Obična prehlada, kao i akutne respiratorne infekcije predstavljaju najčešće infekcije savremenog čoveka, ali problem je što mogu da prerastu u stanje opasno po život. Odrasle osobe od njih prosečno obole 3 do 5 puta godišnje, a deca mnogo češće, podseća Svetska zdravstvena organizacija koja je 12. novembar proglasila Svetskim danom borbe protiv upale pluća.
Prehlada može da preraste u upalu pluća
Snižavanjem spoljašnje temperature prirodna otpornost organizma se znatno smanjuje i time se povećava sklonost ka akutnim infekcijama gornjih i donjih disajnih puteva. Jedna od njih je i upala pluća, koja može od naizgled jednostavne prehlade, da preraste u stanje opasno po život. Kako bi se skrenula pažnja na infekciju donjih disajnih puteva, Svetska zdravstvena organizacija ustanovila je 12. novembar za Svetski dan borbe protiv upale pluća, posvećen širenju svesti kod ljudi kako bi se podsetili da vode računa o svom respiratornom zdravlju.
Loš kvalitet vazduha, pogrešne životne navike, pušenje, dugotrajan boravak u zatvorenom prostoru, oslabljen imunitet, virusne i bakterijske infekcije, sve to može da naruši zdravlje pluća.
Upala pluća se javlja se u svim starosnim dobima, a posebno kod osoba sa različitim hroničnim bolestima i oštećenjima imunog sistema. Pneumonija ili upala pluća, može da bude blaga, ali i opasna po život. Najozbiljnija je po novorođenčad i malu decu, osobe starije od 65 godina, kao i one sa zdravstvenim problemima ili oslabljenim imunološkim sistemom.
Pneumokok je jedan od najvećih „ubica“ na svetu
– Zapaljenje pluća i pneumonije su među najčešćim infekcijama u detinjstvu. U zemljama u razvoju su ta zapaljenja većinom bakterijske prirode, a u razvijenim zemljama se najčešće radi o virusnim infekcijama. Najčešći izazivač bakterijskih pneumonija je pneumokok, jedan od najvećih „ubica“ na svetu. Međutim, danas se pneumokokna bolest može prevenirati vakcinacijom i to je važna stvar. Ta vakcina je u Srbiji uvedena 2017. godine u kalendar obaveznih vakcinacija, a od ove godine smo osavremenili tip vakcine koju deca dobijaju. Kod dece uzrasta do 3 godine najčešće infekcije pluća uzrokovane su virusima, a kod dece starije od 4 godine, mnogo češće se javljaju bakterijske infekcije upale pluća – objašnjava pulmolog prof. dr Predrag Minić.
Međutim, u poslednje vreme, kaže dr Minić, sve više se prepoznaje značaj kombinovanih virusnih i bakterijskih infekcija donjih disajnih puteva, u kojima virusne infekcije „otvaraju“ put bakterijskim.
– Upala pluća je u načelu bolest koja se lako leči, ali u 5 do 10 odsto slučajeva može da bude praćena komplikacijama. U svetu, gde je vakcinacija protiv pneumokoka uvedena i primenjuje se duže nego kod nas, za 70 odsto je manje bakterijskih upala pluća – naglašava dr Minić.
Prehlada i upala pluća imaju slične simptome
Kao i većina infektivnih oboljenja i pneumonija uzrokovana bakterijom pneumokok se karakteriše prisustvom nespecifičnih i specifičnih simptoma. Prehlada ili grip imaju opšte simptome (nespecifične) koji su slični simptomima upale pluća, a razlika je u tome što traju duže. Najučestaliji među njima su: groznica, gubitak apetita, umor, mučnina, povraćanje, bol u prsima, dijareja, znojenje, drhtavica, kratak dah, bolovi u mišićima i zglobovima, glavobolja.
– Kod nas su deca zaštićena vakcinom, ali se još uvek nedovoljno pažnje obraća na starije od 65 i ljude koji su u velikom riziku da teško obole od pneumokokne bolesti. Tu se pre svega misli na one koji nemaju slezinu, osobe sa ozbiljnim oštećenjem imuniteta – HIV pozitivne osobe, transplantirane, obolele od malignih bolesti. Mnogi ne znaju, ali i za ovu kategoriju stanovništva država snosi troškove imunizacije. Za razliku od gripa, pneumokokna bolest nema svoju sezonu i može se dobiti u bilo kom momentu. Kada se pojavio covid 19, Svetska zdravstvena organizacija je pozvala da se zaštitimo od svih respiratornih infekcija, tačnije da se zaštitimo dostupnim vakcinama za covid 19, grip i pneumokok, koji su najčešći izazivači – kaže ass. dr Mihailo Stjepanović, direktor Klinike za pulmologiju, UKC Srbije.
Sve veća rezistenstnost na antibiotike
U najvećem riziku su osobe starije od 65 godina, kao i osobe sa pridruženim bolestima, podseća dr Stjepanović. Preporuke Instituta za Javno zdravlje, kao i brojnih svetskih referentnih ustanova odnose se na zaštitu dostupnim vakcinama.
– Takođe, više nije lako lečiti ozbiljne infekcije i zbog sve češće antibiotske rezistencije. Koliko smo rezistentni na antibiotike govori i podatak da se čak 20 odsto svih slučajeva sa pneumonijom, i pored upotrebe antibiotika u lečenju, na žalost završi smrtnim ishodom. Zato apelujem na sve starije i osobe u riziku da se vakcinišu – ističe dr Stjepanović.
Od početka epidemije covid 19 infekcije lekari svakodnevno upozoravaju da je među novozaraženima sve više mladih ljudi, koji imaju ozbiljne kliničke slike i teške upale pluća. Marko Milovanović, predsednik Foruma pacijenata Srbije, naglašava da je mladima danas sve veći fokus na prevenciji, odnosno imunizaciji, kako od covid 19 i gripa, tako i od pneumokokne bakterije, koja takođe izaziva upalu pluća, nekad i sa fatalnim ishodom.
