Dr Gabrijela Nikčević: Glavna indikacija za test fizičkim opterećenjem je postojanje bolova u grudima koji imaju anginozni karakter Foto: lična arhiva/ Freepik
Test opterećenja srca nezaobilazna je procedura u dijagnostici i praćenju nekih od najtežih bolesti. Ovo je pregled koji mogu da rade i zdrave osobe, kako bi tačno utvrdile sigurne granice do kojih mogu da idu tokom sportskih aktivnosti. Test, veoma retko može da bude propraćen i neželjenm događajima kao što su poremećaji ritma i angiozni bol. Dobra komunikacija i poverenje između lekara i pacijenta zato su ključni, jer ovaj test pruža mnogo informacija koje mogu učiti lečenje uspešnim i na vreme ukazati na postojanje nekih srčanih smetnji.
Test fizičkim opterećenjem, ergometrija, test opterećenja srca sinonimi su za dijagnostičku proceduru koja ima veliki značaj u kardiologiji. Ovaj test je nezaobilazan u dijagnostici angine pektoris, u praćenju pacijenata posle preležanog infarkta srca, kao i kod osoba koje zbog koronarne bolesti imaju stent ili bajpas.
– Ovo je funkcionalni test kojim se ispituje eventualno postojanje značajnih suženja na krvnim sudovima koji hrane srce (koronarnim krvnim sudovima). Takođe se koristi i u dijagnostici različitih poremećaja ritma srca – kaže za portal eKlinika kardiolog-aritmolog primarijus dr Gabrijela Nikčević.
Test opterećenja srca je procedura kojom se ubrzava rad srca do onog broja otkucaja, pri kome se očekuje da će doći do pojave tegoba (bolova u grudima) ili promena na EKG-u, ako postoje suženja krvih sudova srca, objašnjava dr Nikčević.
– Poželjan broj otkucaja izračunava se u zavisnosti od parametara visine, težine, starosti i pola pacijenta. To ubrzavanje rada srca postiže se fizičkim naprezanjem pacijenta, u zavisnosti od njegove fizičke spremnosti i motornih mogućnosti. U tu svrhu može da se koristi pokretna traka ili biciklo, koji može biti sedeći, ili poluležeći što je bezbednije. Tokom testa prati se EKG, ritam ili pojava promena koje ukazuju na patnju, ishemiju srca. Test se prekida kada se postigne zadata frekvenca, pod uslovom da se na EKG-u ne dešavaju nikakve promene. Postoji i drugi razlog za prekid testa, a to je pojava tegoba kod pacijenta, ili ishemijskih promena u EKG-u ili takozvanih malignih aritmija – naglašava doktorka Gabrijela Nikčević.
Testom se ispituje suženje na krvnim sudovima, zbog toga tokom testa opterećenja može doći do neželjenih događaja, kao što su poremećaji ritma i angiozni bol, objašnjava dr Nikčevič.
– Pacijent zato potpisuje pristanak na kome se obaveštava da može doću do ovih događaja. Upravo zbog toga od izuzetnog je značaja da lekar koji radi test prethodno obavi detaljan razgovor sa pacijentom i pregleda prateću dokumentaciju – ističe dr Nikčević.
Doktorka ističe da je zato veoma bitno da lekar koji radi test opterećenja srca, pre postupka detaljno porazgovara sa pacijentom o karakteru tegoba i da pregleda prateću dokumentaciju.
– Ukoliko su tegobe visoko sumnjive na nestabilnu anginu pektoris, test se ne izvodi nego se takav pacijent odmah upućuje na koronarografiju (snimanje krvnih sudova srca sa kontrastom) – precizira dr Nikčević.
Glavna indikacija za test fizičkim opterećenjem je postojanje bolova u grudima koji imaju anginozni karakter, a to znači da po svom kvalitetu, širenju u grudnom košu, u ruke, i trajanju mogu biti uzrokovani anginom pektoris, to jest, značajnim suženjem koronarnih krvnih sudova.
– Ako tokom testa dođe do tegoba ili promena u EKG-u, test se označava kao pozitivan i pacijent se upućuje na dalju dijagnostiku-koronarografiju. Ukoliko sve bude u redu, test se označava kao negativan i savetuje se dalja terapija. Kod pacijenata sa preležanim infarktom srca, ugrađenim stentovima ili posle bajpas operacije, ovaj test je deo redovnog kardiološkog praćenja. Test se radi i u vanrednim situacijama u slučaju pojave tegoba kao što su bolovi u grudima – objašnjava dr Gabrijela Nikčević.
Testom opterećenja srca, kako dodaje dr Nikčević procenjuje se postojanje živog tkiva u zoni ožiljka nakon infarkta miokarda, na osnovu čega se određuje potreba za stavljanjem stentova ili bajpas operacijom na tom krvnom sudu (procena vijabilnosti).
– Što se tiče poremećaja ritma srca, test opterećenjem savetuje se kod pacijenata sa novonastalim aritmijama (komorske ekstrasistole, aritmija absoluta, kratkotrajne komorske tahikardije) da bi se isključila angina pektoris kao eventualni uzrok aritmija, kada pacijent nema bolove u grudima. Druga bitna indikacija je procena postojanja bolesti sinusnog čvora, bolest koja uzrokuje zamaranje, jer srce ne može adekvatno da podigne frekvencu u naporu i slično – kaže dr Nikčević.
Ukoliko postoji medicinska indikacija za ovom dijagnostičkom procedurom, test opterećenja srca se savetuje bez obzira na starosnu dob pacijenta.
– Postoji praktično ograničenje, ako pacijent ima neki motorni problem, na primer, parezu ili paralizu nekog ekstremiteta, operacije zglobova, probleme sa kičmom, kada se eventualno savetuje farmakološki STRES EHO test. To je dijagnostička procedura gde se u venu ubrizgava lek koji ubrzava rad srca, a pojačava snagu srčane kontrakcije, sa postepenim povećanjem doze leka prema protokolu. Ovaj test, takođe, ima svoja ograničenja, na primer, komorski poremećaji ritma, nestabilna angina pektoris i slična stanja. Ležeći ERGO biciklo ima svojih prednosti u odnosu na pokretnu traku kod ove grupe pacijenata. Hronična oboljenja srca nisu sama po sebi ograničenje, ali to procenjuje lekar koji upućuje pacijenta, ali i koji radi test – navodi dr Gabrijela Nikčević.
Test fizičkim opterećenjem ima i svoja ograničenja. Dr Nikčević objašnjava da je senzitivnost i specifičnost testa niža, ako se radi bez ultrazvuka srca, što je i češća situacija.
– Uz praćenje ultrazvukom (STRES EHO test) na maksimalnom opterećenju, oba ova parametra su značajno veća i iznose od 85-95 odsto, značajno je manji broj lažno pozitivnog nalaza, odnosno značajno veća sigurnost da je nalaz negativan. Promene na pojedinim krvnim sudovima srca mogu i na ovaj način da ostanu maskirane – kaže dr Nikčević.
Za test opterećenja srca pacijent se priprema prema savetu svog lekara. Dr Nikčević naglašava da se lekovi uzimaju uvek na dan testa, posebno terapija za krvni pritisak da ne bi došlo do hipertenzivne reakcije i prekida testa.
– Lekove koji smanjuju broj otkucaja, kao što su beta blokatori, lekar obično prilagodi, malo smanji dozu ili postepeno isključi, u zavisnosti od oboljenja koje se leči – precizira doktorka.
Pacijent dobija rezultati odmah po završetku testa. U slučaju da je test pozitivan, na primer, za koronarnu bolest (angina pektoris), savetuje se koronarografija. Smernice za dalje lečenje predlaže lekar koji je pacijenta uputio na test opterećenjem.
Test opterećenja srca mogu preventivno da rade i zdrave osobe, posebno one koje praktikuju i rekreativnu fizičku aktivnost.
– Upravo su to okolnosti kada se savetuje test fizičkim opterećenjem, radi verifikovanja kardiovaskularnog zdravlja i saveta oko tempa i intenziteta bavljenja sportom. Savetuje se, takođe, kardiološki pregled pacijentima koji su preležali neko oboljenje koje može uticati na stanje kardiovaskularnog sistema, kao što je COVID infekcija. U okviru tog pregleda, test fizičkim opterećenjem donosi mnogo informacija, posle kojih se savetuje povratak normalnim fizičkim aktivnostima sa visokim stepenom bezbednosti – kaže za portal eKlinika dr Gabrijela Nikčević.