Barrett-ov jednjak predstavlja oboljenje sluzokože jednjaka, koje nastaje usled postojanja želudačne kile i posledičnog GERB-a (gastroezofagealne refluksne bolesti), u našem narodu odomaćenog i poznatog kao gorušica. Ujedno, GERB danas predstavlja najčešće oboljenje gornjeg digestivnog sistema, a Barrett-ov jednjak njenu najtežu komplikaciju, koja u završnim oblicima može da dovede i do karcinoma jednjaka.
Od gorušice do komplikacija: Barrett-ov jednjak, karcinom…
– GERB se definiše kao skup zabrinjavajućih simptoma i/ili oštećenja uzrokovanih pomeranjem želudačnog sadržaja u jednjak, odnosno postojanjem štetnog refluksa. Pojedine osobe koje boluju od GERB-a nemaju endoskopski vidljivo oštećenje sluzokože jednjaka (ne-erozivna refluksna bolest – NERB, funkcionalna gorušica). Kod drugih su, međutim, oštećenja jasno vidljiva (zapaljenje jednjaka – ezofagitis, suženja, Barrettov jednjak (BJ), ili oboljenja na drugim organima (pluća, ždrelo ili grlo). Kao najteža posledica GERB-a, iz Barrett-ovog jednjaka može da nastane karcinom – kaže u razgovoru za eKlinika portal profesor dr Aleksandar Simić, specijalista digestivne hirurgije, načelnik odeljenja i zamenik direktora Klinike za digestivnu hirurgiju – Prva hirurška, Univerzitetskog kliničkog centra Srbije.
Ko je za lečenje medikamentima, a kada je za Barrettov jednjak indikovana hirurgija
Prema rečima sagovornika našeg portala, lečenje Barrett-ovog jednjaka ima tri cilja. To su: lečenje uzroka nastanka (želudačne kile i GERB-a), uklanjanje posledice (metaplastično tkivo jednjaka odnosno sam Barrett-ov jednjak) i rano otkrivanje i prevencija nastanka karcinoma.
Kod pacijenata sa Barrett-ovim jednjakom se u zavisnosti od tipa i veličine, kako kaže stručnjak, koji se ovim problemom uspešno bavi duže od tri decenije, sprovodi lečenje lekovima, endoskopskim metodama uklanjanja i/ili operacijom. Pacijenti sa manjim želudačnim kilama i kratkim segmentom Barrett-ovog jednjaka (manjim od 3 cm) bez izraženih simptoma se mogu lečiti lekovima, od kojih su najvažniji oni koji smanjuju lučenje želudačne kiseline (inhibitori protonske pumpe).
Ukoliko se, navodi profesor Simić, dijagnostikuje postojanje veće želudačne kile i izrazitog GERB-a sa oštećenjima sluzokože jednjaka teškog stepena, preporučuje se laparoskopska antirefluksna hirurgija. Mlađim bolesnicima sa dugačkim BJ (većim od 4 cm) sa metaplazijom, kao i sa BJ sa displazijom niskog stepena, takođe se inicijalno preporučuje hirurška procedura. Osnovni razlog zbog koga se pacijenti sa BJ podvrgavaju operaciji je dugotrajno eliminisanje simptoma GERB-a, kao i prevencija progresije bolesti, objašnjava za eKlinika portal specijalista digestivne hirurgije.
Koje su metode rešavanja BJ a kada je neophodno ukloniti ceo jednjak
–Sam Barrett-ov jednjak, kao posledicu, je moguće ukloniti endoskopskim procedurama, od kojih je najčešća radiofrekventna ablacija (RFA). RFA je indikovan kod rizične grupe pacijenata sa dugačkim segmenatima sa metaplazijom, kao i kod bolesnika sa displazijom kod kojih je otklonjena sumnja na karcinom. Nekada je tokom jedne intervencije moguće kombinovati endoskopsku RF ablaciju sa antirefluksnom hirurgijom. I nakon sprovedenog lečenja uzroka i posledice, obavezno se preporučuje dugotrajno praćenje i endoskopska kontrola pacijenata sa BJ-om, u cilju prevencije nastanka karcinoma. Displazija teškog stepena je u najvećem broju slučajeva već maligno stanje, koje zahteva specijalizovano endoskopsko ili hirurško lečenje, najčešće u vidu uklanjanja celog jednjaka – kaže profesor dr Aleksandar Simić.
Barrett-ov jednjak i karcinom jednjaka su direktno povezani, a zašto pacijenti sa BJ više nemaju gorušicu
Sagovornik našeg portala daje i podatak da danas incidenca adenokarcinoma kod svih bolesnika sa Barrett-ovim jednjakom iznosi 1.6 odsto u periodu od 10 godina, ili 2 na svakih 1.000 bolesnika sa BJ godišnje.
– Dužina trajanja i učestalost gorušice i karcinom jednjaka su direktno povezani, a učestalost Barrett-ovog adenokarcinoma u poslednjih 30 godina u Evropi je porasla čak 400 posto, što predstavlja najveću učestalost u odnosu na bilo koja druga onkološka oboljenja. Jedna od čestih situacija kod BJ je kada pacijent ima dugogodišnju gorušicu koja je vremenom prestala, a nakon intervala bez simptoma nastane otežano gutanje. Uzrok se nalazi u činjenici da pacijenti sa BJ uglavnom nemaju gorušicu jer promenom sluzokože dolazi do gubitka osećaja za kiselinu. Otežano gutanje nastaje posledično zbog suženja jednjaka ili usled postojanja karcinoma – ističe šef katedre Hirurgije sa anesteziologijom Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu.
Laparoskopska hirurgija želudačnih kila i GERB: Šta je fundoplikacija
Želudačna kila (hernija hijatusa jednjaka) prisutna je kod oko 60 odsto osoba starijih od 50 godina. Simptomi GERB-a i želudačne kile mogu da se prepliću i kombinuju. Poput Barrettov-og jednjaka, i ovde je lečenje uspešno ako se dijagnoza i indikacija za operaciju postavi na vreme, podseća profesor dr Simić i detaljno objašnjava:
– Osnovni princip laparoskopske hirurgije želudačnih kila i GERB-a je da se sa pet malih rezova na koži veličine između 0.5 i 1 cm, obezbedi doživotna anatomska i fiziološka zaštita jednjaka od štetnog delovanja želudačnog sadržaja. Operacija podrazumeva dve faze: rešavanje anatomskog defekta, odnosno postojanja želudačne kile, i pojačavanje DES-a (donji ezofagealni sfinkter). Na ovaj način se sprečava vraćanje želudačnog sadržaja u jednjak. U prvoj fazi se oslobodi završni deo jednjaka i početni deo želuca, oni se postave u trbuh, da bi se zatim suzio otvor dijafragme do adekvatne veličine. U drugoj fazi se oslobodi gornji deo želuca, on se potom obmota oko završnog dela jednjaka koji se nalazi u trbuhu, kao jedna ‘manžetna’, što se naziva fundoplikacija (dužine 2-3 cm). Fundoplikacija sprečava vraćanje sadržaja iz želuca u jednjak, u isto vreme omogućavajući normalno gutanje.
Koji je procenat uspešnosti operacije želudačnih kila i posledičnog GERB-a
– U zavisnosti od tipa želudačne kile i specifičnosti GERB-a fundoplikacija može u potpunosti da obuhvata ceo završni jednjak (Nissen-ova operacija – 360°), ili njene 3/4 , tako da samo prednji zid jednjaka ostane slobodan (Toupet-ova operacija – 270°). Intervencija u proseku traje između 1-1.5 h. Osećaj bola je minimalan, za 48 časova od operacije pacijenti napuštaju bolnicu. Za par dana se vraćaju svakodnevnim životnim aktivnostima, bez potrebe za uzimanjem lekova. I pored činjenice da je učestalost želudačnih kila i gorušice u opštoj populaciji izrazito visoka, ova stanja se zbog tehničke zahtevnosti moraju lečiti samo u visoko specijalizovanim centrima od strane usko specijalizovanih hirurga. Danas u visoko specijalizovanim centrima uspeh operacije želudačnih kila i posledičnog GERB-a prevazilazi 94 odsto u periodu od 10 godina – ispričao je u razgovoru za eKlinika portal profesor dr Aleksandar Simić, specijalista digestivne hirurgije.
