Rak grlića materice je jedan od najčešćih malignih tumora ženskog reproduktivnog sistema, uz karcinome tela materice i jajnika. U Srbiji ovaj karcinom zauzima visoko mesto po učestalosti i smrtnosti među ženama, iako se može gotovo u potpunosti sprečiti redovnim ginekološkim pregledima.
Simptomi raka grlića materice: Neki su tihi, neke žene zanemaruju
Jedan od prvih i najčešćih simptoma je krvarenje nakon seksualnog odnosa. Ovaj znak često ukazuje na to da je bolest već u poodmakloj fazi. Ostali simptomi koji mogu da upozore na ovaj rak su:
- neuobičajeno vaginalno krvarenje između ciklusa, kao i posle menopauze
- produženo menstrualno krvarenje
- vaginalni sekret neobičnog mirisa ili boje
- bol u karlici ili tokom odnosa.
Rak grlića materice se sporo razvija: Kakva je mogućnost ranog otkrivanja
Rak grlića materice se razvija postepeno, od prekanceroznih lezija do invazivnog karcinoma, što može trajati i do 15 godina. Zbog tog sporog toka, bolest se može otkriti u ranoj fazi putem jednostavnih, neinvazivnih metoda: Papanikolau testa (Papa test) i kolposkopije.
Kombinovano, ove metode otkrivaju oko 96 odsto promena koje mogu ukazivati na prisustvo karcinoma, potvrdile su i kliničke studije.
Uloga HPV infekcije i rak grlića materice
Infekcija humanim papiloma virusom (HPV), naročito sojevima sa visokim onkogenim potencijalom, predstavlja glavni uzrok razvoja raka grlića materice. Tipizacija HPV-a može dodatno doprineti ranoj dijagnostici, ali trenutno nije deo rutinskog skrininga u svim zdravstvenim ustanovama.
Faktori rizika: Pridružene bolesti, ali i rizična ponašanja
U povećanom riziku od razvoja ove bolesti izložene su žene koje imaju više seksualnih partnera, čiji partneri ne praktikuju adekvatnu higijenu, kao i one koje su izložene hroničnom stresu. Ostali faktori uključuju rano započinjanje seksualnih odnosa, pušenje, oslabljen imunski sistem i neredovne ginekološke preglede.
Stručnjaci upozoravaju da su ovoj vrsti karcinoma posebno sklone gojazne žene, pacijentkinje sa dijabetesom, žene koje nisu rađale, kao i ženske osobe koje imaju problem sa štitnom žlezdom.
Prevencija i skrining: Pregledi koji mogu da preveniraju rak grlića materice
Redovni pregledi, koji obuhvataju Papanikolau test i kolposkopiju jednom godišnje, od ključnog su značaja za rano otkrivanje i prevenciju. Ovi pregledi su dostupni, bezbolni i neinvazivni, ali i dalje postoji nizak odziv žena u Srbiji na ove testove, što doprinosi visokoj učestalosti bolesti.
S obzirom na to da je rak grlića materice jedan od retkih karcinoma koji se može gotovo u potpunosti sprečiti ranim otkrivanjem i lečenjem prekanceroznih promena, važno je da svaka žena, posebno one koje su započele seksualni život, obavlja ginekološke preglede redovno, barem jednom godišnje. Pravovremena dijagnostika spasava živote.
Zahvaljujući vakcini protiv HPV virusa, koja je o trošku države dostupna i u Srbiji, neke zemlje su u potpunosti iskorenile ovu malignu bolest.
