Ataksija je stanje kada čovek ima problema sa koordinacijom rada mišića, što dovodi do nezgodnih, nezgrapnih ili nespretnih pokreta. To je mogući simptom sa širokim spektrom stanja ili okolnosti, ili može biti samostalno stanje. U zavisnosti od toga zašto se dešava, ponekad je moguće lečiti ili preokrenuti efekte ataksije.
Šta je ataksija i da li je to simptom neke bolesti?
Ataksija je kada neko ima problema sa koordinacijom, zbog čega se kreće na nesiguran, nezgodan ili čak nespretan način. Obično je znak problema sa delom mozga, ušima ili drugim delovima nervnog sistema. Ataksija se može odnositi na grupu bolesti ili simptom određenih bolesti. Kao simptom, ataksija je izuzetno česta, ali retko se javlja kao samostalna, izolovana pojava i to obično samo kod određenih genetskih stanja i bolesti.
Tri glavne vrste ataksije
Postoje tri glavne vrste ataksije, koje se dešavaju na različite načine:
Cerebelarna taksija: Ova vrsta ataksije se dešava zbog problema u malom mozgu, delu mozga koji upravlja načinom na koji njegovi različiti delovi funkcionišu zajedno.
Senzorna ataksija: Telo ima ugrađeno „samopozicionirano“ čulo, koje omogućava mozgu da prati gde se nalazi svaki deo tela. Primer ovoga je kako znate gde su vam ruke i stopala, čak i ako ih ne vidite (kao sa zatvorenim očima ili u mračnoj prostoriji). Senzorna ataksija remeti čulo za samopozicioniranje.
Vestibularna ataksija: Ovaj tip uključuje problem sa unutrašnjim uhm kao delom osećaja za ravnotežu. Budući da je osećaj ravnoteže poremećen, teško je koordinirati kako se čovek kreće.
Koji su najčešći uzroci ataksije?
S obzirom na to da postoje različite vrste ataksije, isto tako je i mnogo različitih mogućih uzroka, koje stručnjaci grupišu u sledeće kategorije:
Stečeni uzroci ataksije. Ovo su stanja koja se razvijaju ili uzroci koji utiču na osobu u nekom trenutku života. Neki od ovih uzroka su privremeni ili reverzibilni.
Nasleđeni uzroci. Ovo su genetska stanja, što znači da ih nasleđujete od jednog ili oba roditelja.
Sporadični uzroci. Ova stanja se dešavaju zbog spontanih mutacija DNK, koje se dešavaju nasumično, dok se fetus razvija u materici. Ove mutacije ne potiču ni od jednog od roditelja i simptomi se mogu pojaviti kod odrslog čoveka. Stručnjaci koriste i drugi izraz – „idiopatski“ uzroci ataksije, kada ne mogu da identifikuju uzrok.
Ataksija može da bude i izazvana
Neki primeri stanja ili okolnosti koje mogu da izazovu ataksiju su:
- Alkoholna intoksikacija (pijanstvo)
- Tumori mozga (ili drugi oblici raka)
- Celijakija
- Urođeni poremećaji (stanja koja se dobiju pri rođenju, kao što je Chiari malformacija)
- Potres mozga i traumatske povrede mozga
- Degenerativna stanja mozga poput Parkinsonove bolesti
- Lekovi (posebno lekovi za epilepsiju i depresiju)
- Umor i stres
- Genetski poremećaji (stanja koja se dobijaju pri rođenju koja se nasleđuju od jednog ili oba roditelja, kao što su Fridrajhova ataksija, ataksija-telangiektazija, Niman-Pikova bolest, Vilsonova bolest…)
- Supstance kao što su toluen, benzin, lepak, sprej boje ili drugi inhalanti
- Imunološka i inflamatorna stanja (kao što je multipla skleroza)
- Infekcije (mogu se desiti zbog bakterija, virusa, parazita i gljivica)
- Radijaciona bolest
- Moždani udar i prolazni ishemijski napadi
- Toksična izloženost hemikalijama, metalima ili supstancama kao što je živa
- Nedovoljna aktivnost štitne žlezde (hipotireoza)
- Nedostaci vitamina i problemi u ishrani (kao što je nizak nivo vitamina B12).
