Statistički podaci o raku u Evropi donose optimistične vesti: u periodu između 1989. i 2025. godine, u Evropskoj uniji sprečeno je gotovo 7 miliona smrti, među kojima je život sačuvan za više od 373.000 obolelih od raka dojke.
Ovo su rezultati nedavne studije koju je objavio časopis Annals of Oncology, a istraživački tim predvodio je Carlo La Vecchia sa Univerziteta u Milanu. Korišćenjem podataka iz različitih međunarodnih baza podataka, istraživači su ažurirali procene o smrtnosti i incidenciji raka u EU, fokusirajući se na pet najvećih zemalja – Francusku, Nemačku, Italiju, Poljsku i Španiju – kao i Veliku Britaniju, sa posebnim akcentom na podatke o raku dojke.
Pozitivni trendovi, ali i nejednakosti
Aktuelni podaci ukazuju na pad stope smrtnosti od raka kod oba pola i u svim istraživanim zemljama u poslednjih 15 godina, što je prvenstveno rezultat povećane stope prestanka pušenja. Međutim, broj smrtnih slučajeva od raka nije opao zbog starenja stanovništva. Takođe, i dalje postoje velike razlike u smrtnosti od raka među zemljama.
– Predviđanje broja i trendova smrtnosti od raka važno je za procenu opterećenja bolesti i pruža uvid u uticaj prevencije, programa za rano otkrivanje i napretka u lečenju raka, objasnili su autori studije.
Novi podaci o smrtnosti i optimizam za budućnost
Prema procenama La Vecchie i njegovih kolega, u EU će do 2025. godine biti registrovano 1.280.000 smrtnih slučajeva od raka, sa stopama standardizovanim prema starosti od 120,9 na 100.000 muškaraca (pad od 3,5% u odnosu na 2020. godinu) i 79,1 na 100.000 žena (pad od 1,2%). U Velikoj Britaniji, predviđa se 173.000 smrtnih slučajeva, sa stopama standardizovanim prema starosti od 101,2 na 100.000 muškaraca (pad od 10,1%) i 82,1 na 100.000 žena (pad od 6,3%).
Dr Massimo Di Maio, direktor Medicinske onkologije u bolnici „Città della Salute e della Scienza“ u Torinu, istakao je:
– Novi podaci o smrtnosti od raka donose ohrabrujuće vesti: stope smrtnosti i dalje opadaju. U 2025. godini, uzimajući u obzir starenje populacije, očekuje se da će broj smrtnih slučajeva biti manji nego ranijih godina. Ovaj pozitivan trend rezultat je brojnih faktora, uključujući prevenciju, programe za rano otkrivanje i napredak u lečenju, koji imaju različit uticaj zavisno od vrste raka.
I dalje postoje izazovi
Iako su vesti o opštem smanjenju smrtnih slučajeva od raka pozitivne, postoje i oblasti koje zahtevaju dodatnu pažnju. Dr Di Maio je naglasio da rak pankreasa, za koji faktori rizika poput gojaznosti postaju sve veći, i dalje nema efikasne alatke za sekundarnu prevenciju i lečenje. Takođe, zabrinjavajući trendovi zabeleženi su kod tumora povezanih sa pušenjem, poput raka pluća i bešike kod žena, što je rezultat širenja pušačkih navika među ženskom populacijom.
– Podaci o „ spašenim životima” su ohrabrujući, ali mogli bismo učiniti mnogo više – rekao je Di Maio, ističući tri ključna područja: primarnu prevenciju kroz poboljšanje životnih navika, sekundarnu prevenciju uz bolje dostupne i primenjene programe za rano otkrivanje, i napredak u terapijama. Pored napredaka u istraživanjima, ključno je obezbediti pravovremen pristup novim terapijama za sve pacijente.
– Pošto mnogi napreci u terapijama zavise od optimalne dostupnosti različitih tretmana (hirurgija, neoadjuvantne i adjuvantne terapije), najbolji rezultati se postižu uz osiguranje pravovremenih multidisciplinarnih razgovora za sve pacijente – zaključio je Di Maio.
Stanje u Srbiji
U Srbiji, rak predstavlja jedan od najznačajnijih zdravstvenih izazova, sa visokim stopama obolevanja i smrtnosti. Prema podacima za 2022. godinu, registrovano je 41.578 novoobolelih od malignih tumora, dok je 19.350 osoba preminulo zbog ovih bolesti.
Najčešći oblici raka:
Muškarci: Najveći broj obolelih muškaraca ima rak pluća i bronha, zatim rak debelog creva i prostate.
Žene: Kod žena, najčešći su rak dojke, pluća i bronha, debelog creva, grlića materice i materice.
Regionalne razlike:
Stope obolevanja i smrtnosti variraju među različitim delovima zemlje. Najviše stope obolevanja kod muškaraca zabeležene su u Severnobačkoj i Zapadnobačkoj oblasti, dok su kod žena najviše u Zapadnobačkoj i Severnobanatskoj oblasti. S druge strane, najniže stope obolevanja kod muškaraca su u Raškoj i Topličkoj oblasti, a kod žena u Mačvanskoj i Topličkoj oblasti.
Uporedni pokazatelji:
Srbija se svrstava među zemlje sa visokim rizikom smrtnosti od malignih bolesti u Evropi, zauzimajući drugo mesto odmah posle Mađarske. Procenjene stope obolevanja su niže kod muškaraca nego kod žena, dok su žene u Srbiji, odmah posle žena u Mađarskoj, u visokom riziku umiranja od svih malignih tumora, osim kože.
Ovi podaci ukazuju na potrebu za unapređenjem preventivnih programa, ranom dijagnostikom i dostupnošću savremenih terapija kako bi se smanjile stope obolevanja i smrtnosti od raka u Srbiji.
