Apel svetskih stručnjaka: Na skrining raka debelog creva sa 45 umesto sa 50 godina

Ceo svet je šokirala vest kada je mladi američki glumac Čedvik Bozman, koji je glumio u filmu „Crni panter“ nominovanom za Oskara, preminuo u 43. godini od raka debelog creva. Sve više mladih ljudi oboljeva od karcinoma debelog creva, pa su zato širom sveta pokrenute inicijative za usvajanje preporuka koje bi pozvale mlađu populaciju na skrining test raka debelog creva. U Srbiji je granica za skrining kolorektalnog karcinoma  i za muškarce i žene 50 godina.

Inicijativa za raniji skrining

Amerika je u procesu usvajanja novih preporuka koje bi spustile dosadašnju granicu sa 50 na 45 godina za skrining test raka debelog creva.

– U novom nacrtu preporuke, za koji tražimo podršku, piše da sve odrasle osobe između 45 i 75 godina treba da idu na skrining test raka debelog creva – kaže dr Majkl Beru, član  operativne grupe za preventivnu medicinu SAD.

Nacrt preporuke zasnovan je na novim podacima koji su pokazali da postoji porast rizika od raka debelog creva kod osoba srednje životne dobi, uzrasta od 45 do 49 godina.

– Definitivno smo ustanovili porast broja mladih ljudi koji dolaze sa dijagnozom kolorektalnog karcinoma, često u uznapredovalom stadijumu bolesti, a koji do sada nisu imali faktore rizika za bolest. Činjenica je da vidimo mnogo ljudi mlađih od 45 godina kojima je dijagnostikovan rak debelog creva što zaista ukazuje na kontinuiranu potrebu da istražimo šta su osnovni uzroci – kaže dr Kimi Ng, onkolog i predsednik bostonskog Udruženja za pomoć mladima obolelim od raka debelog creva.

Skrinig raka debelog creva u Srbiji

Prema podacima iz Kancelarije za skrinig raka Insituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut“ u Srbiji se sprovodi Nacionalni program ranog otkrivanja raka debelog creva koji uključuje muškarce i žene uzrasta od 50 do 74 godine.

Veoma jednostavnim testom moguće je otkriti polipe iz kojih može nastati rak. Ovim testom je moguće otkriti rak u početnoj fazi kada je lečenje uspešno. Postoji nekoliko načina skrininga. Testiranje uzorka stolice na okultno krvarenje (prisustvo krvi koja je nevidljiva golim okom), a koja je često prvi znak postojanja polipa ili raka u debelom crevu, što je najčešće korišćena metoda.

Pozitivan test još ne znači postojanje raka. Osobe kod kojih je test pozitivan upućuju se na kolonoskopiju, kako bi se otkrio uzrok krvarenja – dobroćudni polip, maligna bolest ili neko drugo oboljenje debelog creva. Ukoliko je test negativan, ponovo testiranje na skriveno krvarenje u stolici radi se nakon dve godine – navodi se na sajtu Instuta za javno zdravlje Srbije.

Koji su faktori rizika za dobijanje raka debelog creva?

Iako tačni uzroci ove vrste raka nisu poznati, istraživanja su pokazala da su mogući faktori rizika:

• ​Godine- mogućnost javljanja raka debelog creva povećava se sa starenjem. Iako se može javiti u bilo kom uzrastu,većina pacijenata ima preko 50 godina.
• Genetski sindromi  kao što su familijarna adematozna polipoza (FAP) ili nasledni nepolipozni rak debelog creva (Linčov sindrom) – kod  ovih osoba postoji nasledna sklonost da dobiju rak debelog creva u mlađem uzrastu.
• Prethodno javljanje raka – osoba koja je bolovala od raka debelog creva je u većem riziku da ga ponovo dobije.
• Rak debelog creva u porodici- bliski rođaci poput roditelja, braće i sestara ili dece osoba obolelih od raka debelog creva imaju veće šanse za obolevanje, posebno ako je taj član porodice oboleo u mladosti.
• Zapaljenjske bolesti creva – ulcerozni kolitis ili Kronova bolest.
• Ishrana – istraživanja ukazuju da ishrana može biti povezana sa nastankom raka debelog creva. Posebno prekomerno unošenje crvenog mesa i životinjskih masti, uz mali unos žitarica, voća i povrća.
• Fizička aktivnost – osobe koje su fizički neaktivne su u većem riziku da dobiju rak debelog creva.
• Pušenje – posebno dugotrajno, utiče na povećanje rizika od pojave raka debelog creva.