Zlatni standard za otpočinjanje lečenja jeste protokol R – CHOP koji se primenjuje kod većine pacijenata kao inicijalna terapija. Foto: Shutterstock/ Prof. dr Antić, lična arhiva
Difuzni B krupnoćelijski limfom je maligna bolest (karcinom) limfnog sistema, odnosno limfnih čvorova, koji nastaje nekontrolisanim umnožavanjem limfocita. U osnovi nastanka bolesti mogu biti promene na nivou gena, prethodne virusne infekcije, sistemske bolesti kao i određeni faktori sredine – izloženost zračenju, određenim hemijskim jedinjenjima… Najčešće je u pitanju kombinacija prethodno navedenih uzročnika, objašnjavaju stručnjaci.
Difuzni B krupnoćelijski limfom čini oko 30 odsto novootkrivenih slučajeva nehočkinskog limfoma i najčešći je agresivni nehočkinski limfom porekla B limfocita.
– Pripada grupi agresivnih limfoma, što znači da je tok bolesti brz i nakon uspostavljanja dijagnoze zahteva brzu primenu terapije, za razliku od grupe indolentnih limfoma čiji je tok sporiji i kod kojih se u odnosu na stanje bolesnika i veličinu tumorske mase odlučuje kada je pravi trenutak za otpočinjanje terapije – kaže za portal eKlinika hematolog profesor dr Darko Antić, predsednik Srpske limfomske grupe.
Nije svako uvećanje limfnih čvorova i limfom, ali o čemu se radi odlučuje dijagnostika.
– Suštinski limfomi su bolesti limfnih čvorova i zbog toga svako uvećanje limfnih čvorova zahteva pregled lekara. Da pojasnim, svako uvećanje limfnih čvorova ne znači limfom, ali se takav zaključak donosi tek nakon odgovarajuće dijagnostike. Potrebno je napomenuti da određene grupe limfoma mogu da zahvate osim žlezdi i druge organe (širenje bolesti) ili da se uopšte ne jave u žlezdama, već samo u tkivu nekog organa (mozak, jetra, koža…) i tada govorimo o vanžlezdanoj lokalizaciji limfoma. U svakom slučaju, osnovna dijagnostička procedura prilikom sumnje na limfom je uzimanje uzorka (biopsija) limfnog čvora, odnosno zahvaćenog tkiva i nakon toga pregled tog uzorka od strane patologa – precizira dr Antić.
Prof. dr Darko Antić pojašnjava da postoje određene tegobe koje se češće javljaju kod pacijenata sa limfomima, kao što su zamor, gubitak apetita, povišena temperatura koja traje duže od dve nedelje i nije posledica infekcije, gubitak telesne težine više od 10 odsto u periodu od 6 meseci kao i noćno znojenje koje iziskuje presvlačenje.
– Ovi simptomi nisu specifični, ali ukoliko postoje dijagnostika treba da ide i u pravcu limfoma – naglašava dr Antić.
Sagovornik portala eKlinika kaže da se stručnjaci okupljeni u Srpsku limfomsku grupu trude da kroz stalne programe edukacije, rade na podizanju svesti o limfomima kao bolesti na koju treba misliti. Dr Antić dodaje i da su rezultati jednog master rada, od pre par godina, kroz podatke iz svakodnevne kliničke prakse pokazali da je taj takozvani put pacijenta adekvatan i da su vremenski okviri optimalni.
Nedavno je predstavljeno i treće izdanje Nacionalnih vodiča Srpske limfomske grupe za dijagnostiku i lečenje limfoma.
– Obrađene su četiri oblasti: difuzni B krupnoćelijski limfom, folikularni limfom, Hočkinov limfom i ono što je posebno važno, date su smernice kako se zbrinjavaju potencijalne nuspojave koje se javljaju prilikom primena različitih vrsta biološke terapije – objašnjava dr Antić.
Zamolili smo dr Darka Antića da nam objasni i šta je prognostički indeks IPI score, koliko je on osnova za odluku o modalitetima lečenja. Kod kojih pacijenata su najveće šanse za izlečenje?
– Internacionalni prognostički indeks u osnovnoj varijanti sastoji se od procene pet parametara: starosne dobi, kliničkog stadijuma bolesti, opšteg stanja pacijenta, nivoa LDH (biomarker, radi se iz krvi) i zahvaćenosti vanžlezdanih lokalizacija. Nakon što ga izračunamo dobijamo uvid u prognozu pacijenta i rizik za progresiju bolesti i služi nam kao jedan od alata za odabir intenziteta i dužine terapije. Cilj primene terapije kod agresivnih tipova limfoma je uvođenje u fazu zalečenja odnosno perioda bez aktivnosti bolesti, imajući u vidu da su limfomi hronične bolesti – ističe dr Antić.
Individualizacija terapijskog pristupa ne znači da svaki pacijent dobije različitu kombinaciju lekova, već da se ista kombinacija uz manje promene i adaptacije primenjuje različit broj puta i u različitim vremenskim intervalima, naglašava prof. dr Antić.
– Zlatni standard za otpočinjanje lečenja jeste protokol R – CHOP koji se primenjuje kod većine pacijenata kao inicijalna terapija. Taj protokol je kombinacija biološke terapije (antitela usmerenog na CD20 marker koji se nalazi na ćeliji limfoma) i hemioterapije (citostatika koji deluju na sve ćelije koje se dele). Za agresivnije tipove difuznog B krupnoćelijskog limfoma ovaj protokol se modifikuje dodavanjem citostatika i modifikacijom doze – pojašnjava prof. dr Darko Antić.
Zamoli smo dr Antića da nam objasni i šta obuhvata druga linija lečenja i od čega ona zavisi, kakvi su ishodi terapije , da li ima i koliko je pacijenata u dugotrajnoj remisiji?
– Druga linija terapije podrazumeva primenu drugih grupa citostatika u odnosu na prvu. Težnja je da se pacijent uvede u fazu zalečenja i nakon toga pripremi za autologu transplantaciju, a sve u cilju postizanja što dužeg perioda bez bolesti. Petogodišnje preživljavanje za celu grupu difuznog B krupnoćelijskog limfoma je oko 70 odsto. Međutim, individualne karakteristike samog pacijenta, a i podtipovi DLBCL, značajno utiču na preživljavanje tako da je prognoza individualna karakteristika – kaže dr Antić.
Koje su najčešće neželjene reakcije primene terapije, kako novi pristupi mogu da zaštite pacijente od neželjenih reakcija. Kako lekovi za regulaciju visokog krvnog pritiska, kontrolu šećera u krvi, tiroidnu žlezdu, antikoagulanti, analgetici mogu da deluju na terapiju koja se primenjuje kod difuznog B krupnoćelijskog limfoma?
– Reakcije na primenjenu terapiju mogu se javiti tokom primene i neposredno nakon završetka primene terapije. Postoje i reakcije koje se javljaju kasnije, poput pada vrednosti parametara krvne slike, prevashodno belih krvnih zrnaca što može dovesti do razvoja infekcije. Što se tiče primene lekova za lečene drugih bolesti, savet je da pacijent svom hematologu prijavi svu terapiju kako bi se procenilo da li postoji interakcija između lekova. Ne preporučujemo primenu lekova, suplemenata i drugih preparata bez konsultacija sa nadležnim lekarom, imajući u vidu potencijalne ukrštene reakcije između različitih supstanci koje mogu da izmene očekivano delovanje propisane terapije – objašnjava prof. dr Antić.