Kada dođe do blokade ili suženja jedne od tri glavne arterije koje prokrvljuju creva, kod nekih ljudi može se razviti mezenterična ishemija. Slabo snabdevanje creva krvlju ili potpuni prekid dotoka je hitno medicinsko stanje, koje zahteva intervenciju stručnjaka.
Zašto nastaje mezenterična ishemija i koje osobe su u većem riziku
Mezenterična ishemija glavne crevne arterije najčešće se razvija kod osoba koje već imaju aterosklerotične promene, odnosno, arterija koja je zadužena za snabdevanje creva krvlju već ima otvrdnuće.
Do ovog stanja može da da dođe i usled pojave krvnog ugruška, koji naglo i iznenada blokira protok krvi kroz mezenteričnu arteriju. Tada se naziva embolus. Krvni ugrušci (trombovi) obično dolaze (pokreću se ) iz srca ili aorte. Češći su osoba sa poremećajima srčanog ritma, posebno onih kojima je dijagnostikovana atrijalna fibrilacija. Dominantni simptom je iznenadni bol u stomaku a ponekad su to krvave stolice. Važno je znati da nedostatak krvi sa dovoljnom količinom kiseonika može nepovratno da ošteti creva i da u retkim slučajevima ugrozi život.
U velikom riziku su još:
- pušači
- hipertoničari (osobe sa hroničnom hipertenzijom)
- pacijenti sa povišenim nivoom holesterola
- osobe sa problemima koagulacije.
Ostali faktori rizika: Mezenterična ishemija pogađa i osobe sa dijabetesom
Odtali faktori za mezenteričnu ishemiju uključuju:
- koronarnu arterijsku bolest
- dijabetes
- otkazivanje srca
- nedavnu operaciju
- bolest perifernih arterija
- kontinuirana upotreba duvana (nekadašnji ili aktivni pušači).
Mezenterična ishemija: Koji simptomi ukazuju na ovo stanje
Simptomi se razlikuju u odnosu na to da li se radi o hroničnoj mezenteričnoj ishemiji ili oblika izazvanog krvnim ugruškom.
Znaci koji ukazuju na hroničnu mezenteričnu ishemiju su:
- bol u stomaku nakon obroka
- nadimanje
- dijareja.
Kada je uzrok tromb, zajednički simptomi su iznenadni bol u stomaku i dijareja, ali se uz njih javljaju mučnina i povraćanje.
Tok bolesti: Da li je mezenterična ishemija uvek fatalna?
Mezenterična ishemija obično se razvija se u tri faze, i to:
- hiperaktivna faza (simptomi su jak bol u stomaku i krvava stolica; veliki broj pacijenata ne ide dalje od ove faze, ukoliko nema komorbiditeta)
- paralitična faza (bol u stomaku se širi i na druge delove stomaka, postaje palpatorno bolno osetljiv, javlja se otok, pokretljivost creva se smanjuje, stolice izostaju)
- faza šoka (sadržaj počinje da se eliminiše kroz oštećenu sluzokožu creva; dolazi do stanja šoka, metaboličke acidoze, dehidratacije, pada krvnog pritiska, konfuzije, ubrzanog rada srca – stanje je potencijalno kritično i životno ugrožavajuće).
Dijagnostika i lečenje
Lekar dijagnostikuje mezenteričnu ishemiju na osnovu kombinacije fizičkog pregleda, laboratorijskih testova i snimanja. Međutim, ovo stanje je obično teško dijagnostikovati u ranim fazama. Dodatni izazov za struku je to što mnoge osobe sa ovim stanjem nisu komunikativne zbog velikih bolova, pa je i anamnezu ponekad teško uzeti, što je neophodno.
Jedan od najvidljivijih znakova je nadimanje u predelu stomaka, a neki ljudi će naglo gubiti na težini. Mnogi će zbog nepodnošljivog bola instinktivno zauzimati položaj fetusa. Fizički pregledi možda neće pokazati da je ovo stanje uznapredovalo, što je otežavajuća okolnost.
Analizama će se tražiti promene u krvnim parametrima, posebno količina kiseonika u njoj (saturacija) i sposobnost zgrušavanja krvi, kao i prisustvo infekcije ili oštećenja ćelija (opasnost od sepse). Od dodatnih dijagnostičkih metoda koriste se ultrazvuk, angiografija i endoskopija.
Mezenterična ishemija je izlečiva i reverzibilna kada se otkrije dovoljno rano da može da se primeni adekvatna terapija. Prvi prioritet je uvek obnoviti cirkulaciju što je brže moguće. Nakon obnavljanja protoka krvi, sledeći prioritet je provera ima li oštećenog ili nekrotizovanog tkiva. U slučajevima kada su delovi creva nekrotizovani jer nisu imali dovoljan protok krvi, uklanjanje tih delova je jedini način da se spreče komplikacije opasne po život.
