Kohlearni implant je veštačko unutrašnje uvo i on se ugrađuje deci koja ne čuju od rođenja ili se u nekim kasnijim godinama ugrađuje osobama koje su izgubile moć da čuju. Profesor dr Dragan Dankuc, otorinolaringolog sa Klinike za ORL i hirurgiju glave i vrata Univerzitetskog kliničkog centra Vojvodine prvi je u našoj zemlji, 26. novembra 2002. godine ugradio savremeni kohlearni implant, a kaže kako je do sada u UKCV operisano 185 pacijenata kojima je ugrađen kohlearni implant, dok je u celoj Srbiji urađeno oko 600 ovih operacija.
Skrining sluha
– U Srbiji je uveden skrining sluha kod sve novorođene dece u porodilištima i to u prva dva dana od rođenja. To je skrining otoakustičke emisije. Ukoliko skrining pokaže da nema odgovora na rođenju, treba u narednih šest meseci da se uradi kompletna dijagnostika, senzori neuralnog sluha, primenom evociranih moždanih potencijala. To se radi u bolnici, uz primenu opšte anestezije, pri čemu se objektivno utvrđuje stepen oštećenja sluha. Nakon audiološkog ispitivanja slede pregledi dečjeg neurologa, dečjeg psihologa, dečjeg oftalmologa i pedijatra, kako bi se isključili svi drugi mogući uzroci oštećenja sluha – kaže za portal eKlinika profesor dr Dankuc.
Optimalno vreme za ugradnju
Nakon toga se radi kompjuterizovana tomografija temporalne kosti, radi evaluacije anatomskih odnosa unutrašnjeg uva, a u nekim slučajevima treba da se magnetnom rezonancom uradi i snimak mozga, radi prikazivanja samog slušnog živca. Dr Dankuc objašnjava da se nakon ovakve sveobuhvatne kontrole detetu propisuje prvo slušni aparat, aplifikator, koji služi da se eventualno manji ostaci sluha stimulišu i da se dete navikne na nošenje zaušnog procesora.
– Optimalno vreme za ugradnju kohlearnog implanta, odnosno veštačkog unutrašnjeg uva, kod dece sa teškim stepenom obostranog oštećenja sluha je od 12 meseci života, pa do 24 meseca starosti, zbog plasticiteta moždanih centara i sposobnosti mozga da analizira nervne podražaje akustičkog živca, koji su električnim impulsima stimulisani, tako da centar za analizu zvuka vrlo brzo uspostavlja i razvija sinaptičkim vezama nervne ćelije novoformiranog centra za govor – objašnjava prof. dr Dankuc.
Brz razvoj govora
Kako napominje, deca koja su na vreme implantirana, veoma brzo razvijaju govor u naredne dve godine i psihofizički sustižu svoje vršnjake, te sa njima redovno kreću u osnovnu školu, sa sedam ili osam godina. To podrazumeva normalno praćenje nastave, razumevanje govora drugih ljudi i tečno izgovaranje reči.
Kontraindikacije za ugradnju kohlearnog implanta
– Kontraindikacija za ugradnju kohlearnog implanta su deca koja nemaju dovoljne intelektualne sposobnosti, deca sa drugim težim kongenitalnim anomalijama, kao što su hidrocefalus i druga teška neurološka oštećenja. Kontraindikacija je i nerazvijenost samog slušnog nerva, u kom slučaju nije moguće prenošenje zvučnih informacija do moždanih centara u kori velikog mozga – napominje dr Dankuc.
Relativna kontraindikacija za ugradnju ovog implanta su druga opšta oboljenja, koja utiču na razvoj i sazrevanje čitavnog organizma, kao što su metaboličke bolesti, teške srčane anomalije i onkološka oboljenja.
– Takođe, ugradnja kohlearnog implanta nije moguća ni kod starije dece koja nisu imala mogućnost slušanja od rođenja, nakon napunjenih 10 ili više godina. Oni nisu u mogućnosti da analiziraju zvuk i govor nakon ugradnje kohlearnog implanta, zbog gubitka sposobnosti moždanih centara da analiziraju impulse veštačkog unutrašnjeg uha, jer su izgubili plasticitet moždanih ćelija koje nisu u dužem vremenskom periodu bile adekvatno stimulisane – istakao je dr Dankuc.
Nekad je kasno za implant
Kako napominje, nažalost kod nekih osoba koje su dugo imale oštećenje sluha teškog stepena, a implantirani su veoma kasno, dolazi do pojave neprijatnog stimulisanja, tako da te osobe umesto da razaznaju govor i razumeju reči, imaju osećaj neprijatnosti i pojačanja buke, što dovodi do psihičkih poremećaja same ličnosti.
– Ugradnja kohlearnog implanta je pravovremena kod dece u prelingvalnom periodu do završene četvrte godine, gde očekujemo najbolje rezultate habilitacije. Pravovremena je i kod uspostavljanja nepostojeće funkcije slušanja kod postlingvalnog oštećenja sluha kod dece i odraslih, koji su imali slušnu funkciju od rođenja, ali su je izgubili kasnije uticajem različitih faktora. To mogu da budu oštećenja sluha izazvana virusnim infekcijama, bakterijskim zapaljenskim procesima srednjeg i unutrašnjeg uva, kao posledica meningitisa ili povrede temporalnih kostiju u saobraćajnom traumatizmu, kao i nakon ototoksičkog dejstva određenih lekova i citostatika – pojašwava dr Dankuc.
Vraćanje izgubljene sposobnosti
Ove osobe su u periodu očuvane slušne funkcije naučile da govore, razvile potrebne moždane centre, ali su tokom života postepeno ili naglo izgubile moć percepcije zvuka u unutrašnjem uvu (kohlei). Njihova rehabilitacija, odnosno vraćanje izgubljene sposobnosti zvuka, moguća je i u kasnijem dobu, ugradnjom kohlearnog implanta, sa veoma brzom i uspešnom stimulacijom očuvanog gangliona spiralis – početnih neurona kohlearnog, odnosno slušnog živca.
– Odrasle osobe postlingvalno stimulisane kohlearnim implantom se veoma brzo vraćaju svakodnevnim poslovima i obavezama – istakao je dr Dankuc.
Troškove snosi RFZO
Prema njegovim rečima, RFZO je još od 2005. godine uveo mogućnost operacije dece i osoba mlađih od 26 godina i obezbedio budžet za nabavku kohlearnih implanata. Prof. dr Dankuc napominje kako su u prethodne dve godine ovo pravo ostvarili i stariji od 26 godina, te sada nema više starosne granice za ovu operaciju, ali su i dalje potrebna striktna medicinska opravdanja i razmatranje internih i centralnih komisija, kod kojih pacijenata postoji opravdano potreba za operacijom i dodeljivanjem implanta.
Stimulacija 22 elektrode
– Operacija se radi u opštoj anesteziji i traje u proseku dva sata, uz intraoperativno inžinjersko povezivanje stimulacije ukupno 22 elektrode, koje su postavljene u unutrašnje uvo, zaobilazeći oštećene receptore slušne ćelije, kohlee, direktno stimulišući neoštećene neurone (ganglion spiralis) slušnog živca, koji se nalazi u središnjem delu kohlee (modiolus). U zavisnosti od jačine električnog veštačkog impulsa kohlearnog implanta i mesta stimulacije, postiže se efekat jačine i frekventnog opsega neurona, koji na taj način pretvaraju električni impuls u nervni podražaj, koji se prenosi putem očuvanog slušnog nerva do moždanih centara – objasnio je profesor Dankuc.
Nije čudo, ali omogućava čudo
Operacija podrazumeva timski rad različitih medicinskih grana i tehničkih karakteristika samog implanta, koje određuje i podešava inženjer elektrotehnike, kako za vreme same operacije, tako i nakon ugradnje, jednom mesečno u prvoj postoperativnoj godini.
– Kohlearna implantacija je u proteklim decenijama omogućila takav tehnološki napredak, da slabo čujuća deca mogu da razviju govor, pohađaju redovne škole, govore strane jezike, slušaju muziku, pri čemu su dobili mogućnost normalnog obrazovanja, stručnog usavršavanja i zadovoljavajućeg kvaliteta života. Kohlearni implant nije čudo, ali omogućava da se čudo desi – zaključuje profesor Dankuc.
