Foto: Promo
Dragana Milanović, pacijentkinja iz Pančeva i prof. dr Ana Vidović i Foto: Promo
Akutna mijelodna leukemija, jedna je od najmalignijih bolesti kod ljudi, od koje godišnje u Srbiji oboli oko 150 pacijenata. Ova retka bolest javlja se u svim uzrastima, a učestalost raste sa starošću.
Akutne leukemije se mogu manifestovati nespecifično-visokom temperaturom, obilnim znojenjem i lošim opštim stanjem. Leukemijske ćelije invazijom koštane srži potiskuju normalne elemente koštane srži što dovodi do anemije, infekcija i krvarenja. Kod nekih pacijenata javlja se uvećanje limfnih čvorova, jetre i slezine. Najupečatljiviji simptom je ipak pojava znakova krvarenja po koži u vidu sitnih crvenih tačkica, modrica, ali i krvarenja iz desni, produžena menstrualna krvarenja kod žena.Kako bi podigli svest o ovoj izuzetno teškoj bolesti, pogotovu u vreme kovid epidemije, Aktiv za akutne leukemije Srpskog lekarskog društva organizovao je edukativnu online konferenciju o akutnoj mijeloidnoj leukemiji „K’o padanje kiše“.
– Akutne leukemije ili rak krvi predstavljaju maligne bolesti ćelija krvi i koštane srži. Postoje dva osnovna tipa ove bolesti: akutna mijeloidna i akutna limfoblastna leukemija. Odlikuje ih nekontrolisano umnožavanje nezrelih ćelija limfoidne ili mijeloidne loze, povećanje broja belih krvnih zrnaca u krvi i u organima i veoma brzo napredovanje. Tačan uzrok nastanka leukemija je zasada nepoznat. Neki faktori kao što su jonizujuće zračenje, organski rastvarači, pesticidi, neki virusi i prethodna primena citostatika u lečenju drugih maligniteta mogu da oštete naš nasledni materijal, odnosno DNK i pokrenu nastanak leukemije – objasnila je na edukativnoj konferenciji prof. dr Ana Vidović, načelnica odeljenja Akutne leukemije 2 na Klinici za hematologiju u Kliničkom centru Srbije.
U dijagnostici i lečenju akutne mijelodne leukemije, nastavlja dr Vidović, neophodan je timski rad lekara. Stručnjaci se u dijagnostici ove bolesti rukovode međunarodnim preporukama koje podrazumevaju iidentifikovanje genskih mutacija. Molekularno-genetske karakteristike su najvažniji prognostički faktor na osnovu kojih se akutne leukemije svrstavaju u grupu dobre, srednje ili loše prognoze.
Od toga zavisi i lečenje pacijenata. Smernice za dijagnostiku i lečenje akutne mijelodne leukemije preporučuju genetsko testiranje radi identifikovanja mutacija gena. Međutim, pored hemoterapije pacijentima u Srbiji, koji boluju od akutne mijelodne leukemije, u ovom trenutku nisu na raspolaganju inovativni lekovi, koji su registrovani u svetu.
– Osnova lečenja je hemioterapija, odnosno kombinacija citostatika u trajanju od najmanje šest meseci, koja se nije menjala unazad četrdesetak godina, tačnije od 1973. godine. Cilj početnog lečenja je normalizacija krvne slike i koštane srži što se naziva remisija. Remisija se postiže kod oko 75 odsto mlađih pacijenata i kod 40 – 50 odsto starijih od 50 godina – navodi dr Vidović.
Kod pacijenata u remisiji, lečenje se nastavlja „učvršćujućom“ hemioterapijom da bi se smanjio rizik od povratka bolesti.
– Kod bolesnika sa visokorizičnom leukemijom jedini način zaustavljanja bolesti jeste transplantacija matične ćelije hematopoeze od podudarnog srodnog ili nesrodnog davaoca (alogena transplantacija). Ipak, budućnost lečenja akutne mijeloidne leukemije i svih maligniteta je u ciljanoj, target terapiji. To suspecijalni medikamenti koji utiču na određene tokove u ćelijskom ciklusu, odnosno ciljano deluju isključivo na maligne ćelije. Kod trećine pacijenata, kod kojih je ustanovljen marker loše prognoze, u lečenje se, pored hemoterapije, mora uključiti i ciljana terapija. Bez toga, pacijent ima malu šansu za dugotrajno preživljavanje, čak i sa transplantacijom koštne srži – ističe prof. drVidović.
S obzirom na to je kovid epidemija u jeku, doktorka objašnjava da Klinika za hematologiju kao i još neke Klinike i Instituti gde se leče bolesnici sa različitim malignitetima, nisu u kovid sistemu. Zbog toga svakom bolesniku se radi pre prijema brzi antigeni teksti ako je on negativan, pacijent se prima na Kliniku, a ukoliko je pozitivan radi se PCR analiza. Pozitivni bolesnici se dalje prevode u kovid bolnicu. Ovakvom organizacijom, napominje doktorka, uz pojavu sporadičnih bolesnika pozitivnih na covid 19 uspeli suda na vreme primajui lečeove teške bolesnike.
Na edukativnoj tribini govorila je i Dragana Milanović(40) iz Pančeva, jedan je od mlađih pacijentkinja kojoj je postavljena dijagnoza ove retke bolesti. Pre četiri godine leukemija ju je zatekla u punom zdravlju.
– Leukemija je bolest koja dolazi izuzetno tiho, brzo i učinila me je potpuno nemoćnom. Simptomi kao što su umor, modrice koje ne prolaze, krvarenja (desni, hemoroidi, menstrualna krvarenja), rane koje ne zarastaju, bol u stomaku, zamor, teško disanje treba da budu signal za obraćanje lekaru ili bar za jednu analizu krvi. Za vreme bolničkog lečenja mi je bilo nekad manje, nekad jako teško fizički. U meni se vodila velika psihička borba zbog svega kroz šta prolazim, ali i zbog toga što sam bila svedok onoga kroz šta drugi prolaze – priča Dragana.
Slušala je i savete i preporuke, bila odgovorna i verovala da će preživeti. Sada posle svega znam, da su u našoj zemlji za savremeno lečenje ove retke bolesti, pored inovativnih lekova potrebni ispecifični smeštajni uslovi za pacijente. Prevashodno mislim na sterilne sobe, jer boravak pacijenta u takvoj sobi drastično povećava šansu za oporavak, jer se tako mogućnost infekcije svodi na minimum. Uvođenjem inovativne terapije drastično bi se poboljšao kvalitet lečenja, ali bi se i smanjila stopa smrtnosti naših pacijenta – kaže Dragana.