Fasetni sindrom ili sindrom fasetnog zgloba je artritisno stanje zglobova pršljenova koje izaziva bol u donjem delu leđa zbog oštećenja međupršljenskih zglobova (fasete). Fasete su zglobovi u kičmi koji spajaju pršljenove i obezbeđuju stabilnost i normalan opseg pokreta. Ovi zglobovi (poznati i kao zigapofizni zglobovi ili z-zglobovi) su u skoro konstantnom pokretu, što ih čini posebno sklonim degenerativnim promenama koje imaju veze sa artritisom. Mnogi lekari kažu da ako osoba dovoljno dugo živi, fasetni sindrom je izvesnost.
Fasetni sindrom razvija se kada konstantno habanje istanji kapsulu ispunjenu tečnošću
Kao i mnogi drugi zglobovi, fasetni zglobovi su napravljeni od hrskavice koji su podmazani kapsulom ispunjenom tečnošću koja omogućava zglobovima da glatko klize jedan preko drugog. Tipično, fasetni sindrom razvija se kada konstantno habanje istanji tu kapsulu ispunjenu tečnošću, a zglobovi počnu grubo da se trljaju jedan o drugi umesto da glatko klize. Na takvu situaciju zglobovi počinju da reaguju tako što postaju upaljeni i iritirani. To, pak, može da dovede do razvoja koštanih mamuza (osteofita), što dodatno ograničava kretanje zglobova, kao i oštećenja nerava u blizini zglobova.
Osnovni simptom fasetnog sindroma
Kao posledica oštećenja međupršljenskih zglobova ili faseta javlja se bol u donjem delu leđa. Upravo ta vrsta bola u donjem delu leđa označava se kao fasetni sindrom. Ovaj problem prepoznaje se po osnovom simptomu – bolu u donjem delu leđa koji se pojačava pri sedenju, dužem stajanju, povijanju tela unazad, bočnom savijanju i uvijanju tela oko svoje osovine. Iako je ovaj bol primarno lokalizovan u donjem delu leđa, on ipak može da se spušta, da „zrači“ na kukove i natkolenice. Ukoliko se izvrši pritisak u predelu iznad zahvaćenih zglobova, bol se dodatno pojačava. Lekari savetuju da pešačenje i ležanje na leđima sa savijenim kolenima mogu da smanje bol.
Šta sve može da uzrokuje razvoj fasetnog sindroma?
Fasetni sindrom ili fasetni artritis, uzrokovan degeneracijom zglobova usled habanja, prirodno se dešava sa starenjem. Ostali faktori koji mogu da pogoršaju fasetnog sindroma su:
- Prekomerna težina ili gojaznost
- Prelomi kičme
- Loše držanje
- Ponavljajuće savijanje ili uvijanje
- Sedentarni način života
- Iznenadno, snažno istezanje
- Pokidani ligamenti
- Trauma, kao što je nesreća, pad ili sportska povreda.
Druga stanja kičme takođe mogu da zakomplikuju stvari i pogoršaju bol uzrokovan fasetnim sindromom. Degeneracija diska — raspad diskova koji apsorbuju udarce između pršljenova — može, na primer, da pokrene kaskadu koja dovodi do dodatnog pritiska na fasetne zglobove, što zauzvrat ubrzava propadanje hrskavice. Spondilolisteza, stanje u kojem jedan od pršljenova (kosti) u kičmi isklizne iz odgovarajućeg položaja na pršljen ispod njega, takođe može da poveća opterećenje koje mora da podnese ugroženi fasetni zglob.
Kako se dijagnostikuje i leči fasetni sindrom?
Kada se pacijent požali lekaru na problem koji ima i kada se na osnovu kliničkog pregleda posumnja na fasetni sindrom, sledeći korak je rendgenografija, skener ili magnetna rezonanca lumbalnog dela kičmenog stuba, što omogućava definitivnu dijagnozu fasetnog sindroma.
Da bi se lečio fasetni sindrom potrebnio je slediti lekarsku terapiju:
- Odmor, lokalno hlađenje ili grejanje
- Medikamentozna terapija (lekovi protiv bolova) – nesteroidni antiinflamatorni lekovi (diklofenak, ibuprofen i drugi), neopiodni analgetici (paracetamol, acetaminofen), a ponekad i opiodni analgetici (tramadol, morfin).
- Fizikalna terapija
- Infiltracija fasetnih zglobova (u fasetne zglobove se ubrizgava rastvor kortikosteroida i lokalnog anestetika).
- Radiofrekventna ablacija medijalne grane spinalnog nerva – toplotom se destruiše nervna grana koja ishranjuje kapsulu fasetnog zgloba.
