Kakve komplikacije izaziva srčani udar zavisi od mesta oštećenja srčanog mišića

Srčani udar ili infarkt miokarda nastaje kada je dotok krvi u srce blokiran i srčani mišić ne može da dobije dovoljno kiseonika što dalje uzrokuje brojne komplikacije, od kojih su neke vrlo ozbiljne i životno ugrožavajuće. Infarkt miokarda je uglavnom uzrokovan koronarnom bolešću srca, a uobičajeni simptomi su bol u grudima, otežan dah i znojenje. Najčešće komplikacije koje izaziva srčani udar su aritmije, kada srce može da razvije abnormalan rad, srčana insuficijencija, kardiogeni šok, ruptura srca…

Odumiranje dela srčanog mišića razlog je za komplikacije koje izaziva srčani udar

– Srčani udar ili infarkt miokarda predstavlja odumiranje dela srčanog mišića usled začepljenja u dotoku krvi. Infarkt miokarda je obično rezultat suženja koronarnih arterija, koje snabdevaju srce krvlju zasićenom kiseonikom, a do suženja obično dolazi zbog ateroskleroze.  To je razlog zbog kojeg se javljaju brojne komplikacije – kaže u razgovoru za eKlinika portal specijalista interne medicine dr Svetlana Milanov. 

Dr Milanov izdvaja najčešće komplikacije koje izazva srčani udar i naglašava da pacijenti imaju najviše problema sa srčanom insufijencijom, aritmijama, inflamatornim i embolijskim komplikacijama, postinfarktnom anginom, ekstenzijom infarkta, reinfarktom i mehaničkim komplikacijama.

Srčana insuficijencija otežava protok krvi

Srčana insuficijencija označava smanjenu sposobnost srca da efikasno pumpa krv. Akutna srčana insuficijencija nastaje iznenada, obično kao rezultat teškog srčanog udara koji oštećuje veliku površinu srčanog mišića i najčešće je pogođena leva polovina srca, koja prima krv zasićenu kiseonikom iz pluća i pumpa je u ostale delove tela.

– Ukoliko se razvije akutna srčana insuficijencija, u krvnim sudovima, koji idu iz pluća u srce, javlja se rezerva krvi. Povratni pritisak dovodi do sakupljanja tečnosti u plućima, koja ometa razmenu gasova. Ovo stanje naziva se edem pluća. Edem pluća (ili voda u plućima) je urgentno, po život opasno stanje koje se završava smrću ukoliko bolesnik ne dobije na vreme adekvatnu medicinsku pomoć. Klinička slika je osećaj gušenja i teškog disanja, kašalj i iskašljavanje penušavog sadržaja. Bolesnik je bled, preznojen, uznemiren, ima ubrzan ili nepravilan rad srca, žali se na bol i neprijatnost u grudima. U razvijenom edemu pluća čuje se škripanje u plućima odnosno bolesnik počinje da krklja i uskoro gubi svest i prestaje da diše – opisuje stanje pacijenta dr Svetlana Milanov.

Hronična srčana insuficijencija spada u komplikacije koje izaziva srčani udar i uzrokuje nakupljanje tečnosti u plućima

Hronična srčana insuficijencija je, kako navodi dr Milanov, dugotrajna nesposobnost srca da pumpa krv, što izaziva lošu cirkulaciju krvi i sakupljanje tečnosti u plućima. Klinička slika je otežano disanje, nemogućnost ležanja na ravnom, bolesnik spava na podignutom uzglavlju, napadi noćnog gušenja, napadi kašlja, otoci (edemi)… Kod slabosti desnog dela srca otoci se pojavljuju oko gležnjeva, na potkolenicama, dolazi do uvećanja jetre, javljaju se neprijatnost i bolovi u gornjem delu stomaka, mučnina, gubitak apetita, učestalo noćno mokrenje. Zbog lošeg protoka krvi u tkivima nastaje loša tolerancija napora, umor, nesvestice…

Dr Svetlana Milanov ističe da se srčana slabost, prema težini problema, može podeliti u 4 stadijuma:
– Stadijum I: nema simptoma kod svakodnevnog napora
– Stadijum II: bolesnik se dobro oseća dok miruje i tokom srednje teških aktivnosti
– Stadijum III: bolesnik se dobro oseća samo u stanju mirovanja
– Stadijum IV: simptomi se javljaju i u mirovanju.

Aritmije mogu da dovedu do srčanog zastoja

Među komplikacije srčanog udara spadaju i aritmije, koje, prema objašnjenju dr Milanov, predstavljaju neujednačen broj i ritam srčanih otkucaja. Mogu da se jave u pretkomorama (gornjim šupljinama srca) i u komorama (donjim šupljinama srca). Razlikuju se tahikardija, koja označava visok broj otkucaja srca, i bradikardija ili nizak broj otkucaja

– Atrijalna fibrilacija predstavlja brzo, neusklađeno grčenje pretkomora. Javlja se obično prvog dana srčanog udara, češće kod starijih, a može da dovede do proširenja infarkta. Ventrikularna tahikardija ili veoma ubrzan rad srca i ventrikularna fibrilacija najčešći su uzroci nagle smrti. Nastaju najčešće u toku prvog sata, odnosno u prva 24 sata od pojave srčanog udara. Ventrikularna tahikardija nastaje u komorama usled čega komore ne mogu da ispumpaju dovoljno krvi kako bi ona došla do svih organa. Ako se produži prelazi u ventikularnu fibrilaciju ili treperenje komora. To je urgentno, životno ugrožavajuće stanje koje brzo dovodi do srčanog zastoja ukoliko se na vreme ne reaguje – naglašava dr Svetlana Milanov.

Inflamatorne i embolisjke komplikacije

Među inflamatornim komplikacijama koje se javljaju kod pacijenata nakon srčanog udara izdvaja se perikarditis – zapaljenje perikarda, dvoslojne membrane koja oblaže srce. Nastaje kod oko 10 odsto bolesnika sa infarktom miokarda u roku od 24 do 96 sati od nastanka infarkta.

– Kod najvećeg broja bolesnika je asimptomatski, dok neki imaju simptome kao što su jak bol u grudima koji traje satima. Karakteristično je da se bol smanjuje kada je osoba u sedećem položaju, a pojačava na udah, tokom kašlja i prilikom gutanja. Bol takođe može da zrači u vrat, ruke ili u predelu leđa – opisuje inflamatorne komplikacije za čitaoce eKlinika portala dr Milanov.

Dresslerov sindrom ili kasni perikarditis, kako navodi dr Milanov, javlja se kod 1 do 3 procenata bolesnika i to u periodu od jedne do 8 nedelja od nastanka infarkta. Karakteristični simptomi ovog sindroma su bol u grudima, povišena temperatura, artralgija (bolovi u zglobovima), loše opšte stanje sa povišenim leukocitima, ubrzanom sedimentacijom, perikardnim izlivom (nakupljanje viška tečnosti u perikardnoj kesi). Tamponada srca je, kako ističe, životno ugrožavajuće stanje kada se perikardna tečnost nakupi u količini koja svojim spoljašnjim pritiskom na srce sprečava dotok krvi u srce.

– Embolijske komplikacije javljaju se kod oko 2 odsto bolesnika, najčešće oko 10. dana od infarkta. Najčešća komplikacija je šlog (tromb u krvnim sudovima mozga), a može nastati i krvni ugrušak (tromb) u donjim ekstremitetima, bubrezima i crevima. Klinička slika zavisi od mesta začepljenja, a javljaju se neurološki deficit, bolovi u ekstremitetima uz bledilo i odsustvo pulsa, krv u mokraći, bolovi u stomaku uz prisustvo sveže krvi u stolici – navodi sagovornica eKlinika portala.

Ekstenzija infarkta, postinfarktna angina, reinfarkt i mehaničke komplikacije takođe su posledice srčanog udara

Ekstenzija infarkta, postinfarktna angina, reinfarkt i mehaničke komplikacije takođe su posledice srčanog udara. Postinfarktna angina podrazumeva ponovnu pojavu bolova u grudima ili EKG promena, koje ukazuju na ishemiju (nedovoljnu prokrvljenost). Javlja se do 30 dana od akutnog srčanog udara kod 20 do 60 odsto bolesnika i ukazuje na lošiju prognozu. Ovi bolesnici se, kako  kaže dr Milanov, upućuju na kateterizaciju srca.
Ekstenzija infarkta, kao posledica srčanog udara, je uvećanje infarkta zbog ponovnog začepljenja koronarne, infarktne arterije. Javljaju se ponovni bol u grudima, nove EKG promene, ponovni porast srčanih enzima u krvi a pacijenti sa ovim simptomima imaju lošiju prognozu.

– Reinfarkt se javlja u novoj, posebnoj zoni, odvojenoj od prethodnog infarkta. Javljaju se ponovni bolovi u grudima, u trajanju dužem od 30 minuta, koji su obično, ali ne i obavezno, praćeni pojavom EKG promena koje ukazuju na moguć reinfarkt. U ovom slučaju neophodno je uraditi laboratorijske analize, a ponovni porast kardiospecifičnih markera na vrednosti dvostruko veće od gornje granice referentnih vrednosti potvrđuje dijagnozu. Ukoliko se reinfarkt razvija rano, u prvih 24 do 48 sati, budući da su vrednosti kardiospecifinih enzima još uvek povišene, porast kardiospecifičnih enzima za više od 50 procenata u odnosu na prethodnu vrednost potvrđuje dijagnozu reinfarkta – kaže u razgovoru za eKlinika portal specijalista interne medicine dr Svetlana Milanov.