Gubitak apetita može se dogoditi svakome. Razlozi su brojni. Osoba može imati manju želju za hranom, ili imati osećaj mučnine ili bola pri konzumaciji. Pored gubitka apetita, mogu da se jave i umor, gubitak težine, ili bol.
Gubitak apetita ima razloge fizičke ili psihičke prirode
Razlozi gubitka apetita mogu biti fizički ili psihički. Često, gubitak apetita je samo privremen zbog faktora kao što su infekcije ili problemi sa varenjem. U tom slučaju, apetit će se vratiti kada se osoba oporavi. Neke osobe mogu izgubiti apetit kao simptom neke druge bolesti, kakva je karcinom. Takvo stanje se naziva kaheksija. Medicinski izraz za potpuni gubitak apetita tokom dužeg vremenskog perioda je anoreksija i za razliku od kaheksije, kod anoreksije je problem psihičke prirode.
Gubitak apetita mogu da izazovu različita stanja
Uobičajene virusne ili bakterijske infekcije, kao što su grip ili gastroenteritis, često su glavni krivci za gubitak apetita. Apetit se obično vraća kada počne period oporavka. Prolazni uzroci gubitka apetita su sledeći:
- grip
- respiratorne infekcije
- bakterije ili virusne infekcije
- zatvor
- uznemiren stomak
- problemi sa varenjem
- refluks kiseline
- trovanje hranom
- alergije
- netolerancija na hranu
- gastroenteritis
- trudnoća
- hormonska neravnoteža
- stres
- neželjeni efekti lekova
- upotreba alkohola ili droga
Privremen gubitak apetita može izazvati i neka rana ili druga fizička povreda na usni ili u usnoj duplji, jer je tada otežano unošenje hrane.
Bolesti koje utiču na gubitak apetita
Gubitak apetita može biti povezan i sa smanjenom funkcijom imunog sistema, ali i nekim drugim stanjima i poremećajima, kao što su:
- bolesti digestivnog trakta (sindrom iritabilnog creva, Kronova bolest)
- Addisonova bolest (problem sa hormonima)
- astma
- dijabetes
- hronična bolest jetre ili bubrega
- visok nivo kalcijuma u krvi
- HIV
- neaktivna štitna žlezda ili hipotiroidizam
- prekomerna aktivnost štitne žlezda (hipertireoza)
- srčani problemi
- rak želuca ili debelog creva
Neželjeni efekat lekova
Gubitak apetita je česta nuspojava korišćenja lekova, uz druge probleme sa varenjem, kao što su zatvor ili dijareja. Do njih dolazi kada lekovi prolaze kroz stomak i probavni trakt. Lekovi i tretmani koji utiču na gubitak apetita su: sedativi, neki antibiotici, imunoterapija, hemoterapija i radioterapija u predelu stomaka. Ako je osoba, koja ima problem sa apetitom, bila na nekoj operaciji, osećaj može biti delimično povezan sa lekovima za anesteziju.
Psihološki razlozi
Psihološki faktori i stanje mentalnog zdravlja mogu imati značajan uticaj na apetit osobe. To su: depresija, anksioznost, napadi panike, stres, tuga, poremećaji u ishrani, kao što su bulimija ili anoreksija, ili nervoza. Pojava je češća kod starijih osoba, a problemi mogu da budu u vezi sa sistem za varenje, hormononima, i poremećajima čula ukusa ili mirisa.
Gubitak apetita zbog karcinoma
Gubitak apetita ili neočekivani gubitak telesne težine ponekad može biti simptom karcinoma, kao što su rak pankreasa, jajnika ili želuca. Pored gubitka apetita, mogući su i sledeći simptomi: bolovi u stomaku, gorušica, brzi osećaj sitosti, žuta boja kože ili očiju, krv u stolici. Bilo koji od ovih simptoma signal je za odlazak kod lekara.
Gubitak apetita i ozbiljne bolesti
Mogući razlozi gubitka apetita su i teške bolesti i njihovo lečenje, poput hemoterapije. U kasnijim stadijumima ozbiljnih bolesti, pacijenti mogu da imaju kaheksiju. Kaheksija je termin za gubitak težine, gubitak mišića i opšte loše zdravstveno stanje uzrokovano hroničnim bolestima. U tim slučajevima, potrebno je uz konsultaciju sa stručnim licem kreirati plan ishrane, kako bi se osiguralo unošenje potrebnih hranljivih materija. Ako ste na nekom terapijskom tretmanu a uz to osećate potpuni gubitak apetita na dan ili duže, povraćate jedan ili više dana, neredovno mokrite i osećate bol dok jedete, hitno se javite lekaru.
Dijagnostika i lekovi
Analize krvi, rendgenski snimak abdomena i endoskopija, su dijagnostičke metode za ustanovljavanje uzroka zbog koga ste možda izgubili apetit. Važno je ne zaboraviti da kontinuirani gubitak apetita ima za posledicu gubitak težine, pa čak i neuhranjenost.
Pojedini lekovi pomažu u vraćanju apetita i smanjenju drugih simptoma, na primer, mučnine. Ako su razlog depresija ili anksioznost, rešenje su psihoterapija i antidepresivi, isključivo na preporuku lekara. U slučaju da je uzrok gubitka apetita neki lek koji pijete, razgovarajte sa doktorom o alternativi.
Jedite u društvu i šetajte
Nekim ljudima odgovara režim sa više manjih obroka, uz smutije i proteinske napitke. Dodavanje bilja, začina ili drugih aroma u obroke takođe može da podstakne apetit. Ako volite da jedete sa prijateljima u nekom lepom i opuštajućem okruženju, i to može da ima pozitivnog uticaja. Obavezno unosite dovoljne količine vode, a fizička aktivnost poput kratke šetnje, takođe može da pojača želju za hranom.
