Dekubitis je povreda kože i tkiva ispod nje koje nastaju usled dugotrajnog pritiska i najčešće se javlja na koži koja pokriva koštane delove tela. Riziku od dekubitisa najviše su izloženi ljudi sa zdravstvenim stanjima koja ih sprečavaju da menjaju položaj tela ili se kreću, ili većinu vremena provode u krevetu ili stolici. Prema statistici, od dekubitisa godišnje u svetu premine 24.000 ljudi. Postoje različiti stadijumi dekubitusa, a 3. i 4. povećavaju rizik od infekcija opasnih po život.
Kako nastaje dekubitis?
Dekubitis ili kožni čir najčešće nastaje na petama, leđima, kukovima, potiljku/lobanji i trtici, kao najizraženijim koštanim delovima tela koje prekriva samo koža. Nastaje kada se usled pritiska o podlogu smanji ili prekine dotok krvi u kožu, a lekari upozoravaju da ovaj nedostatak cirkulacije krvi može da uzrokuje oštećenje kože i tkiva za samo dva sata. Prilikom ovog procesa ćelije na epidermu, spoljašnjem sloju kože, počinju da odumiru, i kako se mrtve ćelije razgrađuju, nastaje dekubitus.
Kontinuirani pritisak kože na koštane izbočine uzrokuje da se tkivo nedovoljno opskrbljuje kiseonikom (stanje poznato kao hipoksija), a smanjena je i količina krvi koja stiže do tkiva (ishemija tkiva). Dekubitis može da se razvije bilo gde. Na primer, ljudi koji koriste terapiju kiseonikom mogu da razviju čir na mostu nosa, ušima ili potiljku. ista tako dekubitus može da se stvori i u ustima zbog proteze koja loše prianja za desni, intubacije ili mehaničke ventilacije.
Veća je verovatnoća da će se dekubitus razviti kada postoji pritisak uz prisustvo vlage od znoja, urina ili stolice ili usled povlačenja ili istezanje kože od klizanja ka dole u uzdignutom krevetu ili invalidskim kolicima.
Čirevi na koži razvijaju se u 4 stadijuma
Dekubitus je obično i bolan i svrbi, ali ljudi koji imaju oslabljena čula ne mogu da ga osete. Kako dekubitus izgleda i koje simptome uzrokuje zavisi od stadijuma i stanja stvorenih rana. Stepen oštećenja kože i tkiva kreće se od upaljene, neoštećene kože do dubokog čira koji zahvata mišiće i kosti. Postoje različiti stadijumi dekubitusa, a 3. i 4. povećavaju rizik od infekcija opasnih po život.
Stadijum 1: koža izgleda crveno ili ružičasto, ali nema otvorene rane. Može da bude osetljiva na dodir, ali i toplija, hladnija, mekša ili čvršća.
Stadijum 2: razvija se plitka rana s ružičastom ili crvenom bazom. Vidljiv je gubitak kože, ogrebotine i mehurići.
Stadijum 3: primetna rana širi se u masni sloj kože (hipodermis)
Stadijum 4: rana prodire kroz sva tri sloja kože, otkrivajući mišiće, tetive i kosti.
Koje komplikacije izaziva dekubitis?
Dekubitis povećava rizik od potencijalno po život opasnih bakterijskih infekcija poput celulitisa. Može da se razvije sepsa, a nekad je nužna i amputacija. Neki ljudi razviju sinusne traktove, prolaze koji povezuju ranu dekubitusa sa dubljim strukturama u telu. Zavisno od veze sinusnog trakta, čovek može da razvije:
- bakterije u krvi (bakterijemija), što može da dovede do bakterijskog meningitisa ili endokarditisa
- infekcije kostiju (osteomijelitis) ili infekcije zglobova (septički artritis)
- infekcije streptokokom grupe A, u rasponu od celulitisa do nekrotizirajućieg fasciitisa (bolest koja „proždire meso“ odnosno odumiranje tkiva).
Znakovi infekcije koju izaziva dekubitis:
- temperatura i groznica često su prvi znakovi infekcije
- bol
- neprijatan miris rane
- rana je crvena i topla na dodir
- otok na mestu rane
- sekrecija (curenje) gnoja.
