Starost je ono što slavimo, što obeležavamo svake godine, istog datuma, na rođendan. Izučavajući proces dugovečnosti, naučnici su u novoj studiji otkrili da ljudi koji imaju istu hronološku starost možda, ipak, neće stariti istom brzinom, odnosno da je biološko starenje povezano i sa mentalnim i sa fizičkim zdravljem. Faktori koji su dosledno povezani sa naprednim biološkim starenjem uključuju: muški pol, pušače, prekomernu težinu i depresiju. Zbog toga su koristili biologiju kako bi tačno izmerili koliko brzo ljudi stare.
Biološki satovi za merenje starenja
Jedan od faktora starenja je dužina telomere pojedinca, izgled DNK i proteina na krajevima naših hromozoma, koji se skraćuju kako starimo. U međuvremenu, epigenetski sat proučava promene u funkciji gena koje ne menjaju genetski kod ili genom. Još jedan „sat za merenje starenja“ zasnovan je na transkriptomima, kolekciji svih očitavanja gena u ćeliji. Naučnici, takođe, mere starosnu dob uz pomoć metabolomike, proučavanja hemijskih procesa koji uključuju metabolite, male molekule proizvedene tokom metaboličkih procesa. Pored toga, koriste ono što nazivaju proteomski sat, koji meri nivo proteina u krvi.
Može li kombinovani biološki sat da predskaže zdravstvene probleme?
U novoj studiji, objavljenoj u časopisu eLife, istraživači su počeli da otkrivaju da li kombinovani biološki sat premašuje pojedinačne biološke satove u predviđanju zdravlja.
– Da bismo razvili bolje razumevanje mehanizama u osnovi biološkog starenja, želeli smo da ispitamo kako se indikatori biološkog starenja međusobno povezuju, kako se povezuju sa odrednicama fizičkog i mentalnog zdravlja i da li kombinovani biološki sat, koji čine svi uzrasti pokazatelja, može da predvidi zdravstvena stanja čoveka – rekao je kautor dr Rick Jansen, docent na odseku za psihijatriju UMC Amsterdam.
Ispitivanje bioloških pokazatelja starenja
Naučnici su koristili uzorke krvi od 2.981 osobe, starosti od 18 do 65 godina, koje su učestvovale u holandskom istraživanju depresije i anksioznosti. Od svih učesnika 74 odsto je imalo dijagnozu depresivnog poremećaja, anksioznog poremećaja ili oboje, dok je 26 procenata učesnika bilo bez zdravstvenih problema. Učesnici su regrutovani iz medicinskih ustanova i opšte populacije, u periodu između septembra 2004. i februara 2007. godine. Naučni tim koristio je kompjuterski model kako bi ispitao da li je pet mera biološkog starenja – dužina telomera i epigenetski, transkriptomski, proteomski i metabolomski sat – međusobno povezano, ali da li je povezano sa mentalnim i fizičkim zdravljem. Zatim su pet pokazatelja uvrstili u analizu koja je takođe uključivala pol, faktore životnog stila, fizičke sposobnosti i poznata zdravstvena stanja.
Zbog čega ljudi brže stare?
Svi objedinjeni podaci pomogli su naučnicima da otkriju da je muški pol povezan sa bržim biološkim starenjem, i to prema četiri od pet bioloških satova za merenje starenja. Ovo otkriće je u skladu sa shvatanjem da žene u većini slučajeva nadžive muškarce. Ostali faktori povezani sa bržim biološkim starenjem bili su: visok indeks telesne mase, pušenje i metabolički sindrom. Pored ovoga, otkriveno je i da je depresija povezana sa naprednijim biološkim starenjem. Takođe, primetili su povezanost između upotrebe lekova i bržeg starenja. Međutim, nisu mogli da utvrde da li je to zbog samog leka ili osnovne telesne ili mentalne bolesti koja zahteva lečenje. U međuvremenu, studija je istraživačima omogućila da zaključe da se neki biološki satovi preklapaju, ali izgleda da većina njih prati različite aspekte procesa starenja. I, kako su naveli, „nijedan biološki sat ne beleži dovoljno biološki proces starenja i nisu svi satovi pod kontrolom jednog jedinstvenog procesa starenja.
