Neuropatski artritis je stanje koje pogađa zglobove i nerve. Može izazvati deformacije i oštećenja zglobova, najčešće u stopalima i gležnjevima. Za razliku od drugih vrsta artritisa, kao što su osteoartritis ili reumatoidni artritis, ovo stanje uključuje disfunkciju nerva i upalu zglobova. Ova jedinstvena kombinacija ga izdvaja od drugih tipova artritisa i predstavlja specifične izazove u dijagnostici i lečenju. Naučnici ne znaju tačne uzroke neuropatskog artritisa. Međutim, lekari ga često povezuju sa osnovnim stanjima koja utiču na nerve, kao što su dijabetes ili povrede kičmene moždine. Ova medicinska stanja mogu dovesti do oštećenja nerava, narušavanja sposobnosti da se oseća bol ili oštećenja zglobova.
Šta je neuropatski artritis
Neuropatski artritis je poseban oblik artritisa koji pogađa zglobove i nerve. To dovodi do kombinacije upale zglobova i disfunkcije nerava. Ovo stanje se može javiti kada su nervi koji prenose signale bola i senzorne povratne informacije u zglobove uništeni ili oštećeni. Kao rezultat toga, osobe sa neuropatskim artritisom možda neće osećati tipičan bol povezan sa povredama ili upalom zglobova. Ovaj nedostatak osećaja bola može dovesti do kontinuirane upotrebe zahvaćenog zgloba, što dovodi do progresivnog oštećenja zgloba, deformiteta i funkcionalnog oštećenja.
Kod osoba sa osnovnim stanjima koja utiču na nerve – kao što su dijabetes, sifilis ili periferna neuropatija – postoji veća verovatnoća da imaju neuropatski artritis. Ova osnovna stanja mogu doprineti oštećenju nerava i poremetiti tipične senzorne percepcije bola i povrede zglobova.
Zglobovi koje neuropatski artritis najčešće pogađa nose težinu i doživljavaju ponavljajući stres, kao što su stopala i gležnjevi. Vremenom, zglobovi postaju otečeni, crveni ili bez boje i topli na dodir. Bez odgovarajuće intervencije, kosti u zahvaćenim zglobovima mogu da oslabe, propadnu i na kraju dovedu do karakterističnog deformiteta.
Znaci i simptomi
Kod neuropatskog artritisa, tipični signali bola koji prate oštećenje zglobova mogu biti odsutni. Međutim, postoji nekoliko znakova i simptoma koje oboleli mogu da imaju, uključujući:
- otok zglobova i toplota na jednoj strani
- nestabilnost zglobova
- teškoće u hodanju
- deformitet
- gubitak osećaja
- ograničen opseg pokreta
Važno je napomenuti da simptomi mogu varirati među pojedincima, a napredovanje neuropatskog artritisa može se razlikovati od osobe do osobe. Stoga je hitna medicinska procena neophodna ako osoba ima bilo kakve znake ili simptome.
Šta može izazvati neuropatski artritis
Pored oštećenja nerava zbog osnovnih zdravstvenih stanja, najčešći faktori koji doprinose su sledeći:
- Inflamatorni poremećaji: Određena stanja, kao što su reumatoidni artritis, giht ili lupus, mogu dovesti do upale zglobova i naknadne disfunkcije nerava, što potencijalno doprinosi neuropatskom artritisu.
- Trauma: Povrede zglobova, prelomi ili ponovljene traume zglobova mogu oštetiti nerve i pokrenuti neuropatski artritis.
- Infekcija: Infekcije koje utiču na zglobove, kao što su septički artritis ili osteomijelitis, mogu izazvati upalu i naknadno oštećenje nerva, što dovodi do neuropatskog artritisa.
Faze neuropatskog artritisa
Neuropatski artritis obično se razvija kroz faze kako stanje napreduje. Međutim, ne prolaze svi pojedinci kroz sve faze, a stopa progresije može varirati.
Četiri stadijuma neuropatskog artritisa:
- Faza 0: Zglob je crven, vruć i otečen, ali nema deformiteta. Rendgenski snimci su normalni.
- Faza 1 – razvoj i propadanje: Zglob je i dalje otečen i vruć. Rendgenski snimci pokazuju koštane krhotine na zglobovima i deformitete.
- Faza 2 – srašćivanje: U zglobu je manje zapaljenje, ali rendgenski snimci pokazuju pogoršanje karakteristika stadijuma 1. Fragmentirane kosti unutar zgloba počinju da se spajaju, a koštano tkivo na krajevima fragmentovanih kostiju postaje tvrdo i debelo.
- Faza 3 – stvrdnjavanje: Upala se povlači, ali postoje promene u obliku stopala zbog koštanog remodeliranja. Ovo može stvoriti nove tačke pritiska, potencijalno dovesti do čireva.
Dijagnoza
Dijagnostikovanje neuropatskog artritisa uključuje sveobuhvatnu procenu kako bi se isključila druga stanja koja izazivaju slične simptome, na primer, giht. Sastoji se od sledećih koraka:
- Medicinska istorija i fizički pregled: Lekar pregleda medicinsku istoriju pacijenta, uključujući sva osnovna stanja ili prethodne povrede. Fizički pregled pomaže u proceni zgloba u smislu izgleda, opsega pokreta i znakova upale.
- Studije imidžinga: Na osnovu rendgena, MRI ili CT skeniranja mogu se proceniti oštećenje zglobova, abnormalnosti kostiju ili deformiteti povezani sa neuropatskim artritisom.
- Testovi nervnih funkcija: Studije nervne provodljivosti ili elektromiografija omogućavaju lekarima da procene funkciju nerva i otkriju bilo kakve abnormalnosti ili oštećenja u zahvaćenom području.
- Laboratorijski testovi: Testovi krvi pomažu u proceni osnovnih stanja koja doprinose neuropatskom artritisu, kao što su dijabetes ili inflamatorni markeri.
- Analiza zglobne tečnosti: Ako postoji zapaljenje zgloba, lekar može da izvrši aspiraciju zgloba i da prikupi tečnost za analizu, što mu pomaže da se isključe druga stanja i proceni infekcija ili upala.
Lečenje neuropatskog artritisa
Generalno, lečenje neuropatskog artritisa ima za cilj:
- ublažavanje simptoma
- sprečavanje daljeg oštećenja zglobova
- poboljšanje ukupne funkcije zglobova
- lečenje bilo kog osnovnog stanja
Neke mogućnosti lečenja mogu biti:
Imobilizacija i podrška
Ortopedska pomagala – kao što su proteze, udlage ili gips – koja pomažu u stabilizaciji i zaštiti zahvaćenog zgloba, smanjujući dalje oštećenje i podstičući zarastanje.
Nekome će možda biti potrebna i pomoćna sredstva, kao što su štapovi ili šetalice, kako bi se poboljšala pokretljivost i smanjio stres na zglobovima.
Lekovi
Lekari mogu da propišu nesteroidne antiinflamatorne lekove (NSAID) ili druge lekove za ublažavanje bolova, smanjenje upale i poboljšanje funkcije zglobova. Mogu preporučiti i bisfosfonate i suplemente kalcitonina za smanjenje gubitka kostiju.
Fizikalna terapija
Prilagođeni program fizikalne terapije može pomoći u poboljšanju snage, stabilnosti i opsega pokreta. Fizioterapeuti takođe mogu predložiti vežbe za održavanje zdravlja zglobova i minimiziranje komplikacija.
Hirurgija
U teškim slučajevima neuropatskog artritisa, gde osoba ima značajno oštećenje zglobova i nestabilnost, lekar može preporučiti operaciju. Procedure fuzije, rekonstrukcije ili zamene zglobova mogu vratiti funkciju i stabilnost zgloba.
Rana intervencija, odgovarajući tretman i redovno praćenje mogu pomoći da se minimizira oštećenje zglobova i optimizuje kvalitet života.
