Dijabetes kod dece je sve češći i u svetskoj populaciji i kod nas. Nažalost, to više nije oboljenje koje je tipično samo za odrasle. Statistike kažu da je procenat dece među novodijagnostikovanim pacijentima sa dijabetesom tipa 2 od 8 do čak 45 odsto, u zavisnosti od podneblja, životnih navika i genetičke predispozicije.
Dijabetes kod dece: Koji su simptomi i kako da ih roditelji prepoznaju?
Kao i u slučaju mnogih drugih hroničnih oboljenja, simptomi dijabetesa tipa 2 kod dece mogu da budu prikriveni ili maskirani kao znaci drugih bolesti. Često se dijabetes kod dece otkrije na rutinskoj analizi krvi ili kada je u pitanju prehlada, na primer. Ipak, neke znake koji bi mogli da ukažu da možda kod dece postoji dijabetes ne bi smeli da se zanemare. Neki od njih su uobičajeni kada su u pitanju deca, ali ima i specifičnih:
- učestalo noćno mokrenje
- pojačan apetit i žeđ
- slabost i umor
- gubitak u težini
- trnjenje ekstremiteta (šake, stopala, potkolenice)
- zamagljen vid
- razdražljivost
- čest promene raspoloženja i amplitude
- promene na koži
- povišen krvni pritisak (i dečaci i devojčice)
- policistični jajnici
- česte infekcije (genitalne, na koži i u usnoj duplji)
- sporije zarastanje rana
Zašto se javlja dijabetes kod dece
Ključni faktori za razvoj dijabetesa kod dece su genetička predispozicija u kombinaciji sa faktorima sredine, kao i životne navike.
Mehanizam nastanka bolesti je isti kao i kod odraslih. Nema razlike, a u osnovi je insulinska rezistencija (smanjena osetljivost na insulin). Bolest se najčešće aktivira kod dece i adolescenata koji imaju centralnu gojaznost i kod onih kod kojih je izražena genetička predispozicija (neko od bliskih srodnika je bolovao od dijabetesa). Takođe, ako je majka imala gestacijski dijabetes u trudnoći, verovatnoća da se deste razboli je veća. Rizik postoji i kod mališana koji su rođeni preterminski, sa malom ili velikom težinom na porođaju i beba koje nisu hranjene majčinim mlekom.
Ostali faktori rizika su:
- nervoza i hronični stres
- sklonost depresivnom raspoloženju i povlačenju u sebe
- fizička i mentalna smanjena aktivnost
- poremećaji spavanja.
Kako se postavlja dijagnoza
Dijagnoza dijabetesa kod dece postavlja se isto kao i kod odraslih: na bazi procene kliničke slike i laboratorijskih analiza koje sadrže:
- nivo glukoze u krvi
- nivo glukoze u urinu
- test tolerancije na glukozu.
Važnost prepoznavanja simptoma i moguće komplikacije
Deca koja su gojazna spadaju u one sa najvećim rizikom ne samo za razvoj dijabetesa, već i za brojne komplikacije. Dijabetes je faktor rizika i za druge metaboličke, endokrinološke, kardiovaskularne, respiratorne, kao i ortopedske. Međutim, može doći i do drugih poremećaja zdravlja uz smanjeni životni kvalitet i povećanu stopu ranije smrtnosti. Gojazna deca su često izopštena iz društva, stigmatizovana i ponižavana, što može da izazove posledice na psihičkom planu (gubitak samopouzdanja, depresivne misli, poremećaji ishrane…).
Najčešće komplikacije dijabetesa kod dece su:
- visok krvni pritisak
- dislipidemija
- metabolički sindrom
- problemi sa kostima
- oboljenja jetre (masna jetra)
- slip apneja
- policistični jajnici
- hronične upale
- klinička depresija.
Što se dijabetes javi u ranijem uzrastu, šansa za komplikacije je veća.
Može li se sprečiti dijabetes kod dece: Najbolje metode prevencije
Pre svega, važno je kod dece sprečiti gojaznost. Zdravije životne navike koje podrazumevaju balansiran jelovnik i raznovrsnu listu namirnica kao i redovnu fizičku aktivnost, osnova su dobrih mera prevencije. Na spisku svakodnevnih namirnica bi trebalo da budu integralne žitarice, povrće, voće, mlečni proizvodi, nemasno meso, mahunarke… Važno je i da deca unose dovoljnu količinu tečnosti. Potrebno je što više smanjiti sedenje, odlaziti na spavanje ranije i imati dovoljno kvalitetan san.
