Promena boje i tipa stolice jedan od najčešćih ranih znakova koji ukazuju na razvoj raka pankreasa, koji, prema statistici, ima najnižu stopu preživljavanja od svih uobičajenih karcinoma. Rak debelog creva je progresivna bolest u kojoj se lokalni tumor može širiti tokom vremena i zahvatiti obližnja tkiva ili udaljene organe, ali, najveći problem je što se kod ovog karcinoma simptomi retko primećuju ili se čak uopšte i ne jave, sve dok bolest ne napreduje. Upravo ovaj podatak ukazuje na važnost uočavanja ranih znakova upozorenja na ovo ozbiljno oboljenje.
Promena boje stolice otkriva karcinom u ranoj fazi
Stručnjaci veruju da obraćanje pažnje na bilo kakve promene u radu creva i vrsti stolice može da pomogne u uočavanju znakova upozorenja, čak i u početnim fazama razvoja bolesti. Mogućnost ranog otkrivanja raka, kako ističu, zaslužno je za veliku razliku između života i smrti.
Ljudska stolica javlja se u nizu boja. Sve nijanse braon, pa čak i zelene, smatraju se normalnim. Samo retko boja stolice ukazuje na potencijalno ozbiljno stanje creva. Na boju stolice generalno utiče ono što jedemo, kao i količina žuči – žutozelene tečnosti koja vari masti u stolici. Kako žučni pigmenti putuju kroz gastrointestinalni trakt, enzimi ih hemijski menjaju, menjajući pigmente iz zelene u braon. Konsultacije sa lekarom potrebne su ako je stolica jarkocrvena ili crna – što može da ukaže na prisustvo krvi.
Šta uzrokuje promenu boje i tipa stolice?
Promene boja stolice uobičajena je karakteristika raka pankreasa. U početnim fazama, rak u glavi pankreasa može da pritisne žučni kanal što sprečava normalno oslobađanje žuči u crevima i može da dovede do opstruktivne žutice. Pacijent primećuje žutu boju kože i očiju, tamniji urin i bledu stolicu. Takože, može da oseti jak i neprijatan svrab kože.
Aholična (bleda) stolica je važna i jedna od najčešćih crvenih zastavica raka pankreasa. Karakteriše je izgled boje gline zbog nedostatka žučnog pigmenta. Insuficijencija enzima pankreasa uzrokuje bledu, masnu stolicu, često neprijatnog mirisa, koja se ne ispira lako u toaletu. Što se tiče boje, stolica može da bude svetlozelena, bledosmeđa, narandžasta, žućkasta ili čak bela. Takođe, mogu da budu česte, retke ili obilne.
Ako primetite bilo koji od gore navedenih simptoma, uključujući bledu i masnu stolicu, treba zakazati lekarski pregled kako bi se dobila precizna dijagnoza. Lekar će tražiti da se urade testovi krvi kako bi proverio da li postoji infekcija i kako funkcioniše jetra. Mogu da proveri i da li postoje markeri pankreasa kao što su CEA i CA 19-9 (najčešći antigeni povezani sa tumorom koji se koriste u stadijumu pacijenata sa rakom rektuma i drugim delovima debelog creva). Drugi testovi, kao što su ultrazvuk jetre ili CT skeniranje mogu da se rade kako bi se proverila jetra i žučni kanali.
Promena boje stolice i njen oblik su simptomi koji ne smeju da se zanemare
Simptomi, ako ih ima, mogu da budu očigledniji ako postoji rak u donjem delu digestivnog trakta (kao što je rektum i sigmoidni kolon) nego u delovima proksimalnog debelog creva (kao što je uzlazno debelo crevo ili cekum). Lekari navode da mogu da postoje suptilni tragovi koji ukazuju na početak maligniteta:
- Uske stolice, takozvane „olovke“ – uzrokovane sužavanjem crevnog prolaza zbog tumora koji počinje da raste
- Bol pri defekaciji – ovaj problem, bol prilikom pražnjenja creva, poznat je i kao dishezija, simptom koji se obično povezuje sa rakom rektuma
- Osećaj nemogućnosti pražnjenja creva – takođe poznat kao tenezmus, simptom koji se obično javlja kod ranog stadijuma raka rektuma
- Rektalno krvarenje – češće kod raka rektuma ili raka u donjem crevu
- Bol u stomaku – nastaje kada lokalizovana upala aktivira receptore bola koji se nazivaju visceralni nociceptori
- Umor – razvija se usled crevnog krvarenja, gubitka crvenih krvnih zrnaca i razvoja anemije.
Izgled stolice u najnaprednijem stadijumu raka
Rak debelog creva stadijuma 4 karakteriše širenje raka na udaljene organe poznato kao metastaza. U ovom, najnaprednijem stadijumu raka, simptomi su izraženiji kako se opstrukcija i krvarenje creva pogoršavaju. U nekim slučajevima može da dođe do perforacije creva kada su tkiva pod stresom i na kraju puknu. Drugi simptomi mogu da se razviju zbog širenja raka na jetru, grudi, kosti i druga uobičajena mesta metastaza.
Iako ljudi sa stadijumom 4 raka debelog creva imaju veću verovatnoću da razviju simptome, to nije slučaj kod svih. U stvari, ako nema opstrukcije, perforacije ili aktivnog krvarenja, mnogi ljudi sa metastatskim rakom debelog creva mogu da budu potpuno asimptomatski. Među onima koji razvijaju simptome, neki od češćih su:
- Crna, katranasta stolica – poznata i kao melena, češće se viđa sa rakom na desnoj strani, jer hemoglobin u krvi postepeno potamni tokom svog dugog prolaza prema rektumu
- Mučnina i povraćanje – obično se primećuju kada opstrukcija postane ozbiljna
- Neobjašnjivi gubitak težine – česta posledica uznapredovalog raka u kojoj sistemska upala izaziva gubitak mišića i težine, kao i gubitak apetita.
