Limfom je termin za grupu karcinoma krvi u čovekovom limfnom sistemu – mrežu tkiva, sudova i organa koji pomažu telu da se bori protiv infekcije. Smatra se rakom krvi jer stanje počinje u belim krvnim zrncima (limfocitima) u limfnom sistemu. Postoje dve vrste limfoma – Hočkinov i non-Hočkinov limfom, ali i 70 podtipova limfoma.
Limfom se češće razvija kod muškaraca nego kod žena
Limfom je rak limfnog sistema koji se razvija kada limfociti, bela krvna zrnca počnu nekontrolisano da rastu, odnosno da mutiraju u brzo rastuće ćelije raka koje ne odumiru. Limfom može da se javi u bilo kom životnom dobu, znači mogu ga razviti i deca, i tinejdžeri i odrasli. Limfomi mogu da budu agresivni, da brzo rastu, ili indolentni – sporo rastu. Nije uobičajena, odnosno česta bolest. Non-Hočkin obično pogađa osobe uzrasta od 60 do 80 godina i češći je kod muškaraca nego kod žena, dok Hočkinov limfom može da se razvije kod ljudi starosti između 20 i 39 godina i starijih od 65 godina.
Koja stanja uzrokuju limfom?
Kao i kod gotovo svih vrsta raka, većina genetskih mutacija koje uzrokuju limfom događa se spontano, bez prepoznatljivog uzroka. Istraživanja ipak pokazuju da određena stanja ili problemi mogu da povećaju rizik od razvoja limfoma:
- virusne infekcije uključujući HIV, Epstein-Barr (mononukleoza) i Kaposijev sarkom
- porodična istorija limfoma
- oslabljen imunološki sistem drugim stanjima ili medicinskim tretmanima. Na primer, ljudi kojima su presađeni organi uzimaju imunosupresive kako bi sprečili njihovo telo da odbaci presađeni organ
- autoimune bolesti; bolesti kod kojih imuni sistem slučajno napada organizam umesto da ga zaštiti.
Po kojim simptomima se prepoznaje rak krvi?
Simptomi limfoma mogu da budu raznoliki pa i vrlo slični simptomima drugih, manje ozbiljnih bolesti. Pojavljivanje ovih simptoma ne znači automatski da neko ima limfom, ali savet je da treba zakazati lekarski pregčed ukoliko osećate promene koje ne prolaze u roku od nekoliko nedelja. Na primer, specifičan simptom limfoma je bezbolno oticanje limfnih čvorova, posebno na vratu, ispod pazuha ili na preponama.
Najčešći simptomi limfoma mogu da budu:
1. Bezbolno oticanje jednog ili više limfnih čvorova na vratu, pod pazuhom ili na preponama, koje ne nestaje tokom nekoliko nedelja
2. Trajni umor, osećaj umora koji traje danima, čak i nakon dovoljno sna
3. Telesna temperatura koja se kreće oko 39,5 C više od dva dana ili temperatura koja se vraća
4. Noćno znojenje, intenzivno znojenje kod kojeg se osobe bude u mokroj pidžami i posteljini
5. Kratkoća daha, osećaj da ne možete da udahnete dovoljno vazduha
6. Neobjašnjivi gubitak težine, gubitak od 10 odsto ukupne telesne mase tokom 6 meseci bez primene neke dijete ili aktivnog vežbanja
Neki pacijenti osećaju bol ili pritisak u grudima, kašalj ili poteškoće s disanjem ako se limfom razvije u blizini pluća ili srca. Lekari napominju da su ovi simptomi nespecifični i mogu da se pojave i kod drugih bolesti, pa je za tačnu dijagnozu ključna medicinska procena.
Dijagnoza i lečenje limfoma
Dijagnostikovanje limfoma uključuje fizičke preglede kako bi se procenili potencijalni simptomi bolesti, laboratorijske analize krvi kao što su kompletna krvna slika, brzina sedimantacije i testovi funkcije jetre i bubrega, ali i biopsija. Ako laboratorijski rezultati pokažu moguće znakove limfoma, lekari mogu da rade dodatne dijagnostičke metode – slikanje/skeniranje, kako bi dobili potpuniju sliku stanja pacijenta.
Ova sveobuhvatna dijagnostička obrada omogućuje lekarima da preciznije utvrde prisutnost i stadijum limfoma, što je ključno za odabir optimalnog plana lečenja. Lečenje zavisi od vrste i stadijuma limfoma i obuhvata hemoterapiju, zračenje, imunoterapiju ili transplantaciju matičnih ćelija. Svaka vrsta limfoma može da ima različit tok i izglede za izlečenje, ali ranim prepoznavanjem i uz pravi tretman pacijenti često postižu dugoročne remisije ili potpuni oporavak.
