Oksitocin je hormon koji proizvodi hipotalamus, a izlučuje ga hipofiza. Ovaj važan hormon igra presudnu ulogu u procesu porođaja, a takođe pomaže u muškoj reprodukciji. Shvatanje uloge oksitocina u našem telu može nam pomoći da se bolje brinemo o svom zdravlju i bolje razumemo kako ono funkcioniše. Oksitocin igra veoma važnu ulogu u trudnoći, porođaju i emocionalnoj vezi bebe i majke, a zbog njegovog dejstva odgovornog za poboljšanje energije u roditeljstvu i u seksualnim vezama, nazivaju ga, pored „hormona ljubavi“ – i „ljubavni lek“. Takođe, može igrati ulogu u prepoznavanju, seksualnom uzbuđenju, poverenju i anksioznosti. Neka istraživanja pokazuju da hormon takođe može uticati na zavisnost i stres.
Važna uloga na porođaju
Oksitocin je hormon koji se prirodno proizvodi u telu. Kod žena je odgovoran za signalizaciju kontrakcija materice tokom porođaja, a deluje tako što stimuliše stezanje mišića materice i tako započinje porođaj. Takođe, povećava proizvodnju prostaglandina, koji pokreće rad i još više povećava kontrakcije. Zbog ovog efekta, sintetički oksitocin (pitocin) se ponekad koristi da podstakne ženu da započne porod ako ne može započeti prirodnim putem, ili se može dati da ojača kontrakcije ako se desi da se porođaj uspori. Laboratorijski dobijen oksitocin – pitocin, dugi niz godina se koristi za započinjanje ili jačanje kontrakcija materice tokom, kao i za smanjenje krvarenja nakon porođaja.
Jednom kada se beba rodi, oksitocin pospešuje laktaciju premeštanjem mleka u dojku. Kada beba sisa, lučenje oksitocina dovodi do oslobađanja mleka, tako da dete može da se hrani. Istovremeno, oksitocin se oslobađa u mozak da bi stimulisao dalju proizvodnju oksitocina. Jednom kada beba prestane da se hrani, proizvodnja hormona se zaustavlja do sledećeg hranjenja.
„Lek ljubavi“ – pomaže u uspostavljanju boljih društvenih i ličnih odnosa
Poslednjih godina, naučna istraživanja o efektima oksitocina na mozak ukazuju na to da njegova uloga prevazilazi rađanje i proces laktacije. Naime, neke laboratorijske studije rađene na ljudima i na životinjama pokazale su da „hormon ljubavi“ igra važnu ulogu u uspostavljanju socijalnih odnosa, društvenih veza i ponašanja, poput brige i empatije.
Oksitocin takođe može imati anksiolitička svojstva, što znači da može da bude od pomoći u smanjenju anksioznosti. Takođe je promovisan i kao „čudesni lek“ koji može da pomogne u jačanju pozitivnih osećanja i socijalnih veština, a istovremeno može da utiče na ublažavanje ozbiljnih kognitivnih i psihijatrijskih stanja, kao i poremećaja ponašanja- uključujući depresiju, posttraumatski stresni poremećaj (PTSP) i autizam. Ima indicija i da su osobe koje su imale višak oksitocina smanjile svoju introvertnost i bile otvorenije u kontaktima. Međutim, treba reći da je još uvek nedovoljno kliničkih dokaza koji bi pouzdano ukazali na to da je oksitocin efikasan tretman za navedena psihijatrijska stanja.
U jednom naučnom pregledu objavljenom 2013. godine navodi se da bi ovaj hormon mogao da pomogne u poboljšanju veština komunikacije kod ljudi sa poremećajima iz spektra autističnih oboljenja.
Oksitocin i muškarci
Osobe muškog pola prirodno proizvode niže količine oksitocina od žena. Za muškarce je funkcija oksitocina manje važna, ali ima ulogu u pokretljivosti sperme. Takođe se čini da utiče na proizvodnju testosterona u testisima. Međutim, studije u kojima su učestvovali muškarci koji su u monogamnim vezama, publikovale su zapažanja da kod njih ovaj hormon može da doprinese održavanju vernosti povećavajući privlačnost njihove partnerke u poređenju sa drugim ženama.
I u ovim slučajevima je potrebno više istraživanja jer još uvek nije pouzdano dokazano kako oksitocin utiče na muškarce u različitim ambijentima i situacijama, a jedna od najčešćih špekulacija odnosi se na to da korišćenje kapi za nos sa oksitocinom može da podigne potenciju.
Sprej za nos sa oksitocinom
Oksitocin se može primeniti i u obliku injekcije ili spreja za nos, ali napominjemo da je to opasno, kao i u slučaju drugih lekova, raditi na svoju ruku i bez konsultacije sa lekarom. Sprej za nos se obično koristi u medicinskim studijama psihijatrijskih efekata, pošto ovaj način omogućava oksitocinu da lakše i brže putuje iz krvotoka u mozak nego što to radi injekcija.
