Dr Ranković: Najčešće je ultrazvuk sasvim dovoljan za postavljanje konačne dijagnoze Foto: Shutterstock/ Lična arhiva dr Ana Ranković
Osećaj bola i trnjenja, žarenja, bockanja česti su znaci neuropatije, koja se određuje kao oštećenje perifernih nerava. U zavisnosti od vrste i broja zahvaćenih nerava i težine oštećenja, stanje je praćeno različitom kliničkom slikom. Kod nekih pacijenata se registruje i smanjen osećaj za dodir. Stručnjaci naglašavaju da jačina simptoma nije indikator koji bi mogao do ukaže na težinu oštećenja. Ultrazvuk perifernih nerava, jedan je od najpouzdanijih načina da na vreme utvrdimo oboljenje i počnemo lečenje.
Osećaj bola i trnjenja uglavnom je posledica povrede. Smatra se da svaka deseta osoba starija od 40 godina oboli od neuropatije. Ultrazvuk je bezbola i potpuno bezbedna metoda pregleda, dostupna je velikom broju pacijenata i najbolji je način da se na vreme uoči moguće oboljenje.
– Ultrazvučni pregled nerava omogućava vizualizaciju nerva, tok, debljinu, pokretljivost kao i pregled okolnih struktura – mišića, tetiva, zglobova, koštanih struktura. Indikacije za pregled nerava su brojne, poput sumnje na povredu, upale, tumora ili kompresije nerava. Najčešća indikacija je sumnja na kompresiju – kaže za portal eKlinika radiolog dr Ana Ranković, iz Univerzitetskog kliničkog centra Kragujevac i predsednik Srpskog udruženja za ultrazvuk u medicini.
Pacijenti se najčešće žale na osećaj bola i trnjenja, smetnje pri hodu, utrnulost delova tela zahvaćenih oštećenjem perifernih nerava. Dr Ranković objašnjava da se nekada pacijenti upućuju ciljano na pregled perifernih nerava. Neurolog ili neurohirurg posumnjaju na mesto kompresije ili oštećenja nerava, i kako bi planirali dalje lečenje upute pacijente na ultrazvučni pregled.
– Najčešće se dešava da pacijenti dolaze na pregled mišića, tetiva ili zglobova po preporuci fizijatra ili ortopeda kada lečenje ne pokaže željene rezultate. U takvim slučajevima, uglavnom slučajno otkrivamo da je nerv pritisnut nekom strukturom iz okruženja (cista, koštana struktura nakon preloma, tumor i slično) – navodi dr Ana Ranković.
Dr Ranković naglašava da stručnjaci mogu dobiti, putem ultrazvuka uvid u otok nerava, videti da li je došlo do prekida nerava nakon porede, proveriti da li postoji upala nerva, ili mogući patološki proces u okruženju.
– Najčešće je ultrazvuk sasvim dovoljan za postavljanje konačne dijagnoze. Kada to nije moguće, neophodno je pregled dopuniti magnetnom rezonancom. Ukoliko postoji povreda u anamnezi pacijenata, on se najčešće upućuje na pregled mekih tkiva ili zglobova. Na taj način možemo otkriti da li hematom, koštani fragment, ili strano telo pritiska nerv, da li postoji oštećenje nerva kao i prekid kontinuiteta. Ukoliko se oštećenje dijagnostikuje na vreme i pacijent dobije odgovarajuću terapiju može doći do potpunog oporavka nerva. Smatra se da nerv može da se oporavi ukoliko se eliminiše uzrok kompresije i šest meseci posle pojave tegoba – precizira za portal eKlinika dr Ana Ranković.
Ukoliko se ultrazvučnim pregledom ne nađe uzrok tegoba, tada je neophodno uraditi magnetnu rezonancu, objašnjava dr Ranković i dodaje da je prednost ultrazvuka u mogućnosti da se pregleda čitav tok nerva.
– Na primer, ukoliko sumnjamo na kompresiju radijalnog nerva, nerv možemo ispratiti od nivoa ručnog zgloba, podlaktice, lakta, nadlaktice do brahijalnog pleksusa korišćenjem takozvane, lift tehnike. Magnetna rezonanca najčešće se koristi za pregled jedne regije, tako da je neophodno da neurolog, neurohirurg ili plastični hirurg obave klinički pregled, da se uradi elektromioneurografija (EMNG) kako bi se preciznije odredilo mesto gde postoji oštećenje nerva – objašnjava dr Ranković.
Prednost ultrazvuka je i mogućnost dinamičnog pregleda, što, kako kaže dr Ranković znači da određenim pokretima stručnjak može pratiti pokretljivost nerva u odnosu na okolne anatomske strukture.
– Ukoliko je smanjena pokretljivost nerva ili okolne strukture „udaraju“ u nerv, tada možemo indirektno zaključiti da je na tom mestu patološki proces, i pored toga što nema izmena u morfologiji nerva ili okolnih struktura, što je svakako najveća prednost ultrazvuka u odnosu na magnetnu rezonancu. S druge strane, magnetna rezonanca je suverena metoda u dijagnostici masne degeneracije mišića i atrofije mišića kao posledica neuropatije i denervacije – ističe dr Ana Ranković.
Dr Ranković objašnjava da su povrede nerava najčešće posledica penetrantnih povreda, posekotina, nastaju posle frakture kada postoji dislokacija koštanih fragmenata.
– Brza dijagnostika je neophodna kako bi se planirala dalja terapija. Ako postoji potpuni prekid nerava onda je lečenje hirurško, ukoliko je očuvan integritet nerava bez obzira na otok tada se primenjuje konzervativna terapija – precizira dr Ana Ranković.
I pored toga što je sve više osoba koje se žale na osećaj bola i trnjenja, u rukama ili nogama, ultrazvuk kao dijagnostička metoda u utvrđivanju perifernih neuropatija, kod nas nije zastupljen u dovoljnoj meri.
– Nekolicina lekara radi ultrazvuk nerava, što je nedovoljno, s obzirom na broj pacijenata kojima je ova vrsta pregleda potrebna. Poslednjih nekoliko godina organizujemo kurseve iz oblasti ultrazvuka, kako bi se što veći broj lekara edukovao posebno oni koji inače rade preglede mišića, tetiva i zglobova – kaže dr Ranković.
Dr Ana Ranković član je brojnih udruženja u Srbiji i inostranstvu, autor i koautor radova publikovanih u međunarodnim i nacionalnim časopisima. Završila je brojne edukacije u zemlji i inostranstvu među kojima i obuku za ultrazvuk nerava. Uza specijalnost dr Ranković su oboljenja muskuloskeletnog sistema i vrata.