Kompleksni regionalni sindrom bola (CRPS) oblik je hroničnog bola koji obično pogađa ruku ili nogu. Kompleksni regionalni sindrom bola(CRPS), kod nas više poznat kao Sudekovo oboljenje, obično se razvija nakon povrede, operacije, moždanog ili srčanog udara. Bol nije proporcionalan težini početne povrede. CRPS je neuobičajen i njegov uzrok nije jasno shvaćen. Lečenje je najefikasnije kada se započne rano. U takvim slučajevima moguće je poboljšanje, pa čak i remisija.
Simptomi kompleksnog regionalnog sindroma bola
Znaci i simptomi CRPS-a uključuju:
- neprekidni bol koji peče ili pulsira, obično u ruci, nozi, šaci ili stopalu
- osetljivost na dodir ili hladnoću
- oticanje bolnog područja
- promene u temperaturi kože – naizmenično znojenje i hladnoća
- promene u boji kože, u rasponu od bele do crvene ili plave
- promene u teksturi kože, koja može postati nežna, tanka ili sjajna u zahvaćenom području
- promene u rastu kose i noktiju
- ukočenost zglobova, otok i oštećenje
- grčevi mišića, tremor i slabost (atrofija)
- smanjena sposobnost pomeranja zahvaćenog dela tela
Simptomi se mogu menjati tokom vremena i varirati od osobe do osobe. Obično se prvi javljaju bol, otok, crvenilo, primetne promene temperature i preosetljivost (posebno na hladnoću i dodir). Vremenom, zahvaćeni deo tela može postati hladan i bled. Može da dođe do promena kože i noktiju, kao i do nastanka grčeva mišića i zatezanja. Kada dođe do ovih promena, stanje je često nepovratno.
CRPS se povremeno može širiti od svog izvora do drugih delova tela, kao što je suprotni ekstremitet.
Kod nekih ljudi znaci i simptomi CRPS-a nestaju sami, dok kod drugih mogu da traju mesecima pa čak i godinama. Lečenje će verovatno biti najefikasnije kada se započne rano u toku bolesti.
Ako osećamo konstantan, jak bol koji u ekstremitetu i i njegovo dodirivanje ili pomeranje čini nepodnošljivim, obratite se svom lekaru da bi utvrdio uzrok. Izuzetno je važno da se rano počne sa lečenjem CRPS.
Uzroci nastanka CRPS
Uzrok CRPS-a nije u potpunosti shvaćen. Smatra se da je uzrokovano povredom ili razlikom u perifernom i centralnom nervnom sistemu. CRPS se obično javlja kao rezultat traume ili povrede.
CRPS se javlja u dva tipa, sa sličnim znacima i simptomima, ali različitim uzrocima:
- Tip 1. Takođe poznat kao refleksna simpatička distrofija (RSD), ovaj tip se javlja nakon bolesti ili povrede koja nije direktno oštetila nerve u zahvaćenom ekstremitetu. Oko 90 odsto ljudi sa CRPS-om ima tip 1.
- Tip 2. Nekada se pominje kao kauzalgija, ovaj tip ima simptome slične onima kod tipa 1. Ali CRPS tipa 2 javlja se nakon izražene povrede nerva.
Mnogi slučajevi CRPS-a javljaju se nakon snažne traume ruke ili noge. To može uključivati povredu ili prelom.
Druge veće i manje traume – kao što su operacije, srčani udari, infekcije, pa čak i uganuće gležnjeva – takođe mogu dovesti do CRPS-a.
Nije dobro shvaćeno zašto ove povrede mogu da izazovu CRPS. Svako ko ima neku od ovih povreda neće dobiti CRPS. Ovo može biti zbog interakcije između centralnog i perifernog nervnog sistema koja nije tipična i različitih inflamatornih odgovora.
Komplikacije CRPS
Ako se CRPS rano ne dijagnostikuje i ne leči, bolest može napredovati u znake i simptome koji mogu više da nas onemogućavaju.
- Gubitak tkiva (atrofija). Stanje sa kožom, kostima i mišićima može početi da se pogoršava i ni mogu da počnu da slabe ako izbegavamo ili imamo problema da pomeramo ruku ili nogu zbog bola ili ukočenosti.
- Zatezanje mišića (kontraktura). Takođe možemo osetiti zatezanje mišića. Ovo može dovesti do stanja u kojem se šaka i prsti ili stopalo i nožni prsti skupljaju u fiksni položaj.
Prevencija od razvoja CRPS
Ovi može pomoći da se smanji rizik od razvoja CRPS-a:
- Uzimanje vitamina C nakon preloma zgloba. Studije su pokazale da ljudi koji uzimaju visoku dozu vitamina C nakon preloma zgloba mogu imati manji rizik od CRPS za razliku od onih koji nisu uzimali vitamin C.
- Rana mobilizacija nakon moždanog udara. Neka istraživanja sugerišu da ljudi koji ustaju iz kreveta i šetaju ubrzo nakon moždanog udara (rana mobilizacija) smanjuju rizik od razvoja CRPS.
