze mogla bi da nam omogući da procenimo terapiju mnogo ranije u procesu bolesti i povećamo verovatnoću da imamo uticaj na putanja bolesti – naglasio je dr Tarolli.
Dakle, iako je još rano, ova studija identifikuje još jedan potencijalni biomarker za dijagnostikovanje neurodegenerativnih bolesti pre nego što efekti počnu da menjaju život.
