Sve više je novih dokaza o oštećenju organizma usled covid 19 Foto: Shutterstock
Tragove virusa SARS-CoV-2 u mozgu ljudi obolelih od covid 19 naučnici do sada nisu pronašli, međutim, primećeno je oštećenje krvnih sudova, što pokazuju i najnovije naučne studije. Istraživanja su pokazala oštećenje krvnih sudova izazvano upalnim odgovorom tela u post mortem (nakon smrti) mozgu pacijenata koji su imali pozitivan test na korona virus, što ukazuje da virus može indirektno da napadne organ.
Za infekciju covid 19 u početku je bilo karakteristična visoka temperatura, upala grla, kašalj i dispneja, kao i sve manifestacije respiratorne bolesti. Međutim, kako je vreme prolazilo od početka pandemije, zabeležen je spektar drugih kliničkih manifestacija, uključujući glavobolje, bolove u stomaku, dijareju i gubitak ukusa i mirisa. Istraživači danas imaju i dokaze da novi korona virus oštećuje srce, stvara krvne ugruške i izaziva gastrointestinalne probleme. Iako je pandemija nesrazmerno uticala na starije osobe i ljude sa postojećim zdravstvenim problemima, pokazalo se da ni mlađi odrasli nisu ostali imuni.
Dosadašnja naučna istraživanja pokazala su da su mlađe odrasle osobe obolele od korona virusa ispoljavale više neuroloških simptoma, uključujući mentalnu konfuziju, glavobolju, vrtoglavicu, nekoordinirane pokrete mišića, napade i porast rizika od moždanog udara. Po rečima stručnjaka, ovo je samo nekoliko primera koliko smo naučili i koliko tek treba da otkrivamo kako bismo u potpunosti razumeli virus SARS-CoV-2. Nova istraživanja sada pokazuju da virus, takođe, može da izazove povredu moždanih sudova, a autori ove studije su svoja otkrića objavili u stručnom medicinskom časopisu sopisu New England Journal of Medicine.
Studiju su sproveli istraživači iz Nacionalnog instituta za neurološke poremećaje i moždani udar (NINDS) u Bethesdi i drugih institucija širom Sjedinjenih Američkih Država. Ispitivali su post mortem uzorke moždanog tkiva 16 pacijenata u Njujorku i 3 pacijenta u gradu Ajova koji su umrli između marta i jula 2020. godine, a bili su pozitivni na covid 19 pre ili posle smrti. Pacijenti su bili starosne dobi od 5 do 73 godine, a njihova medicinska istorija obično je pokazivala već postojeća zdravstvena stanja i probleme kao što su gojaznost, bolesti srca ili visok krvni pritisak i dijabetes. Pre smrti, lečenje je uglavnom bilo usmereno na respiratorne infekcije, a samo dva pacijenta su imala delirijum.
Istraživači su, takođe, koristili snimke magnetne rezonance za otkrivanje bilo kakvih abnormalnosti u moždanom tkivu. Analizirano je i područje mozga koje obuhvata čulo mirisa, jer je poznato da je gubitak mirisa jedan od prvih simptoma covid 19. Još jedna regija mozga koju su ispitivali bila je moždano stablo, zadnji deo mozga koji ga povezuje sa kičmenom moždinom, inače presudno za život ljudi, a koje reguliše navike spavanja i ishrane i kontroliše rad srca i brzinu disanja. Da bi procenili relevantna moždana tkiva, istraživači su koristili metod bojenja imunohistohemija, koji omogućava vizualizaciju proteina u ćelijama i tkivima.
Za detaljnu analizu korišćeni su snimci magnetne rezonance Foto: Shutterstock
Od 19 uzoraka moždanog tkiva, 13 je snimljeno i 10 je pokazalo moždane anomalije. Dalja analiza pokazala je oštećenje krvnih sudova. Kod 9 pacijenata prisustvo lezija ukazivalo je da je reč o povredi i curenju moždanih sudova. Takođe je bilo znakova da u mozgu curi protein krvi koji se zove fibrinogen. Autori studije naglašavaju da je ovo dokaz upale koja nastaje prekomernim delovanjem imunološkog sistema u borbi protiv infekcije. Kod 10 pacijenata, snimci magnetne rezonance pokazale su hipointenzitet koji odgovara zagušenim krvnim sudovima i akumulaciju fibrinogena oko tog područja. Naučnici su naveli da ovi rezultati istraživanja ukazuju da bi ovaj proces mogao da bude uzrokovan upalnim odgovorom tela na virus.
Zanimljivo je da virus SARS-CoV-2 nije pronađen ni u jednom moždanom tkivu pacijenata. Međutim, autori ističu da ne postoji način da se sazna da li je virus bio prisutan u nekom trenutku. Naveli su da postoji mogućnost da je virus očišćen do trenutka smrti ili da je broj virusnih kopija bio ispod nivoa koji se može otkriti u njihovim testovima. Kada su pažljivije pogledali tačke oštećenja, istraživači su otkrili da su imune ćelije, poput T ćelija, prisutne oko mozga, što dodatno podržava dokaze o upalnom odgovoru u mozgu.
– Bili smo potpuno iznenađeni. Prvobitno smo očekivali oštećenje uzrokovano nedostatkom kiseonika. Umesto toga, videli smo multifokalna područja oštećenja koja su obično povezana sa moždanim udarima i neuroinflamatornim bolestima – objasnio je dr Avindra Nath, klinički direktor u Nacionalnom institutu za zdravlje i viši autor studije.
Buduća istraživanja – kako covid 19 šteti krvnim sudovima mozga
Budući da korona virus nije otkriven u moždanom tkivu preminulih pacijenata, autori studije kažu da je prerano reći da li postoji veza između neuroloških efekata povezanih sa covid 19 i oštećenja krvnih sudova uočenih u ovoj studiji. S tim u vezi najavili su da u budućnosti planiraju da prouče kako covid 19 šteti krvnim sudovima mozga i da li to proizvodi neke kratkoročne i dugoročne simptome koje se uočavaju kod pacijenata.