Idiopatska plućna fibroza je hronična, progresivna bolest pluća koja obično pogađa ljude između 50. i 70. godina. Retko se javlja kod mlađih od 50 godina, ali – što smo stariji, veća je verovatnoća da će se bolest razviti. Ovo stanje uzrokuje nakupljanje ožiljnog tkiva (fibroze) u plućima, zbog čega ona više nisu u stanju da efikasno transportuju kiseonik u krvotok. Idiopatska plućna fibroza pripada grupi stanja koja se nazivaju intersticijalne bolesti pluća (ILD).
Koje simptome pokazuje idiopatska plućna fibroza?
Idiopatska plućna fibroza usled ožiljaka otežava disanje čoveka i nije još sasvim precizno utvrđeno šta uzrokoje ovo stanje pluća. Antifibrotički tretman može da pomogne u usporavanju bolesti, ali trenutno ne postoji tretman koji može da zaustavi oboljenje ili zaleči ožiljke na plućima.
Simptomi idiopatske plućne fibroze postepeno se razvijaju i vremenom se polako pogoršavaju, a najčešće su to:
- kratak dah
- uporni suvi kašalj
- umor
- gubitak apetita i gubitak težine
- zaobljeni i otečeni vrhovi prstiju (kvrgavi prsti).
Mnogi ljudi u početku ignorišu nedostatak daha i krive za to starenje ili gubitak forme. Ali, na kraju čak i lagana aktivnost kao što je oblačenje može da izazove kratak dah i otežava svakodnevno funkcionisanje.
Kako idiopatska plućna fibroza utiče na srce i pluća?
Naprezanje koje idiopatska plućna fibroza može da izazove na pluća i srce povećava rizik od sekundarnih stanja, kao što su:
- infekcije grudnog koša i infekcije disajnih puteva, na primer bronhitis, pneumonija i grip
- plućna hipertenzija
- srčana insuficijencija na desnoj strani.
Savet je da se obratite lekaru opšte prakse ako:
- se borite sa disanjem neko vreme
- kašljete duže od 3 nedelje.
Kako se postavlja dijagnoza ove plućne bolesti?
Kada se postavlja dijagnoza idiopatske plućne fibroze lekar obično pita da li je osoba u prošlosti bila duži vremenski period izložena dimu/izduvnim gasovima ili štetnim materijama na poslu, kao što je azbest, kao i da li imaju neka druga zdravstvena stanja. Lekar takođe proverava:
- zvuk disanja putem stetoskopa – zvuk poput pucketanja može da ukaže na ožiljke na plućima (fibrozu)
- prste pacijenta kako bi video da li su krajevi otečeni
- da li šetnjom od nekoliko minuta pacijent ostaje bez daha
- organizuje rendgenski snimak grudnog koša.
Ako lekar opšte prakse posumnja da bi pacijent mogao da ima bolest pluća kao što je idiopatska plućna fibroza može da ga uputi kod specijaliste kako bi se uradili sledeći testovi:
- testovi pluća, odnosno plućnih funkcija kako bi se proverilo koliko dobro organ funkcioniše
- testovi krvi
- CT pluća kako bi se videlo da li postoji nešto što uzrokuje simptome kao što su rak, nakupljanje tečnosti ili ožiljci.
Obično se idiopatska plućna fibroza dijagnostikuje bez potrebe za dodatnim testovima, a ponekad specijalista može da traži da se urade i druge analize:
- bronhoskopija (uska, fleksibilna cev sa kamerom unosi se u disajne puteve) kako bi se pregledalo tkivo i uzeo uzorak za testiranje
- biopsija pluća (mali komad plućnog tkiva uklanja se tokom operacije kako bi se analizirao)
- ehokardiogram.
Lečenje idiopatske plućne fibroze
Trenutno ne postoji lek za idiopatsku plućnu fibrozu, ali se primenjuje nekoliko tretmana koji mogu da pomognu u ublažavanju simptoma i usporavanju napredovanja bolesti. Za ovu plućnu bolest mogu se primenjivati tretmani kao što su:
- promena načina života – prestanak pušenja, zdrava ishrana i redovno vežbanje
- uzimanje propisanih lekova kako bi se smanjila stopa pogoršanja ožiljaka
- udisanje kiseonika kroz masku – ako je nivo kiseonika nizak dok se čovek odmara, lekar može da preporuči nošenje kiseonika sve vreme, ali, ako je nizak samo kada se kreće kiseonik će biti verovatno potreban samo tokom boravka napolju
- plućna rehabilitacija – vežbe i saveti koji pomažu da se lakše diše
- transplantacija pluća.
Zašto nastaje idiopatska plućna fibroza?
Kod ljudi sa idiopatskom plućnom fibrozom sitne vazdušne kese u plućima ili alveole se oštećuju i na njima se stvara sve više ožiljaka. Zbog toga pluća postaju kruta što znači da je kiseoniku teško da dospe u krv. Zvaničnoj medicini razlog zašto se to dešava još nije poznat te se i bolest tako zove jer „idiopatski“ znači da je uzrok nepoznat.
Inače, idiopatska plućna fibroza dovodi se u vezu sa:
- izloženošću određenim vrstama prašine, kao što su metalna ili drvena prašina
- virusne infekcije
- porodičnom istorijom bolesti
- gastroezofagealnom refluksnom bolešću
- pušenjem.
Ali, stručnjaci naglašavaju da nije poznato da li neki od ovih faktora direktno uzrokuju idiopatsku plućnu fibrozu.
Šta da očekujete ako imate ovu plućnu bolest?
Ožiljno tkivo u plućima otežava našem telu da dobije kiseonik, što opterećuje druge organe. Lekari ističu da idiopatska plućna fibroza može da poveća šanse da se razviju druga stanja, uključujući:
- Visok krvni pritisak u plućima, nazvan plućna hipertenzija
- Infarkt
- Srčani udar
- Krvni ugrušci u plućima
- Rak pluća
- Infekcije pluća.
