Bolesti mišićno-koštanog sistema su poremećaji, stanja koja utiču na mišiće, kosti, zglobove i vezivno tkivo. Poremećaji mišićno-koštanog sistema su česti, a rizik od njihovog razvoja povećava se s godinama. Ozbiljnost bolesti mišićno-koštanog sistema može da varira. U nekim slučajevima izazivaju bol i nelagodnost koji ometaju svakodnevne aktivnosti, a rana dijagnoza i lečenje mogu da pomognu u ublažavanju simptoma.
Koja stanja spadaju u kategoriji bolesti mišićno-skeletnog sistema i po kojim simptomima se prepoznaju?
Poremećaji mišićno-koštanog sistema definišu se kao stanja koja utiču na kosti, zglobove, mišiće i vezivna tkiva, kao što su ligamenti, tetive i hrskavica. Sva zahvaćena tkiva obično podržavaju strukturu tela kao celine, formirajući zglobove i omogućavajući kretanje. Mišićno-skeletna tkiva su stoga izložena najvećem mehaničkom habanju tokom vremena. Najčešći simptomi odnose se na bol i disfunkciju mišićno-skeletnog sistema, što dovodi do smanjene spretnosti i pokretljivosti. U teškim slučajevima, i kvalitet sna može da bude narušen i osoba može biti podložna trajnom invaliditetu.
Prema Svetskoj zdravstvenoj organizaciji, poremećaji mišićno-skeletnog sistema spadaju među najrasprostranjenijim bolestima širom sveta, od kojih boluje oko 1,71 milijardu ljudi – što otprilike čini jednu petinu svetske populacije. Oni su vodeći uzrok invaliditeta na planeti i zahtevaju najveću potrebu za fizičkom rehabilitacijom. Kao najčešće bolesti, odnosno poremećaji mišićno-koštanog sistema izdvajaju se:
- tendinitis – Ponavljano naprezanje tetive, vezivanje mišića za kost, može da izazove upalu tetiva, što rezultira bolom i poteškoćama u pokretu koji uključuje mišić.
- sindrom karpalnog tunela – Ljudi čiji posao uključuje ponovljeno savijanje ručnog zgloba (kucanje, farbanje/krećenje) mogu da razviju trnce i/ili bol u palcu, kažiprstu i srednjem prstu zajedno sa slabošću pokreta palca, posebno hvatanjem predmeta. Glavni nerv za fino kontrolisane pokrete palca prolazi kroz koštani/ligamentni kanal na dnu ručnog zgloba. Ponavljajući pokreti savijanja mogu da izazovu upalu i zadebljaju ligament preko „tunela“ kroz karpalne (ručne) kosti zarobljavajući nerv.
- artritis – Kako starimo, naša zglobna tkiva postaju manje otporna na habanje i počinju da se degenerišu, manifestujući se otokom, bolom, a često i gubitkom pokretljivosti zglobova. Promene se javljaju i u mekim tkivima zglobova i u suprotnim kostima i to je stanje koje se naziva osteoartritis. A ozbiljniji oblik bolesti naziva se reumatoidni artritis, što je autoimuna bolest u kojoj telo proizvodi antitela protiv zglobnih tkiva koja izazivaju hroničnu upalu koja rezultira teškim oštećenjem zglobova, bolom i nepokretnošću.
- osteoporoza – Prokletstvo starih, posebno žena je „porozna kost“. Čvrstina i kvalitet kosti zavisi od kalcijuma. Kada se previše kalcijuma rastvori iz kostiju ili se ne regeneriše dovoljno, kosti gube gustinu i lako se lome. Estrogen, ženski polni hormon, pomaže u održavanju odgovarajućeg nivoa kalcijuma u kostima. Kada jajnici prestanu da proizvode hormon, žene su u većem riziku od razvoja osteoporoze.
- burzitis – Bursa je mala, zatvorena vreća sa minimalnom količinom tečnosti koja služi za podmazvanje i kao amortizer gde kosti ostvaruju bliski kontakt. Takođe, minimizira traumu i trenje
- miastenija gravis – Ovo je autoimuna bolest koja uključuje proizvodnju antitela koja ometaju nerve stimulišući kontrakcije mišića. Najočiglednije su pogođeni mišići lica i vrata, koji se manifestuju kao spušteni kapci, dvostruki vid, otežano gutanje i opšti zamor.
- pucanje rotatorne manžetne – Mišići koji okružuju rameni zglob uključeni su u rotaciju ramena nadlakticom i rukom napred i nazad, između ostalih pokreta. Tetive ovih mišića takođe doprinose strukturnoj snazi ramenog zgloba. Teški, brzi pokreti, kao što su tenis i bejzbol, mogu da pokidaju jednu od ovih tetiva, što rezultira bolom i smanjenom pokretljivošću ramena.
Simptomi poremećaja mišićno-koštanog sistema mogu da budu:
- bol koji se konstantno vraća
- ukočeni zglobovi
- otok
- tup bol.
Navedeni simptomi mogu da utiču na bilo koje veće područje mišićno-skeletnog sistema, uključujući:
- vrat
- ramena
- zapešća (metakarpalne kosti )
- zadnjica
- kukovi
- noge
- kolena
- stopala.
U nekim slučajevima, simptomi bolesti mišićno-koštanog sistema ometaju svakodnevne aktivnosti poput hodanja ili kucanja. Može se razviti i ograničen opseg pokreta ili imati problema sa izvršavanjem rutinskih zadataka.
Šta uzrokuje bolesti mišićno-koštanog sistema?
Na rizik od razvoja bolesti mišićno-koštanog sistema utiču:
- starost
- zanimanje
- nivo aktivnosti
- način života
- porodična istorija.
Određene aktivnosti mogu da izazovu habanje, trošenje mišićno-skeletnog sistema, što dovodi do bolesti mišićno-koštanog sistema, a pre svega:
- svakodnveno sedenje u istom položaju za računarom
- ponavljajući pokreti
- dizanje teških predmeta
- lošeg držanja na radnom mestu.
