Nepušači su sve češće pacijenti koju boluju od raka pluća. Određene genetske mutacije, kako se pretpostavlja, mnogo su učestalije kod nepušača sa tumorom pluća. Veruje se da bi biomarkeri mogli da budu oruđe kojim će se na najbolji način ciljanom terapijom delovati na specifične mutacije.
Dva osnovna tipa raka pluća
Sve ovo znači da bi lekari mogli pacijentima da ponude više različitih mogućnosti lečenja. Rak pluća je maligni tumor dušnika, bronhija i plućnih alveola. Lekari na osnovu histološke građe dele karcinom pluća na osnovu ćelije u kojima rak počinje da raste.
Postoje dva osnovna tipa raka pluća:
- Sitnoćelijski ili karcinom malih ćelija pluća (mikrocelurarni)
- Nesitnoćelijski karcinom pluća (ne mikrocelularni) ili kako se još naziva karcinom ne-malih ćelija (Non-Small-Cell Lung Cancer, NSCLC) je najzastupljeniji oblik.
Bolest se kasno otkriva
Bolest se nažalost kasno dijagnostikuje i u trenutku dijagnoze kod mnogih pacijenata maligne ćelije se već prošire na okolne organe i tikva.
Nesitnoćelijski karcinom pluća deli se na podtipove – adenokarcinom, makrocelularni karcinom pluća (rak velikih ćelija nediferencirani) i karcinom skvamoznih ćelija. Kod nepušača najzastupljeniji je adenokarcinom.
Maligne ćelije kod adenokarcinoma zahvataju periferno plućno tkivo. Stručnjaci navode da je podtip adenokarcinoma, koji se zove bronhioloalveolarni karcinom, najzastupljeniji kod žena nepušača. Ovaj oblik ima bolju prognozu.
Jedna genetska mutacija je češća kod nepušača
I pored toga što je pušenje jedan od najvećih faktora rizika za rak pluća, stručnjaci svedoče da od ove raka pluća boluju i nepušači. Veruje se da čak stopa oboljevanja kod nepušača nastavlja da raste, prema studiji iz 2017. godine. Potvrđuje se da je među pacijentima više žena nepušača u odnosu na muškarce koji ne puše. Faktori rizika koji mogu da dovedu do razvoja bolesti su i pasivno pušenje, izloženost toksinima, zagađenjima iz spoljne sredine.
Nepušači češće imaju mutaciju EGFR gena nego pušači. EGFR gen pruža informacije za proizvodnju proteina, poznatih kao receptor za epidermalni faktor rasta, na površini ćelije. Stručnjaci navode da se najmanje osam mutacija EGFR gena može da dovede u vezu sa razvojem karcinoma pluća.
Genetsko testiranje
Geni šalju informacije ćeliji. Kada usled nekih razloga dođe do oštećenja genetskog materijala gen nije u stanju da prenese ćeliji pravo uputstvo, posle čega ćelije počnu da nekontrolisano rastu.
Uz pomoć biomarkera lekar dobija informaciju o vrsti genetske mutacije, i shodno tome planira terapiju, koja može da dovede do najboljih rezultata. Stručnjaci zato svim pacijentima sa karcinom ne-malih ćelija savetuju biomarkersko testiranje, kako bi se utvrdila tačna priroda mutacije na genima.
Studija iz 2017. godine otkrila je da su nepušači u 36 odsto slučajeva imali EGFR genetsku mutaciju, dok je ista genetska promena pronađena kod 8 odsto pušača.
Da li su gentske mutacije nasledne?
Lekari ističu da većina genetskih mutacija koja može da dovede do raka pluća nije nasledna, neće preći sa roditelja na dete. Međutim, veoma retke promene u EGFR genima mogu da povećaju verovatnoću od raka pluća, prema istraživanju iz 2018. Ova genetska promena neće značiti da će osoba obavezno dobiti rak pluća, ali može da bude faktor rizika.
Lečenje nesitnoćelijskog karcinoma pluća sa mutacijama
Plan lečenja zavisi od oblika genetske mutacije, često se primenjuje kombinacija više različitih tretmana. Pošto se utvrdi vrsta genetske promene, posmatra se veličina i lokacija tumora, celokupno zdravlje pacijenta.
Inhibitori ciljaju na specifične genetske mutacije koje uzrokuju netipičan rast ćelije. Mogu da uspore ili zaustave razvoj maligne ćelije. U slučaju i da posle terapije dođe do vraćanja karcinoma stručnjaci savetuju da se ponovi testiranje, jer je moguće da je došlo do nove genetske mutacije koja zahteva drugačije lečenje.
Ukoliko se tumor otkrije u ranim fazama moguće je i hirurško uklanjanje dela ili celog tumora.
Rak pluća u Srbiji
U Srbiji od raka pluća godišnje oboli oko 6.000 pacijenata. Bolest može da se kontroliše, ako se otkrije u ranoj fazi. Pacijentima koji se leče od karcinoma dostupna je inovativna terapija. Preko RFZO može da se dobije ciljana terapija za tumor pluća koji je posledica mutacije na EGFR genu. Pacijenti sa metastazama mogu da dobiju imunoterapiju za nesitnoćelijski karcinom pluća u prvoj i drugoj liniji lečenja.
Prema podacima Instituta za plućne bolesti Vojvodine, prosek starosti lečenih pacijenata od karcinoma pluća je 64 godine. Najmlađa osoba obolela od raka pluća imala je 21 godinu, a najstarija 94 godine. Muškarci su većinski pacijenti.
