Rak žučne kese nastaje kada maligne ćelije počnu da rastu u žučnoj kesi – organu u obliku kruške, koji se nalazi ispod jetre, u gornjem delu stomaka. Ovaj karcinom iz žučne kese može da se proširi na druge delove tela, može da metastazira, a stope preživljavanja sve su niže što je rak u poodmaklijoj fazi. Nije nasledan, i ponekad se otkrije kada lekar prvo dijagnostikuje kamen u žuči.
Kako nastaje rak žučne kese i kako se širi?
Rak žučne kese počinje da se razvija u sloju sluzokože i kreće dalje da se širi i izlazi van napolje, van kese. Vrlo često se ovaj karcinom otkrije prilikom operacije nekog drugog organa ili se ne otkrije sve dok ne napreduje do kasne faze, veoma teške za lečenje. Spoljašnja strana žučne kese sastoji se od četiri sloja tkiva:
- Unutrašnji sloj (sluzokožni sloj)
- Mišićni sloj
- Sloj vezivnog tkiva
- Spoljašnji sloj (serozni sloj).
Karcinom žučne kese može da se širi na nekoliko načina:
- kroz tkivo – kada rak počne da se širi u obližnja područja
- kroz limfni sistem – kada prolazi kroz limfne sudove u druga područja
- kroz krv – rak putuje kroz krvne sudove u druga područja.
Karcinomi su u praksi nazivaju po mestu gde su počeli da se razvijaju, pa tako ako imate rak u jetri a koji se proširio i u jetru dospeo iz žučne kese, to se zove metastatski rak žučne kese.
Po kojim simptomima se prepoznaje rak žučne kese?
Karcinom žučne kese je teško otkriti u ranoj fazi zato što nema očiglednih simptoma i zato što, kada se simptomi pojave, oni su vrlo slični onima kod drugih, manje ozbiljnih stanja. Pored toga, lokacija žučne kese prilično otežava pronalaženje raka. Ali, ovo su neki od simptoma koji mogu da budu znaci raka žučne kese:
- Žutica (požutela koža i požutele beline očiju)
- Bol iznad stomaka
- Temperatura
- Mučnina i povraćanje
- Nadimanje
- Kvržice u stomaku
- Bol u stomaku.
Da li je karcinom žučne kese fatalan i koja je stopa preživljavanja?
Rak žučne kese obično se ne otkrije sve dok ne dođe do kasne faze. Studije su otkrile da je 43 odsto karcinoma žučne kese dijagnostikovano nakon što se rak proširio na obližnje organe ili limfne čvorove, a 42 procenata otkriveno je tek što se karcinom proširio na udaljene organe ili limfne čvorove. S obzirom na to da se rak žučne kese otkrije kasno, nakon što se proširi na druge delove tela, to znači da može da bude smrtonosan.
Ko najverovatnije može da dobije karcinom žučne kese?
Žene su sklonije razvoju raka žučne kese nego muškarci, ali, veća verovatnoća da neko dobije ovaj karcinom je i ako:
- puši
- je bio izložen hemikalijama koje se koriste u tekstilnoj i gumarskoj industriji
- ima primarni sklerozirajući holangitis (PSC)
- ima ciste u zajedničkom žučnom kanalu
- su stariji od 65 godina ( u stvari, prosečna starost dijagnoze je 72 godine)
- je gojazan
- ima polipe žučne kese, upale i/ili infekcije
- je zaražen salmonelom
- jede nezdravu hranu.
Stručnjaci navode da ako neko dobije kamen u žuči, to ne znači da će dobiti rak žučne kese, ali povećava rizik.
Koje faze raka žučne kese se razlikuju ?
Jedna od najvećih briga u vezi sa rakom je da li se proširio (metastazirao) izvan prvobitne (primarne) lokacije. Kako bi odredio koliko se rak proširio, lekar će dijagnozi pacijenta dodeliti broj (od 0 do 5) i taj proces se naziva inscenacija – što je veći broj, to znači da se karcinom više proširio po celom telu. Dakle, faze raka žučne kese su:
Faza O (takođe poznata kao karcinom in situ): Rak je ograničen na mukozni (unutrašnji) sloj žučne kese
Faza 1: Rak se proširio do mišićnog sloja
Faza 2: Rak se proširio izvan mišićnog sloja do sloja vezivnog tkiva.
Faza 3: Rak se preselio u jetru ili u organe blizu nje, ili u spoljašnji sloj (serozni) i možda u limfne čvorove.
Faza 4: Rak se proširio u više od tri susedna limfna čvora, obližnje sudove i/ili organe koji se nalaze daleko od žučne kese.
Kako se dijagnostikuje rak žučne kese?
S obzirom na to da retko postoje simptomi u ranim fazama, kao i da oni podsećaju na druge bolesti, rak žučne kese čestose dijagnostikuje kasno. Obično se otkrije uz kamen u žuči ili kada je potrebno uklanjanje žučne kese. Ako lekar posumnja da pacijent možda ima rak žučne kese, pregledaće ga i tražiti informacije o medicinskoj istoriji, a nakon toga izvršiti i druge testove:
- laboratorijsku analizu krvi – merenje nivoa određenih vrsta supstanci u krvi, uključujući one koje mogu da ukažu na rak
- test funkcije jetre – meri nivo određenih supstanci koje oslobađa jetra, što može da ukaže na to da je jetra zahvaćena rakom žučne kese
- analiza karcinoembrionalnog antigena (CEA) – meri nivoe CEA (tumorskog markera koji oslobađaju i zdrave i kancerogene ćelije).
- CA 19-9 test – meri nivo tumorskih markera, CA 19-9 u krvi. Ovu supstancu oslobađaju i zdrave ćelije i ćelije raka. Viši nivoi mogu da ukažu na rak žučne kese ili pankreasa.
- ultrazvuk abdomena
- CT (ili CAT) skeniranje – Vrsta rendgenskog zraka koji pravi detaljne slike unutrašnjih organa
- UZ grudnog koša
- MRI (magnetna rezonanca) – Procedura koja snima slike unutar tela pomoću magneta, radio talasa i računara
- Endoskopska retrogradna holangiopankreatografija (ERCP) – Rendgenska procedura koja snima žučne kanale. Rak žučne kese može izazvati sužavanje ovih kanala
- Endoskopski ultrazvuk
- Biopsija – Procedura u kojoj se tkiva ili ćelije uklanjaju i ispituju na rak pod mikroskopom
- Laparoskopija – Hirurška procedura u kojoj se laparoskop (tanka, osvetljena cevčica) ubacuje u abdomen kroz mali rez kako bi se pregledala unutrašnjost tela.
Da li karcinom žučne kese može da se izleči?
Kako bi se izlečio rak žučne kese, najvažnije je da se otkrije pre nego što se proširi na druge organe, jer stadijum raka utiče na lečenje. Lokalizovani rak (faza 1) može se lečiti ako se primeni:
- Hirurgija: Hirurško uklanjanje žučne kese i obližnjeg tkiva naziva se holecistektomija. Hirurg takođe može ukloniti limfne čvorove, koji se nalaze u blizini žučne kese i deo jetre u blizini žučne kese.
- Zračenje: Terapija zračenjem koristi visoke nivoe zračenja kako bi ubila ćelije raka ili zaustavila njihovo razmnožavanje, dok minimizira oštećenje zdravih ćelija. Radijacija koristi mašinu van tela kako bi usmerila zračenje na rak. Pacijenti koji se leče terapijom zračenja mogu da imaju neželjene efekte kao što su problemi sa kožom, mučnina i povraćanje, umor, oštećenje jetre i/ili dijareja.
- Hemoterapija: Hemoterapija je upotreba lekova za ubijanje ćelija raka ili za zaustavljanje njihovog razmnožavanja. Lekovi za hemoterapiju mogu se ubrizgavati ili uzimati oralno. Neželjeni efekti hemoterapije su umor, lako stvaranje modrica, lako krvarenje, infekcije, gubitak kose, rane u ustima, gubitak apetita, dijareja i mučnina i povraćanje.
