Rak rektuma uspešno je izlečen, odnosno nestao je kod svakog pojedinačnog pacijenta u malom eksperimentalnom ispitivanju leka, sprovedenom u SAD. Lek korišćen u istraživanju, nazvan dostarlimab, a koji se prodaje pod brendom Jemperli, jeste imunoterapijski lek koji se koristi u lečenju raka endometrijuma. Međutim, ovo je bilo prvo kliničko istraživanje o tome da li je lek efikasan i protiv tumora rektuma, a rezultati studije objavljeni su The New England Journal of Medicine.
Rak rektuma slabije reaguje na hemoterapiju i zračenje
Prvi do sada prijavljeni rezultati pokazuju da je lek iznenađujuće efikasan, a istraživački tim navodi da se uspešna remisija raka, vidi kod svakog pacijenta u ispitivanju, kao i da bi lek, bez presedana, mogao da se koristi za intervenciju leka protiv kracinoma.
– Verujem da se ovo prvi put dogodilo u istoriji karcinoma – izjavio je onkolog dr Luis Diaz iz Memorial Sloan Kettering Cancer Center, jedan od vođa ove studije.
Pozitivni rezultati do sada su viđeni samo kod 12 pacijenata (ispitivanje je još u toku), od kojih su svi imali tumore sa genetskim mutacijama (MMRd), primećene u podskupu od približno 5 do 10 procenata pacijenata sa rakom rektuma. Pacijenti sa takvim tumorima obično manje reaguju na hemoterapiju i tretmane zračenjem, što povećava potrebu za hirurškim uklanjanjem tumora.
Lek testiran kao prva linija lečenja
Međutim, MMRd mutacije takođe mogu da učine ćelije raka ranjivijim na imunološki odgovor, pa imune ćelije mogu lakše da ubiju ćelije raka.
– Kada se te mutacije akumuliraju u tumoru, one stimulišu imuni sistem, koji napada ćelije raka pogođene mutacijama. Razmišljali smo da probamo lek, kao prvu linija lečenja, pre nego što rak metastazira – objasnio je dr Diaz.
Obično, pacijenti sa ovom vrstom tumora rektuma mogu da očekuju da će biti podvrgnuti hemoterapiji i terapiji zračenjem pre hirurškog uklanjanja raka. Nažalost, za mnoge pacijente ovaj spektar tretmana ima dugotrajne posledice koje mogu da traju do kraja života.
– Standardni tretman raka rektuma operacijom, zračenjem i hemoterapijom može da bude posebno težak za ljude, upravo zbog lokacije tumora. Pacijenti mogu da pate od disfunkcije creva i bešike koja menja život, inkontinencije, neplodnosti, seksualne disfunkcije i još mnogo toga – naglašava onkolog dr Andrea Cercek iz Memorial Sloan Kettering Cancer Center, inače prvi autor studije.
Nakon 6 meseci nije bilo moguće naći dokaz da pacijent ima rak rektuma
Neverovatnom srećom, pacijenti koji su se uključili u ovo ispitivanje su, do sada, potpuno izbegli i ove procedure i povezane neželjene efekte. U studiji faze 2, pacijentima je davan dostarlimab svake tri nedelje tokom 6 meseci, uz standardnu hemoradioterapiju i operaciju, ukoliko se karcinom vrati. Ali, to se nije desilo. Nakon 6 meseci praćenja, svih 12 pacijenata u ispitivanju pokazalo je „potpuni klinički odgovor“, bez dokaza o postojanju tumora koji bi mogli da se vide uz pomoć magnetne rezonance, skeniranja, PET skeniranja, endoskopije i biopsije, između ostalih testova.
Klinički odgovor tretmana ipak ne znači da se rak rektuma neće ponovo pojaviti
Trenutno je ukupno 12 pacijenata završilo lečenje i podvrgnuto je praćenju od najmanje 6 meseci. Oko tri četvrtine pacijenata do sada je iskusilo blage ili umerene neželjene efekte, uključujući osip, svrab, umor i mučninu – ali nijedan do sada nije imao registrovan ponovni rast tumora, uz praćenje nakon godinu dana, a neki su čak i dve godine bili ovog oboljenja. Istraživači navode da će se u ispitivanje uključiti oko 30 pacijenata. Kada budu imali podatke o celoj grupi, imaće i potpuniju sliku o tome koliko je dostarlimab bezbedan i efikasan kod pacijenata sa rakom rektuma, iako je još potrebno mnogo više studija na većim grupama pacijenata.
Do tog trenutka, naučnici navode da, prema trenutnim rezultatima, treba da se odnose i sa optimizmom i sa oprezom, kaže onkolog dr Hana K. Sanoffi sa University of North Carolina at Chapel Hill. Potpuni klinički odgovor na tretman, kako kaže, nije surogat za dugoročnu kontrolu raka, jer iako inhibitori kontrolnih tačaka poput dostarlimaba mogu da imaju efekte koji traju godinama, generalno se očekuje da će se ponovni rast raka i dalje pojaviti kod manjine pacijenata kod kojih se tumori leče neoperativno, a kamoli ovakvim eksperimentalnim tretmanom.
Istražuje se da li imunoterapija može da pomogne pacijentima sa drugim tumorima
– Vrlo malo se zna o trajanju vremena potrebnom da se otkrije da li je klinički potpuni odgovor na lek dostarlimab jednak izlečenju – objašnjava dr Sanoff, napominjući da je takođe potrebna šira studija i isti rezultati kako bi naučnici bili sigurni u prednosti leka, do sada primećene samo kod manjine pacijenata sa MMRd tumorima. Imajući sve ovo na umu, istraživači imaju čemu da se nadaju i već istražuju da li njihov jedinstveni pristup imunoterapiji može da pomogne i pacijentima sa drugim tumorima, koji imaju MMRd, kao što su neke vrste raka želuca, prostate i pankreasa.
Dali je uspeshan lek i kod jetre sa metastazom