Elektroneurografijom se dokazuje postojanje oštećenja perifernih nerava Foto: Shutterstock
Elektromioneurografija (EMNG) je primarno dijagnostička metoda, koja ispituje nivo oštećenja nerava i mišića. Elektromioneurografija je, u suštini, invazivna metoda koja koristi električne struje niskog intenziteta i iglenu mišićnu inserciju, egzaktna je, ima svoje protokole, zahteva od stručnjaka širok spektar znanja i blisku saradnju lekara različitih specijalnosti. Najčešći simptomi i znaci zbog kojih se pacijenti upućuju na elektromioneurografiju su: bolovi različite etiologije (radikulopatije, pleksopatije, polineuropatije), gubitak trofike mišića, smanjen i neprijatan osećaj dodira (moguće oštećenje senzibiliteta), slabosti mišića (mijastenija gravis, miopatije).
Klinička neurofiziologija kao dijagnostička disciplina ima značajno mesto u oblasti neuronauka, ali i u drugim kliničkim i naučnim disciplinama. Elektromioneurografija jedna je od najbitnijih metoda u dijagnostici neuromišićnih oboljenja. Ona može da pruži uvid lekarima o tome da li je neko oštećenje hronične ili akutne prirode, da li su zahvaćeni nervi i mišići, neuromišićna spojnica. Elektromiografija (EMG) je deo ove metode kojim se, iglenom insercijom) analizira stanje mišića u fazi mirovanja i voljne kontrakcije. Elektroneurografija (ENG) je drugi deo EMNG pregleda, kojim se ispituje provodljivost motornih i senzitivnih nervnih vlakana.
– Ova metoda ispitivanja mišića i nerava, kao dela ekscitabilnih tkiva, omogućava dijagnostiku različitih neuromišićnih bolesti – kaže u razgovoru za portal eKlinika docent dr Aleksandra Kačar, šef Kabineta za elektromioneurografiju Klinike za neurologiju Univerzitetskog kliničkog centa Srbije u Beogradu.
Elektromioneurografija je primarno dijagnostička metoda, ali može da se, kako navodi dr Kačar, primenjuje i u praćenju toka bolesti i efekta terapije.
– Elektromioneurografija se primenjuje ukoliko se sumnja na disfunkciju u nivou kičmene moždine, u cilju dokazivanja široke grupe bolesti motoneurona (BMN), čiji je glavni predstavnik amiotrofična lateralna skleroza (ALS). Ova metoda je dragocena za dijagnostiku lumbosakralne i brahijalne radikulopatije i pleksopatije, pa veoma često lekari različitih specijalnosti ( opšta praksa, fizijatri, ortopedi, neurohirurzi i neurolozi), šalju pacijente pod dijagnozom radikulopatije na elektromioneurografiju – objašnjava dr Kačar.
Elektroneurografijom se dokazuje postojanje oštećenja perifernih nerava. U tom smislu, veoma često se, na osnovu postojanja oštećenja mijelina, aksona, ili i mijelina i aksona, dokazuju polineuropatije, multiplo oštećenje različitih nerava („mononeuritis multiplex“), različite kompresivne neuropatije („sindrom karpalnog tunela“, na primer). Elektromioneurografijom mogu da se analiziraju i nervi, različiti tipovi polineuropatija. Iz tog razloga, EMNG pregled se često preklapa sa oblastima rada reumatologa, hematologa, alergologa…
– Na primer, kada dobijemo kliničku sliku mononeuritisa mulitipleksa, u čijoj bazi mogu da leže sistemske bolesti vezivnog tkiva, procenjujemo brzinu provodljivosti nervnih vlakana, veličinu amplituda motornih i senzitivnih neravnih vlakana. U okviru elektromioneurografije možete da ispitujete i autonomni nervni sistem i te metode se zovu simpatetički odgovor kože i RR interval. Testom, repetitivne stimulacije može da dobije uvid stanje neuromišićne spojnice, pa je i jedna od glavnih dijagnostičkih metoda za dijagnozu miastenije gravis ili miasteničnog sindroma. Ukoliko se radi o mišićnoj distrofiji onda se uočava karakterističan zvuk u miru, na taj način jednim ubodom igle u mišić, možemo da budemo sigurni da se radi o uputnoj dijagnozi – naglašava dr Kačar.
Elektromioneurografija se primenjuje, takođe i za dijagnostiku refleksa treptanja (blink refleks), za ispitivanje i praćenje oštećenja mimične muskulature kod pacijenta koji imaju Belovu paralizu, dodaje dr Kačar.
Kabinet za elektromioneurografiju Klinike za neurologiju Univerzitetskog kliničkog centa Srbije u Beogradu Foto: D. T eKlinika.rs
Ovom metodom dijagnostikuje se i prati tok akutne inflamatorne demijelizacione poliradikuloneuropatije („Guillain-Barré“ GBS) sindrom.
– Kod GBS, antitela pacijenta „prepoznaju“ antigene mijelinskog omotača kao, na primer, antigene bakterija ili virusa. Iz tok razloga, nastaje sindrom prepokrivanja, kada se pokreće imunološka kaskada koja dovodi do oštećenja perifernih nerava. Iz tog razloga, nastaje progresivna slabost mišića, prvo nogu (klasična forma), zatim ruku, pa u daljem toku bolesti mogu biti zahvaćeni mišići za disanje i kranijalni nervi. Iz tog razloga je ENG značajan za dokazivanje oštećenja mijelinskog omotača (demijelinizacija). Ova bolest se leči imunomodučatornom terapijom, koju treba dati, ukoliko je moguće, u prvih 7 dana od početka neurološke simptomatologije. Stanje se kontroliše posle jednog do tri meseca, da bi se imao uvid u, eventualnu, transformaciju u hroničnu formu (hronična inflamatorna demijelizaciona polineuropatiju, „CIDP“) koja ponovo ima svoje karakteristike i način lečenja – navodi dr Kačar.
Docent dr Aleksandra Kačar kaže da Kabinet ima dosta zahteva za eleketromioneurografiju koja nekada nije u potpunosti neophodna.
– Ukoliko se sumnja na radikulopatiju, a pacijent nema dokazane slabosti i hipotrofije mišića i oštećenje funkcije sfinktera, možda, u tom trenutku nije neophodno slati pacijenta na eleketromioneurografiju, nego uputiti pacijenta, ako je to indikovano, na skener ili magnetnu rezonancu odgovarajućeg dela kičmenog stuba – precizira dr Kačar.
Na Klinici za neurologiju UKCS veliki je priliv pacijenata koji dolaze iz Republike Srbije i regiona, stručnjaci nastoje da pregledi budu u roku od tri meseca. Dr Kačar kaže da samo iz opšte neurološke ambulante Klinike za neurologiju dobiju po 100 zahteva za elektromioneurografiju, koje potom treba i preraspodeliti.
– Tu su i stacionarni pacijenti, pacijenti dnevne bolenice, kao i iz drugih klinika UKCS, nakon konsultantskih pregleda naših lekara. Mesečno se pregleda između 100 i 150 pacijenata . Kabinet ima dva aparata starije generacije ( iz 2010. i 2012. godine), koji u poslednje vreme zahtevaju češću reparaciju softverskih sistema i bilo bi potrebno da se nabavi barem još jedan aparat, jer je veliko opterećenje – objašnjava dr Kačar
Pacijenti dolaze na pregled na predlog i sa uputom neurologa Klinike za neurologiju UKSC. Dr Kačar napominje da u radu kabineta aktivno učestvuju ass dr Stojan Perić, glavna sestra kabineta VMS Marija Grubišić, tehničar Nikola Gajić, povremeno, lekari na specijalizaciji Klinike za neurologiju u okviru odeljenja za neuromišićne bolesti, a u planu je edukacije mladih specijalista istog odeljenja.
Dr Kačar kaže da je potrebno da pacijenti doručkuju pre pregleda, da imaju čistu kožu, bez krema, gelova. Pregled je moguć i kod pacijenata sa pejsmejkerom, jer se metoda ne zasniva na principima elektromagnetne indukcije. Pacijentima koji su na antikoagulantnoj terapiji daje se uputstvo, prema kojem 12 sati pre pregleda ne koriste propisanu terapiju, dok pacijenti koji boluju od mijestenije gravis, takođe, 12 časova pre pregleda ne uzimaju antiholiesteraznu terapiju (Mestinon).
– Ovo je invazivna dijagnostička metoda, igle su tanke i zahvataju mali prečnik ispitivanja mišića, ali veći stepen uboda i u više pravaca, pa je bitno da se pazi da kod pacijenata na antikoagulantnoj terapiji ne izazovemo hematome. Igle se koriste za jednokratnu upotrebu, pa pacijenti ne moraju da se plaše moguće infekcije – naglašava dr Aleksandra Kačar.
Bol je visoko individualna senzacija, pa je moguće da će pregled biti malo bolan za pojedine osobe, većina pacijenata pre prijavljuje osećaj nelagodnosti nego bola. Trajanje pregleda je različito u zavisnosti od dijagnoze i može da traje pola sata do jednog i po sata.
– Ukoliko imamo pacijenta sa dijabetičnom polineuropatijom sa trnjenjem ili slabošću nogu, pregled traje 15 do 30 minuta, slično je i ako se sumnja na sindrom karpalnog tunela. Kod složenijih dijagnoza pregled može da traje 90 minuta – kaže dr Aleksandra Kačar.