Nakon oštećenja srčanog mišića i pogoršanja srčane insuficijencije, oslobađaju se ekstracelularne vezikule Foto: Shutterstock
Bolesti srca dovode do lučenja faktora koji podstiču razvoja rak – sitnih čestica umotanih u jednostavnu membranu, koju luče sve ćelije. Istraživači sa Tel Aviv University i iz Leviev Cardiothoracic and Vascular Center u Sheba Medical Center pronašli su mehanizam odgovoran za povećanje rizika od razvoja karcinoma kod pacijenata sa srčanim oboljenjima – male ekstracelularne mehuriće, ili vezikule (sEVs), koje izlučuje bolesno srce kako bi se izlečilo, ispuštaju se u krvotok i podstiču rast ćelija raka u celom telu. Nalazi studije objavljeni su u časopisu Circulation.
Istraživači procenjuju da bi ovo otkriće moglo da poboljša protokole za lečenje srčanih bolesti. Istraživanje je sprovedeno pod vođstvom profesora Jonathana Leora sa Neufeld Cardiac Research Institute, Faculty of Medical & Health Sciences na Tel Aviv University i sa Taman Institute u Sheba Leviev Center, kao i njegovog studenta i istraživača Tal Callera.
– U 2013. izraelski kardiolog Tal Hasin je po prvi put pokazao da postoji veza između srčane insuficijencije i raka. Pacijenti sa srčanim oboljenjima su pod većim rizikom od razvoja raka, a budući da su srčane bolesti već vodeći uzrok smrti, to znači da su mnogi ljudi u opasnosti – navodi Caller i dodaje:
– Naše istraživanje otkrilo je da bolesno srce luči faktore koji podstiču rak, a koje smo identifikovali kao male ekstracelularne vezikule. To su sitne čestice umotane u jednostavnu membranu, koju luče sve ćelije, ali zbog oštećenja srca, ovi vezikuli se oslobađaju u većim količinama i sadrže faktore koji se odnose na upalu, zarastanje, rast, stvaranje novih krvnih sudova i promene u imunološkom sistemu.
Ove vezikule se, kako pojašnja va Caller, kreću kroz cirkulatorni sistem i na kraju stižu do tumora ili predkanceroznog tkiva.
– Nakon oštećenja srčanog mišića i pogoršanja srčane insuficijencije, oslobađaju se ekstracelularne vezikule koje sadrže faktore rasta i male molekule nukleinske kiseline koji podstiču ćelijsku deobu. Ekstracelularne vezikule doprinose zarastanju oštećenog srčanog tkiva. Međutim, oslobođeni iz oštećenog srca, te vezikule se kreću unutar cirkulatornog sistema tela, na kraju ciljajući na kancerogene izrasline – ističe Caller.
Profesor Jonathan Leor naglašava da su predložene mnoge teorije kako bi objasnile povećan rizik od raka kod srčanih pacijenata.
– Sve te teorije pošle su od zajedničkih faktora rizika kao što su pušenje, dijabetes i gojaznost, a završile su sa jednim proteinom ili molekulom. Pokazali smo po prvi put da bolesno srce luči ekstracelularne vezikule koje sadrže hiljade različitih faktora rasta. Ovi mehurići direktno podstiču rast određenih tumora i takođe moduliraju imuni sistem, čineći telo ranjivijim na rast tumora – navodi profesor Leor.
Kako bi testirali svoju hipotezu, istraživači su sprečili formiranje ekstracelularne vezikule u telu laboratorijskih životinja sa srčanim oboljenjima i otkrili da se rizik od raka smanjio zajedno sa stopiranjem proizvodnje vezikula. Međutim, ovo nije održiva terapijska opcija jer inhibicija proizvodnje vezikula izaziva ozbiljne neželjene efekte.
– Kada sistemski sprečite formiranje ekstracelularne vezikule manje su šanse za ravoj raka, ali, usput se izaziva kolateralna šteta. Zato smo pokušali drugačiju strategiju – lečite srce pacijenta kako biste smanjili oštećenje srčanog tkiva tako da luči manje ekstracelularnih vezikula. Koristili smo spironolakton, koji je dobro poznat, stari i efikasan lek koji se koristi za lečenje srčane insuficijencije. Lečili smo životinje spironolaktonom u vrlo ranoj fazi bolesti i otkrili da srce luči 30 odsto manje vezikula a i kancerogeni tumori su rasli sporije. Naš eksperiment pokazuje da je moguće intervenisati u srčanim oboljenjima na način koji smanjuje rizik od raka kod srčanih pacijenata – pojašnjava profesor Leor.