Hemoradijacija ili hemozračenje je vrsta lečenja koja se preporučuje i primenjuje na pacijentima koji imaju rak. Hemoradijacija je vrsta lečenja raka u kojoj se pacijentu daju i hemoterapija i terapija zračenjem. U tom slučaju hemoterapija koristi lekove za uništavanje ćelija raka, a terapija zračenjem koristi visokoenergetske rendgenske zrake.
Za koje tumore se primenjuje hemoradijacija
Hemoterapija i terapija zračenjem mogu da se kombinuju za lečenje nekoliko vrsta lokalno uznapredovalog tumora – gde se rak nije proširio daleko izvan prvobitnog mesta, odnosno lokacije gde je i nastao, uključujući:
- Gastrointestinalni rak
- Ginekološki karcinom
- Rak genitourinarnog sistema
- Rak glave i vrata
- Rak pluća
- Sarkom
- Rak mozga.
Kako se daje hemoradijacija?
Hemoradijacija se može primeniti na različite načine, u zavisnosti od vrste raka koji se leči i individualnih potreba pacijenta. Može da se primenjuje uzastopno ili istovremeno.
Sekvencijalna hemoradiacija je kada se prvo primeni ili hemoterapija ili zračenje, a drugo sledi posle poslednjeg ciklusa.
Istovremena hemoradiacija javlja se kada se terapija zračenjem primenjuje tokom ili veoma blizu hemoterapije.
Sa sekvencijalnom hemoradiacijom, vreme lečenja je duže. Uz istovremenu hemoradiaciju, tretman je zgusnutiji, ali može da postoji veći rizik od neželjenih efekata. Mnogi pristupi hemoradijaciji sa različitim vremenskim intervalima korišćeni su kod različitih grupa pacijenata i tipova raka. Pacijenti i njihovi timovi za negu treba da razgovaraju o ukupnim prednostima i rizicima svakog pristupa.
Adjuvantna vs. neoadjuvantna hemoradiacija
Hemoradijacija (CRT) se takođe može primeniti kao pomoćna ili neoadjuvantna opcija lečenja.
Neoadjuvantna hemoradiacija je tretman koji se daje pre operacije. Može da pomogne u smanjenju veličine tumora raka tako da se lakše uklanja tokom operacije.
Adjuvantna hemoradiacija se primenjuje nakon operacije ili glavnog tretmana kako bi se uništile sve preostale ćelije raka i pomoglo u smanjenju šanse da se rak vrati.
Hemozračenje se takođe može koristiti kao definitivni pristup lečenju onih pacijenata kojima nije potrebna operacija. Tim medicinskih stručnjaka sa pacijentim razgovara o tome koja vrsta hemoradijacije će se koristiti i kako će se primeniti.
Postoje li neželjeni efekti hemoradiacije
Bilo koji tretman raka može da izazove neželjene efekte. Hemoradijacija može da utiče da pacijent doživi i neželjene efekte hemoterapije i neželjene efekte terapije zračenjem, tako da ovaj tretman može da bude veći izazov za pacijente nego da prima jedan od ova dva tretmana odvojeno. Međutim, okolnosti svakog pacijenta su jedinstvene. Kompletno zdravlje pacijenta i vreme koliko se dugo terapije primenjuju mogu da utiču na to koji neželjeni efekti se javljaju i na njihovu težinu.
Neželjeni efekti se takođe razlikuju u zavisnosti od vrste i lokacije raka koji se leči, kao i od vrste lekova koji se daju. Na primer, neželjeni efekti hemoradijacije za analni rak mogu da budu:
- Umor
- Gubitak težine
- Gubitak apetita
- Gubitak kose
- Mučnina
- Povećan rizik od infekcije
- Povećan rizik od pojava modrica i krvarenja
- Zatvor, dijareja ili drugi problemi sa varenjem
- Promene u mokrenju
- Bolna koža oko anusa i okolnog područja
Za poređenje, pacijenti koji se podvrgavaju CRT-u zbog raka pluća mogu doživeti:
Kako bi se uporedilo dejstvo hemoradijacije u odnosu na vrstu i lokaciju karcinoma, pacijenti koji se podvrgavaju hemoradijaciji zbog raka pluća mogu da dožive sledeće neželjene efekte:
- Umor
- Povećan rizik od infekcije
- Kratkoću daha
- Kašalj
- Bol u grlu
- Promene sluha
- Pojačano krvarenje iz nosa, modrice i krvarenje desni
- Gubitak menstruacije
- Oštećenje bubrega
- Gubitak ukusa i/ili problemi sa gutanjem
- Gubitak kose
- Utrnulost ili peckanje u ekstremitetima.
Dugoročni neželjeni efekti mogu uključivati:
Dugoročni neželjeni efekti hemoradijacije mogu da budu:
- Ožiljci na plućima
- Hronični kašalj i nedostatak daha
- Suženje jednjaka.
