Specifični pesticidi, koji se upotrebljavaju u poljoprivredi, dovode se u vezu sa povećanim rizikom od razvoja više od 6 vrsta raka, rezultat je nove studije rađene u SAD a objavljene u Frontiers in Cancer Control and Society. Upotreba pesticida – hemijskih proizvoda koji se koriste za suzbijanje i uništavanje štetnih organizama, ili prevenciju njihovog delovanja, ima veze sa različitim vrstama raka jednako snažno kao i pušenje cigareta, pokazala je nova studija.
Pesticidi se najčešće koriste u kombinaciji
Autori studije napominju da koliko god pojedinačni pesticidi bili potencijalno toksični, oni se najčešće koriste u kombinaciji, a nalazi istraživanja dokumentuju povećane rizike od razvoja raka.
Kako se navodi u studiji, istraživači su otkrili jake veze između ekoloških pesticida i leukemije, non-Hočkin limfoma, karcinoma bešike, raka debelog creva, karcinoma pluća i raka pankreasa, kao i kombinacija raka. Zatim su uporedili rizike pesticida sa poznatim rizikom od raka koji se dovodi u vezu sa pušenjem cigareta kako bi pružili lako razumljivu meru rizika.
Dok autori tvrde da su „pesticidi suštinska karakteristika savremene poljoprivrede“ – što rezultira velikim prinosima od kojih zavisi bezbednost hrane na planeti, to ujedno ukazuje i na veliku opasnost oslanjanja na njih. „Malo je toliko značajnih inovacija u poljoprivredi kao što je razvoj i upotreba pesticida“, ističu naučnici.
Šta povećava kancerogeni rizik hemijskih sredstava za useve?
Kako bi procenili vezu pesticida, koje je pratio United States Geological Survey and cancers, istraživači su analizirali podatke na nivou okruga širom SAD. Identifikovali su pesticide prijavljene u svakoj oblasti, slučajeve raka, kao i učestalost pušenja cigareta i druge moguće faktore. Iako su pojedinačni pesticidi dovedeni u vezu sa rakom, studija naglašava da mešavine pesticida – način na koji se obično isporučuju usevima – značajno povećavaju njihov kancerogeni rizik.
Ovaj rizik, kako naglašavaju, nije ograničen samo na područja u kojima se poljoprivreda stvarno odvija. U mnoge zajednice, koje su pod najvećom pretnjom, opasni pesticidi stižu iz vazduha i vode a potiču sa susednih farmi. Države kao što su Ajova, Ilinois, Nebraska i Misuri dale su primer najjačih veza pesticida i raka, što ukazuje na vezu između kukuruza, koji se uzgaja u toj oblasti i kancerogenog rizika u njegovoj proizvodnji.
Kako su specifični pesticidi dovedeni u vezu sa rakom?
Do ove studije, prethodna istraživanja veze pesticida i raka prvenstveno su se fokusirala na podgrupe stanovništva zajednice, kao što su farmeri i njihovi supružnici. Nova studija je prvi sveobuhvatan pogled na uticaj pesticida na zdravlje čitavih zajednica, pre svega farmera i članova njihovih porodica.
Najpoznatiji pesticid razmatran u studiji je glifosat, koji se u nekim studijama dovodi u vezu sa limfomom. Međunarodna agencija za istraživanje raka (IARC) klasifikovala je glifosat kao verovatni kancerogen. Međutim, poljoprivredna zdravstvena studija američkog Nacionalnog instituta za zdravlje od 88.000 farmera i njihovih supružnika nije pronašla vezu između glifosfata i raka. Ali, nova studija zaključila je da česta upotreba glifosata ima veze sa većim rizikom od svih karcinoma, raka debelog creva i raka pankreasa. Slično tome, svi karcinomi, rak debelog creva i rak pluća dovedeni su u vezu sa upotrebom pesticida Imazethapyr. Takođe, Metolachlor, Metolachlor-S i njihova kombinacija dosledno imaju veze sa svim vrstama raka, karcinomom debelog creva i karcinomom pankreasa.
Druge veze između upotrebe specifičnih pesticida i raka bile su:
- Atrazin je često korišćen u oblastima gde je zabeležen povećan rizik od svih vrsta raka i raka debelog creva
- Boscalid se intenzivno koristio u regionima koji su imali veću incidencu leukemije, non-Hočkin limfoma i raka pankreasa i raka pluća
- Dimethomorph se doveo u vezu sa visokim dodatnim rizikom od leukemije i non-Hočkin limfoma, kao i nižim dodatnim rizikom od raka debelog creva
- Dicamba pesticid se dosledno koristio u oblastima gde je registrovan visok dodatni rizik od raka debelog creva i raka pankreasa
- Dinotefuran se obično koristio u okruzima sa visokim stopama leukemije i non-Hočkingovog limfoma
- Dok je Dimetenamid u studiji doveden u vezu sa niskim dodatnim rizikom od raka mokraćne bešike, a kada je korišćen u kombinaciji sa Dimetenamid-P, uočio se visok dodatni rizik od raka pankreasa.
Da li kombinovanje hemikalija za poljoprivredu povećava rizik od raka?
Studija naglašava umnožavanje efekata kombinacija pesticida u potencijalnoj kancerogenezi.
– Kada je više izloženosti hemikalijama, postoji veći rizik od raka jer su svi ovi pesticidi potencijalni kancerogeni. Što je veća izloženost, dužina izlaganja i različite hemikalije u kombinaciji, to sve može da poveća rizik od oštećenja DNK ili sličnih signalnih puteva. Rak je proces koji se odvija u više koraka. Ne obolevaju svi od raka, ali neki ljudi mogu da budu ranjiviji od drugih – objašnjava dr Wael Harb, hematolog i medicinski onkolog u MemorialCare Cancer Institute at Orange Coast i Saddleback Medical Centers.
Kako pesticidi izazivaju karcinom?
Dr Harb objašnjava da oksidativni stres od pesticida uzrokuje oštećenje DNK i poremećaj ćelijskih signalnih puteva. Kao primer, navodi da određeni pesticidi mogu da dovedu do stvaranja reaktivnih vrsta kiseonika koji uzrokuje oštećenje DNK, proteina i lipida.
– Ovo u osnovi dovodi do mutacija, promena, ekspresije gena i na kraju do karcinogeneze. Znamo da je problem sa rakom razvijanje mutacija u genomu koje dovode do abnormalnih proteina i kancerogeneze – podsetio je dr Harb.
